Państwowy Instytut Geologiczny
| |
 Przedwojenny gmach Instytutu zaprojektowany przez Mariana Lalewicza | |
| Data założenia |
7 maja 1919 |
|---|---|
| Typ | |
| Państwo | |
| Adres |
ul. Rakowiecka 4 |
| Dyrektor | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°12′34,4″N 21°00′46,5″E/52,209556 21,012917
| |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Państwowy Instytut Geologiczny, obecnie Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), wcześniej Instytut Geologiczny – państwowa jednostka badawczo-rozwojowa z centralną siedzibą w Warszawie, mająca za zadanie prowadzenie wszechstronnych badawczych prac geologicznych w Polsce, zwłaszcza pod kątem zastosowania wyników w gospodarce oraz realizacji map geologicznych.
Od czasu powstania w 1919 r. pełni funkcje Państwowej Służby Geologicznej i Państwowej Służby Hydrogeologicznej. Posiada profil badawczy zbliżony do amerykańskiej United States Geological Survey.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze koncepcje powołania polskiego instytutu czy zakładu geologicznego wysunęli Władysław Szajnocha i Józef Morozewicz na początku XX w. w Galicji. Do powstania Państwowego Instytutu Geologicznego przyczyniły się także starania wielu osób, działających we wszystkich trzech zaborach; byli to Ludomir Sawicki, Czesław Kuźniar, Stanisław Małkowski i Stanisław Kontkiewicz, ostatni kierownik Pracowni Geologicznej w Muzeum Przemysłu i Handlu.
Utworzony 7 maja 1919 działa do dziś. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 lutego 1921 został zatwierdzony Statut Państwowego Instytutu Geologicznego[2]. Na jego czele stanął prof. Józef Morozewicz, absolwent Wydz. Przyrodniczego Cesarskiego Instytutu w Warszawie, badacz minerałów na Wołyniu a następnie Tatr oraz petrograficznych skał magmowych, którym kierował do 31 stycznia 1937 roku[3].
Pierwsza siedziba Instytutu mieściła się w Pałacu Staszica[4]. Później wzniesiono własny budynek na Mokotowie zaprojektowany przez Mariana Lalewicza[5]. Budowa trwała od roku 1925 do roku 1930, niektóre fragmenty ukończono w roku 1936. Projekt utrzymany był w stylu klasycyzmu XIX w. z elementami nawiązującymi do architektury polskiej epoki renesansu.
Instytut nie działał w okresie okupacji niemieckiej (1939–1945). W 1952 powstał Instytut Geologiczny w ramach Centralnego Urzędu Geologicznego[6]. Istotną rolę w powojennej historii Instytutu odegrała Stacja Geologiczna w Czeladzi działająca w latach 1946-1961, potem przekształcona w Oddział Górnośląski PIG[7].
W latach 1949–1955 obok gmachu zaprojektowanego przez Mariana Lalewicza wzniesiono nowy budynek według projektu Marka Leykama[8].
Działalność
[edytuj | edytuj kod]Oprócz badań naukowych Państwowy Instytut Geologiczny prowadzi prace popularyzatorskie, muzealne i wydawnicze. Jest wydawcą szeregu czasopism geologicznych, w tym czołowych pism międzynarodowych (tzw. filadelfijskich) Geological Quarterly i Geologia Carpathica (we współpracy z instytucjami słowackimi). Redaguje też największe krajowe pismo geologiczne Przegląd Geologiczny, którego wydawcą jest Minister Środowiska. Utrzymuje także jedno z większych w Polsce muzeów geologicznych, znajdujące się w Warszawie przy ul. Rakowieckiej 4.
Państwowy Instytut Geologiczny posiada oddziały regionalne z siedzibami w Krakowie, Sosnowcu, Kielcach, Wrocławiu, Szczecinie, Gdańsku i Lublinie[9].
