Ostronos (rodzaj ssaków)
| Nasua | |||
| Storr, 1780[1] | |||
 Ostronos białonosy (N. narica) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
ostronos | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Viverra nasua Linnaeus, 1766 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Ostronos[8], ostronosek[8] (Nasua) − rodzaj ssaków z rodziny szopowatych (Procyonidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące od południowo-zachodnich części Stanów Zjednoczonych do Ameryki Południowej[9][10][11][12].
Morfologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 36–68 cm, długość ogona 20–68 cm; masa ciała 1–7,2 kg[10][13]. Cechuje je ruchliwy, ryjkowato wydłużony nos i smukły ogon, są ciekawskimi, dobrze wspinającymi się zwierzętami. Samce są nieco większe od samic i prowadzą samotny tryb życia. Do stad dołączają tylko w okresie godowym. Stada liczące od 5 do 40 osobników tworzą samice z młodymi. Żerują dniem w zaroślach i lasach, poszukując nasion, owoców, jaj i małych kręgowców.
Co roku w okresie godowym do stada samic przyłącza się jeden samiec. Około 7-8 tygodni później ciężarne samice opuszczają stado i budują gniazda na drzewach, gdzie przychodzi na świat potomstwo. Przeciętnie w jednym miocie rodzą się 3-4 młode. Około sześciu tygodni po okoceniu się, matki wraz z potomstwem wracają do stada.
Ostronosy są utrapieniem dla farmerów, gdyż często niszczą pola kukurydziane i pustoszą kurniki. Trudno je upolować. Kryją się w koronach drzew albo ratują się pomysłowym fortelem: gdy słyszą strzał lub klaśnięcie padają na ziemię i udają martwe.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1780 roku lekarz, chemik i przyrodnik Gottlieb Conrad Christian Storr w publikacji swojego autorstwa poświęconej systematyce ssaków[1]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) ostronos rudy (N. nasua).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Nasua (Nasica): łac. nasus ‘nos’[14].
- Coati: nazwa w tupi coati dla otronosa (cua ‘pas’; tim ‘nos’)[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra nasua Linnaeus, 1766.
- Mamnasuaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[16].
- Nasuella: rodzaj Nasua Storr, 1780 (ostronos); łac. przyrostek zdrabniający -ella[7][17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Nasua olivacea meridensis O. Thomas, 1901.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]We wcześniejszych ujęciach systematycznych takson olivacea (wraz z meridensis) był zaliczany do rodzaju Nasuella[9][12][10] jednak analizy przeprowadzone w 2021 roku na podstawie danych mitochondrialnych i kariotypowych wykazały, że Nasuella jest genetycznie nie do odróżnienia od Nasua i powinien zostać włączony do tego rodzaju, jednocześnie uznając meridensis za młodszy synonim olivacea[18]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[19][13]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[8] | Podgatunki[10][9][13] | Rozmieszczenie geograficzne[10][9][13] | Podstawowe wymiary[10][13][c] | Status IUCN[20] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Nasua nasua | (Linnaeus, 1766) | ostronos rudy | 12 podgatunków | od Kolumbii i Wnezueli (z wyjątkiem formacji roślinnych Llano) na południe do Boliwii, Paragwaju, północnej Argentyny i Urugwaju | DC: 43–58 cm DO: 42–55 cm MC: 2–7,2 kg |
LC |
 |
Nasua narica | (Linnaeus, 1766) | ostronos białonosy | 4 podgatunki | południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Arizona i południowy Nowy Meksyk), Meksyk (włącznie z wyspą Cozumel) na południe przez Amerykę Środkową to zachodniej i północnej Kolumbii | DC: 43–68 cm DO: 42–68 cm MC: 3,5–5,6 kg |
LC |
 |
Nasua olivacea | (J.E. Gray, 1865) | ostronosek górski | 3 podgatunki | Andy w północno-zachodniej Wenezueli, Kolumbii i Ekwadorze | DC: 36–39 cm DO: 20–24 cm MC: 1–1,5 kg |
NT |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Nasua mastodonta Emmert & Short, 2018[21] (Ameryka Północna; pliocen–plejstocen)
- Nasua pronarica Dalquest, 1978[22] (Ameryka Północna; pliocen)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[2].
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Nasua Storr, 1780.
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b G.C.Ch. Storr: Prodromus methodi mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 35. (łac.).
- ↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
- ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 16. (niem.).
- ↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
- ↑ J F. South. Zoology. „Encyclopædia Metropolitana”. 7, s. 383, 1845. (ang.).
- ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 26. (hiszp.).
- ↑ a b N. Hollister. The genera and subgenera of raccoons and their allies. „Proceedings of the United States National Museum”. 49, s. 148, 1915. (ang.).
- ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 164. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 462. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f R. Kays: Family Procyonidae (Raccoons). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 526–528. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nasuella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-25].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 692–693. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 449.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 192.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- ↑ M. Ruiz-García, M.F. Jaramillo, J.B. López, Y. Rivillas, A. Bello, N. Leguizamon & J.M. Shostell. Mitochondrial and karyotypic evidence reveals a lack of support for the genus Nasuella (Procyonidae, Carnivora). „Journal of Vertebrate Biology”. 71 (21040), s. 21040.1-25, 2021. DOI: 10.25225/JVB.21040. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-22]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-12]. (ang.).
- ↑ L.G. Emmert & R.A. Short. Three new procyonids (Mammalia, Carnivora) from the Blancan of Florida. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. 55 (8), s. 167, 2018. (ang.).
- ↑ W.W. Dalquest. Early Blancan mammals from the Beck Ranch local fauna of Texas. „Journal of Mammalogy”. 59 (2), s. 288, 1978. DOI: 10.2307/1379912. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).