Policja kobieca
Policja kobieca – zwyczajowe określenie kobiecych oddziałów policyjnych tworzonych w różnych krajach świata w okresie po I wojnie światowej pod naciskiem organizacji feministycznych i Ligi Narodów[1][2]. W zależności od lokalnych uwarunkowań policja kobieca przybierała postać osobnej służby, oddziałów kobiecych służących w ramach państwowych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo lub korpusu kobiecego skupiającego policjantki rozsiane po jednostkach policji w całym kraju.
W większości krajów oddziały złożone z kobiet zajmowały się sprawami z zakresu pomocy społecznej, ewentualnie lekkimi wykroczeniami[1]. W niektórych, jak na przykład w Polsce, powierzono im sprawy poważniejsze: handlu żywym towarem, przestępstw obyczajowych, prostytucji, sutenerstwa i włóczęgostwa nieletnich[1][3][4]. Polska służba policji kobiecej uznawana była za jedną z najlepszych w regionie i na świecie[2][4][5][6].
Pojawienie się funkcjonariuszek w dużej mierze rozwiązało problem dokonywania rewizji osobistych u kobiet – policjanci nie musieli już prosić o pomoc przypadkowych osób[7].
Działalność policji kobiecych, jako jedno z ważniejszych osiągnięć ruchu na rzecz emancypacji kobiet, znalazła odzwierciedlenie w wielu tekstach kultury lat 20. i 30.[8][9]
Policja kobieca w USA
[edytuj | edytuj kod]W Stanach Zjednoczonych pierwszą policję kobiecą sformowano w 1880 roku[7].
Policja kobieca w Wielkiej Brytanii
[edytuj | edytuj kod]Jednym z pierwszych krajów, w których kobiety dopuszczono do służby policyjnej, była Wielka Brytania[10]. W 1914 Scotland Yard zgodził się na powstanie Ochotniczych Patroli Kobiecych (ang. Voluntary Women Patrols, VWP) mających wspomagać pracę policji, której dotychczasowi funkcjonariusze coraz częściej trafiali na fronty I wojny światowej[10]. Do ich zadań należało również wspieranie uchodźców wojennych, głównie z okupowanej przez Niemców Belgii[7].
Przez pewien czas w Anglii oprócz policjantek zaprzysiężonych (służących w tych samych strukturach, co policjanci-mężczyźni) funkcjonowały także niezaprzysiężone (niemające pełnych praw funkcjonariuszy i podlegające komitetom społecznym)[7].
Policja Kobieca w Polsce
[edytuj | edytuj kod]W 1923 roku, pod wpływem wyrażonego przez Ligę Narodów zaniepokojenia wzrostem prostytucji, przestępczości wśród nieletnich i przestępstw związanych z handlem ludźmi, polska Policja Państwowa zaczęła rozważać powołanie osobnej sekcji kobiecej[2][9]. Za takim rozwiązaniem optował m.in. Polski Komitet Walki z Handlem Kobietami i Dziećmi[6]. Początkowo powołano, kierowane przez weterankę Ochotniczej Legii Kobiet porucznik Stanisławę Paleolog, Centralne Biuro dla Międzynarodowego Zwalczania Handlu Kobietami i Dziećmi w Rzeczypospolitej Polskiej, działające w ramach Departamentu II MSW[6].
Ostatecznie 26 lutego 1925 roku komendant główny Policji Państwowej podpisał rozporządzenie zezwalające na przyjmowanie do pracy w Policji Państwowej kobiet[5][6]. Po przeszkoleniu przyjęto pierwszych 30 policjantek i do 1930 roku ich liczba wzrosła do 50[4]. Kandydatkami mogły zostać jedynie panny lub bezdzietne wdowy w wieku od 25 do 45 lat, odznaczające się dobrym zdrowiem, przynajmniej 164 centymetrami wzrostu oraz krótkimi włosami[5]. Ponadto musiały dostarczyć świadectwo moralności, opinię na swój temat wystawioną przez jedną z organizacji kobiecych oraz zapewnić, że przez 10 lat od przyjęcia do służby nie wyjdą za mąż[5].
Większość policjantek z pierwszego naboru skierowano do warszawskiej Brygady Sanitarno-Obyczajowej[2][6]. Dość szybko praktyka wykazała, że policjantki sprawdzają się często lepiej niż ich koledzy w sytuacjach zatargów ulicznych, w pracy z nieletnimi czy w interwencjach dotyczących przemocy domowej i przestępstw na tle seksualnym[5][4]. Policjantki dobrze współpracowały także z organizacjami społecznymi zajmującymi się walką z handlem ludźmi i sutenerstwem, jak tzw. misje dworcowe, towarzystwa ochrony kobiet czy katolickie zakony kobiece[9].
Od 1935 roku polskie funkcjonariuszki nosiły mundur policyjny[7].
