Pasożyt wewnątrzkomórkowy

Pasożyty wewnątrzkomórkowe są to pasożytnicze mikroorganizmy i wirusy posiadające zdolność do wzrostu i reprodukcji (bądź namnażania) w komórkach żywiciela.

Fakultatywne pasożyty wewnątrzkomórkowe

Fakultatywne (względne) pasożyty wewnątrzkomórkowe są zdolne do przeżycia i reprodukcji również poza komórkami żywiciela.

Przykładowe bakterie - Neisseria meningitidis, Francisella tularensis i Listeria monocytogenes. Również bakterie z rodzaju Brucella, Legionella, Mycobacterium, oraz Yersinia.

Przykładem grzybów jest Histoplasma capsulatum.

Obligatoryjne pasożyty wewnątrzkomórkowe

Obligatoryjne (bezwzględne) pasożyty wewnątrzkomórkowe nie mają zdolności do reprodukcji poza komórkami żywiciela, co związane jest z obecnością niezbędnych do tego procesu składników wewnątrz komórki.

Przykłady obligatoryjnych pasożytów wewnątrzkomórkowych:

• Wirusy
• Niektóre bakterie, w tym:
  • Chlamydie
  • Riketsje
  • Coxiella
  • Niektóre gatunki Mycobacterium np. Mycobacterium leprae
• niektóre pierwotniaki, włączając:
  • Zarodziec
  • wiciowce z rodzaju Leishmania wywołujące leiszmaniozy
  • Toxoplasma gondii
  • Trypanosoma cruzi
  • Cryptosporidium parvum

Możliwe, iż mitochondria w komórkach eukariotycznych pierwotnie również były pasożytami wewnątrzkomórkowymi, jednak ich aktywność przekształciła się w związek mutualistyczny (teoria endosymbiozy).

Badania nad obligatoryjnymi patogenami wewnątrzkomórkowymi są trudne ze względu na fakt, iż niemożliwe jest ich reprodukcja poza komórkami żywiciela. Jednakże, w 2009 roku naukowcy donieśli o technice pozwalającej na wzrost pałeczek Coxiella burnetti (czynnik etiologiczny gorączki Q) bez obecności komórek żywiciela, co ma również pomóc w badaniach nad innymi patogenami wewnątrzkomórkowymi.