Order „Zwycięstwo”

Order „Zwycięstwo”
Орден «Победа»
	; Awers
	; Baretka
Ustanowiono	8 listopada 1943
Wielkość	72 x 72 mm
Kruszec	platyna, złoto
Wydano	20 (19)
Powyżej	brak
Poniżej	brak
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order „Zwycięstwo” (ros. Орден «Победа») – najwyższe odznaczenie bojowe Związku Radzieckiego.

Zostało ustanowione dekretem Rady Najwyższej ZSRR z 8 listopada 1943 (jednocześnie zatwierdzono statut i opis orderu). Natomiast dekretem z 18 sierpnia 1944 została zatwierdzona wstążka orderowa oraz sposób i miejsce noszenia odznaczenia. Order ustanowiono w 26. rocznicę rewolucji październikowej.

Zasady nadawania

Zgodnie z artykułem 1. statutu order ten nadawano dowódcom najwyższych szczebli za wybitne zasługi położone w zwycięskie przeprowadzenie operacji na szczeblu jednego lub kilku frontów. Mógł być również nadawany wyższym dowódcom państw koalicji antyhitlerowskiej.

Jako pierwsi Orderem „Zwycięstwo” zostali odznaczeni 10 kwietnia 1944 Marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow, w tym czasie zastępca naczelnego wodza i dowódca 1 Frontu Ukraińskiego oraz szef Sztabu Generalnego marsz. Aleksandr Wasilewski^[1].

W dowód szczególnego uznania nazwiska kawalerów tego orderu umieszczane były na specjalnej tablicy w Wielkim Pałacu Kremlowskim^[2].

Opis odznaki

Odznakę orderu stanowiła pięcioramienna gwiazda wykonana z platyny z pięcioma dużymi rubinami na ramionach. Na obrzeżu gwiazdy oraz pękach promieni osadzone były brylanty. W środku awersu na błękitno emaliowanej tarczy znajduje się wypukłe, wykonane ze złota wyobrażenie murów Kremla z Mauzoleum Lenina i wieżą Spasską na pierwszym planie. Nad basztą umieszczony jest biało emaliowany napis CCCP, po bokach girlandy z liści dębu i wawrzynu z osadzonymi na nich brylantami, a u dołu wypisany białymi literami na czerwonej emalii napis ПОБЕДА („Zwycięstwo”). Order ma wymiary 72 × 72 mm, a waga 174 brylantów wynosi około 16 karatów^[1].

Na rewersie znajduje się numer odznaczenia oraz słupek z nakrętką^[3].

Wstążka o szerokości 46 mm jest wielokolorowa, w środku posiada duży czerwony pas, a po bokach symetrycznie wąskie paski – zielony, niebieski, bordowy, jasnoniebieski i pomarańczowy z wąskim czarnym paskiem. Symbolizują one wstążki sześciu sowieckich orderów – Sławy, Bohdana Chmielnickiego, Aleksandra Newskiego, Kutuzowa, Suworowa i Lenina^[4].

Order noszono na lewej stronie piersi, 12–13 cm powyżej pasa (przy drugim nadaniu – obok pierwszego), a baretkę – na lewej piersi, oddzielnie 1 cm ponad wszystkimi innymi baretkami^[5].

Kawalerowie Orderu „Zwycięstwo”

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Zwycięstwa.

Marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow – dwukrotnie (10 kwietnia 1944^[6] i 30 marca 1945^[7])
Marszałek Związku Radzieckiego Aleksandr Wasilewski – dwukrotnie (10 kwietnia 1944^[8] i 4 czerwca 1945^[9])
generalissimus Józef Stalin – dwukrotnie (28 lipca 1944^[10] i 26 czerwca 1945^[11])
Marszałek Związku Radzieckiego Iwan Koniew (30 marca 1945)^[7]
Marszałek Polski i Marszałek Związku Radzieckiego Konstanty Rokossowski (30 marca 1945)^[7]
Marszałek Związku Radzieckiego Rodion Malinowski (26 kwietnia 1945)^[12]
Marszałek Związku Radzieckiego Fiodor Tołbuchin (26 kwietnia 1945)^[13]
Marszałek Związku Radzieckiego Leonid Goworow (31 maja 1945)^[14]
Marszałek Związku Radzieckiego Siemion Timoszenko (4 czerwca 1945)^[15]
generał armii Aleksiej Antonow (4 czerwca 1945)^[16]
Marszałek Związku Radzieckiego Kiriłł Mierieckow (8 września 1945)^[17]
Marszałek Związku Radzieckiego Leonid Breżniew (20 lutego 1978) – nadanie anulowano w 1989, jako niezgodne ze statutami^[c]
generał Dwight Eisenhower – amerykański dowódca sił alianckich w czasie inwazji w Europie (5 czerwca 1945)^[18]
marszałek polny Bernard Montgomery – brytyjski dowódca wojsk alianckich w Normandii i w Afryce Północnej (5 czerwca 1945)^[18]
król Rumunii Michał I – zwierzchnik Sił Zbrojnych Rumunii, który przyczynił się do ich przejścia na stronę koalicji antyhitlerowskiej (6 lipca 1945)^[19]
Marszałek Polski Michał Rola-Żymierski – Naczelny Dowódca Wojska Polskiego (10 sierpnia 1945)^[20]
Marszałek Jugosławii Josip Broz-Tito – Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych Jugosławii (9 września 1945)^[21]

Uwagi

↑ W 1989 r. Leonidowi Breżniewowi anulowano nadanie orderu z roku 1978.
↑ ^a ^b Order był nadawany wyłącznie za II wojnę światową, dlatego nie jest uwzględniony w ogólnym starszeństwie radzieckich orderów i odznaczeń.
↑ W czasie II wojny światowej Leonid Breżniew był oficerem politycznym. Zaczął ją jako pułkowy komisarz polityczny a skończył w stopniu generała-majora jako szef zarządu politycznego 4 Frontu Ukraińskiego. Status orderu przewidywał, iż mogą otrzymywać tylko i wyłącznie dowódcy najwyższego szczebla.