W sierpniu 1935 roku utworzono przy Wydziale IV Komendy Głównej Policji samodzielny Referat dla Spraw Oficerów i Szeregowych-Kobiet, kierowany przez podkomisarz Stanisławę Paleolog[4]. Powstał wtedy specjalny, 9-miesięczny kurs dla kobiet-szeregowych, którego absolwentki kierowane były w charakterze posterunkowych do jednostek prewencji lub śledczych[4]. Oddziały Policji Kobiecej działały w Warszawie, Wilnie, Krakowie, Lwowie i Łodzi[11]. Poza osobnymi jednostkami kobiecymi, policjantki przydzielono także do brygad kryminalnych lub izb zatrzymań nieletnich w Poznaniu, Gdyni, Kaliszu, Lublinie i Stanisławowie[11][4][9]. Do końca 1936 roku przyjęto do służby kolejnych 112 kobiet, a w kolejnych latach każdego roku przyjmowano dodatkowych kilkadziesiąt[4]. W sumie do wybuchu II wojny światowej kursy w warszawskiej Szkole Oficerów Policji Państwowej ukończyło około 300 policjantek[6].
W czasie kampanii wrześniowej większość służb kobiecych polskiej policji podzieliła los swoich kolegów z lokalnych komisariatów. Sama Stanisława Paleolog, w 1939 roku awansowana do stopnia komisarza, odłączyła się od transportu ewakuacyjnego Sztabu Komendy Głównej Policji Państwowej i, wraz z częścią kompanii szkolnej policjantek, wzięła udział w walkach Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga[6]. W czasie okupacji służyła w granatowej policji, a równocześnie w ramach Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa szkoliła przyszłe kadry kobiece dla powojennej policji polskiej[6]. Po wojnie pozostała na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie współpracowała ze Scotland Yardem, a w 1952 roku opublikowała pierwszą monografię polskiej policji kobiecej pt. The Women Police of Poland 1925–1939[12].
Policja kobieca w Austrii
[edytuj | edytuj kod]Po utworzeniu policji kobiecej w Austrii zadania funkcjonariuszek ograniczały się do nadzoru nad nieletnimi; później ich uprawnienia i obowiązki rozszerzono, jednak w dalszym ciągu nie miały one prawa do aresztowania zatrzymanych.
Do formacji tej zapisywały się przede wszystkim przedstawicielki inteligencji. Musiały one odbyć trwający dwa lata kurs pracy socjalnej; pozostawały nieumundurowane[7].
Policja kobieca w Holandii
[edytuj | edytuj kod]Holenderskie funkcjonariuszki policji zajmowały się zapobieganiem demoralizacji nieletnich oraz podejmowały czynności wobec zatrzymanych kobiet; nie były umundurowane[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c David Petruccelli, Pimps, Prostitutes and Policewomen: The Polish Women Police and the International Campaign against the Traffic in Women and Children between the World Wars, „Contemporary European History”, 03, 2015, s. 333–350, DOI: 10.1017/S0960777315000193, ISSN 1469-2171 [dostęp 2016-08-16] (ang.).
- ↑ a b c d Andrzej Misiuk, Police and Policing Under the Second Polish Republic, 1918–39, Gerald Blaney (red.), „Policing Interwar Europe”, Palgrave Macmillan UK, 2007, s. 159–171, DOI: 10.1007/978-0-230-59986-4_8, ISBN 978-1-349-54365-6 [dostęp 2016-08-16] (ang.).
- ↑ Andrzej Misiuk, Policja kobieca w II Rzeczypospolitej na tle międzynarodowym, „Przegląd Policyjny”, 4, 1992, s. 92–102.
- ↑ a b c d e f g h Marcin Woźniak, Modernizacja policji w Polsce 1935-1939, „Dzieje Najnowsze”, 29.3 (1997), 1997, s. 63–76 (pol.).
- ↑ a b c d e ms, „W granatowym było im do twarzy” – 90 lat Policji Kobiecej w Polsce, [w:] Policja [online], policja.pl, 2015 [dostęp 2016-08-16] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Krystyna Sobańska-Stępień, Kamila Zimoń, 4 maja 2015 przypada 123 rocznica urodzin Komendantki Polskiej Policji kobiecej Stanisławy Filipiny Paleolog, [w:] Polska Sieć Policjantek [online], polskasiecpolicjantek.pl, 2015 [dostęp 2016-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-17].
- ↑ a b c d e f g Dorota Pawlak, Powstanie, organizacja i działalność Policji Kobiecej w Polsce, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 19, 2006.
- ↑ Adam Uryniak, Polskie kino lat 30. jako ślad rzeczywistości. Emancypacja kobiet, „Kwartalnik Filmowy”, 92, 2015, s. 43–60, ISSN 0452-9502 (pol.).
- ↑ a b c d Renata Suchenek, Prasa i film II Rzeczypospolitej Polskiej wobec handlu białymi niewolnicami, „Studia Europaea Gnesnensia”, 11, 2015, DOI: 10.14746/seg.2015.11.6, ISSN 2082-5951 [dostęp 2016-08-16] (pol.).
- ↑ a b Marisa Silvestri, Women in Charge, Routledge, 13 maja 2013, s. 59, ISBN 978-1-134-00126-2 [dostęp 2016-08-17] (ang.).
- ↑ a b Mateusz Rodak, Prostytutki żydowskie w województwie lubelskim w dwudziestoleciu międzywojennym. Analiza środowiska, „Kwartalnik Historii Żydów”, 03, 2006, s. 379–390, ISSN 1425-9966 [dostęp 2016-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-22] (pol.).
- ↑ Stanisława Paleolog, The women police of Poland (1925-1939), Eileen Frances Short-Garlińska (tłum.), Westminster: Association for moral and social hygiene, 1952, OCLC 320869550 (ang.).