Jednym z głównych zadań PIG-u jest wykonywanie map geologicznych. Do najważniejszych edycji map wykonywanych przez PIG zalicza się Szczegółową Mapę Geologiczną Sudetów w skali 1 : 25 000, Szczegółową Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 50 000, Mapę Geologiczną Polski w skali 1 : 200 000, Mapę Hydrogeologiczną Polski w skali 1 : 50 000 oraz 1 : 200 000, a także Mapę Geologiczno-Gospodarczą Polski (Mapa Geośrodowiskowa Polski) w skali 1 : 50 000.
Drugim poważnym zadaniem jest gromadzenie wszelkich dokumentacji i opracowań geologicznych z obszaru całego kraju w Centralnym Archiwum Geologicznym (obecnie Narodowe Archiwum Geologiczne), którego filie znajdują się w każdym z oddziałów regionalnych.
Kolejnym jest coroczne sporządzanie bilansu zasobów kopalin.
Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Mazowsza” (2019)[10]
- Odznaka „Zasłużony dla Miasta Sosnowca” dla górnośląskiego oddziału PIG (2023)[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Profesor Krzysztof Szamałek został nowym dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB [online], Państwowy Instytut Geologiczny, 31 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-07] (pol.).
- ↑ M.P. z 1921 r. nr 65, poz. 107
- ↑ Wiesław Heflik, Magdalena Dumańska-Słowik, W 145-tą rocznicę urodzin Józefa Morozewicza (1865–1941), „Biuletyn AGH” (26), 28 lutego 2010, s. 22–23 [dostęp 2024-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2022-12-20] (pol.).
- ↑ Jerzy Kasprzycki: Warszawa sprzed lat. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 146. ISBN 83-7005-201-0.
- ↑ Marek Graniczny, Halina Urban: Z dziejów budowy gmachów Państwowego Instytutu Geologicznego (1919–1936). pgi.gov.pl. [dostęp 2017-11-23].
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 65, poz. 995, podległy pod Centralny Urząd Geologii
- ↑ "Na Saturnie". Jednodniówka...
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 117. ISBN 83-908950-6-4.
- ↑ O Instytucie [online], Państwowy Instytut Geologiczny - PIB [dostęp 2024-09-26] (pol.).
- ↑ PIG-PIB otrzymał Odznakę Honorową "Zasłużony dla Mazowsza" [online], Państwowy Instytut Geologiczny, 10 grudnia 2019 [dostęp 2023-06-13] (pol.).
- ↑ Oddział Górnośląski PIG-PIB wyróżniony za zasługi dla Miasta Sosnowca! [online], Państwowy Instytut Geologiczny - PIB, 27 czerwca 2023 [dostęp 2024-09-26] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wołkowicz S., Peryt T.M., Państwowy Instytut Geologiczny - sto lat w służbie Niepodległej; [w:] "Przegląd Geologiczny", vol. 67, nr 7, Warszawa 2019.
- Bohdanowicz Karol, Państwowy Instytut Geologiczny w latach 1939-1946; [w:] "Biuletyn nr 25 Państwowej Słuzby Geologicznej Państwowego Instytutu Geologicznego", Warszawa 1946.
- Zdanowski Albin, Oddział Górnośląski PIG-PIB jako przykład oddziału regionalnego; [w:] "Przegląd Górniczy", 2019.
- "Na Saturnie". Jednodniówka Muzeum Saturn, Czeladź 11 września 2021 (poświęcona 100 latom Państw. Instytutu Geologicznego i dziejom Oddziału Górnośląskiego PIG-PIB).
- Jureczka Janusz, Oddział Górnośląski PIG. 90 lat służby geologicznej
- G. Niemczynow, J. Burchart: Mały słownik geologiczny, Warszawa 1966, Wiedza Powszechna.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Państwowy Instytut Geologiczny w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).
- Oni tworzyli Państwowy Instytut Geologiczny; album[1]