Przypisy

↑ ^a ^b Светлана Артамонова: К 70-летию учреждения ордена «Победа». Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).
↑ Fotografia tablicy. mondvor.narod.ru. [dostęp 2013-01-12].
↑ Людмила Михайловна Гаврилова: Орден «Победа». Muzeum Moskiewskiego Kremla. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).
↑ Людмила Михайловна Гаврилова: Орден «Победа» (СССР). Геральдика.ру. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).
↑ Кирилл Цыпленков Кирилл. Выше других орденских лент… Неизвестная история учреждения ленты ордена «Победа». „Старый Цейхгауз”. № 2(34), s. 66—73, 2010. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 217/28 z 10.04.1944
↑ ^a ^b ^c Указ Президиума Верховного Совета nr 220/423 z 30.03.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 217/29 z 10.04.1944
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/147 z 19.04.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета z 29.07.1944
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/540 z 26.06.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/178 z 26.04.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/179 z 26.04.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/435 z 31.05.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/468 z 04.06.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 221/467 z 04.06.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета z 08.09.1945
↑ ^a ^b Указ Президиума Верховного Совета nr 221/494 z 05.06.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 222/41 z 06.07.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета z 09.08.1945
↑ Указ Президиума Верховного Совета nr 222/452 z 09.09.1945

Bibliografia

Михаил Музалевский, Сергей Шишков: Ордена и медали СССР 1918 - 1991. T. 1. Ворон, 1996, s. 62-65. (ros. • ang.)
Орден „Победа” [online], mondvor.narod.ru [dostęp 2013-01-12] (ros.).

[1] W 1989 r. Leonidowi Breżniewowi anulowano nadanie orderu z roku 1978.

[uwaga1-2] Order był nadawany wyłącznie za II wojnę światową, dlatego nie jest uwzględniony w ogólnym starszeństwie radzieckich orderów i odznaczeń.

[20] W czasie II wojny światowej Leonid Breżniew był oficerem politycznym. Zaczął ją jako pułkowy komisarz polityczny a skończył w stopniu generała-majora jako szef zarządu politycznego 4 Frontu Ukraińskiego. Status orderu przewidywał, iż mogą otrzymywać tylko i wyłącznie dowódcy najwyższego szczebla.

[artamonowa-3] Светлана Артамонова: К 70-летию учреждения ордена «Победа». Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).

[4] Fotografia tablicy. mondvor.narod.ru. [dostęp 2013-01-12].

[5] Людмила Михайловна Гаврилова: Орден «Победа». Muzeum Moskiewskiego Kremla. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).

[6] Людмила Михайловна Гаврилова: Орден «Победа» (СССР). Геральдика.ру. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).

[7] Кирилл Цыпленков Кирилл. Выше других орденских лент… Неизвестная история учреждения ленты ордена «Победа». „Старый Цейхгауз”. № 2(34), s. 66—73, 2010. [dostęp 2024-03-24]. (ros.).

[8] Указ Президиума Верховного Совета nr 217/28 z 10.04.1944

[ukaz220-9] Указ Президиума Верховного Совета nr 220/423 z 30.03.1945

[10] Указ Президиума Верховного Совета nr 217/29 z 10.04.1944

[11] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/147 z 19.04.1945

[12] Указ Президиума Верховного Совета z 29.07.1944

[13] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/540 z 26.06.1945

[14] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/178 z 26.04.1945

[15] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/179 z 26.04.1945

[16] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/435 z 31.05.1945

[17] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/468 z 04.06.1945

[18] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/467 z 04.06.1945

[19] Указ Президиума Верховного Совета z 08.09.1945

[ukaz221-21] Указ Президиума Верховного Совета nr 221/494 z 05.06.1945

[22] Указ Президиума Верховного Совета nr 222/41 z 06.07.1945

[23] Указ Президиума Верховного Совета z 09.08.1945

[24] Указ Президиума Верховного Совета nr 222/452 z 09.09.1945

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[c]

[18]

[19]

[20]

[21]

Tytuły honorowe	Bohater Związku Radzieckiego (Złota Gwiazda) Bohater Pracy Socjalistycznej (Medal Sierp i Młot) Matka-bohater
Ordery	Order „Zwycięstwo” Lenina Rewolucji Październikowej Czerwonego Sztandaru Suworowa Kutuzowa Bohdana Chmielnickiego Aleksandra Newskiego Uszakowa Nachimowa Wojny Ojczyźnianej Czerwonej Gwiazdy Sławy Czerwonego Sztandaru Pracy „Znak Honoru” Przyjaźni Narodów „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” Sławy Pracy „Za osobiste męstwo” Macierzyńska sława”
Medale	„Za pracowniczą dzielność” „Za pracowniczą wybitność” „Weteran pracy” „Za Odwagę” Za zasługi bojowe” Uszakowa Nachimowa „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” „Za wyróżnienie w ochronie granic państwowych ZSRR” „Za wyróżnienie w służbie wojskowej” „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR” „Za umacnianie braterstwa broni” „Za obronę Leningradu” „Za obronę Moskwy” „Za obronę Odessy” „Za obronę Sewastopola” „Za obronę Stalingradu” „Za obronę Kijowa” „Za obronę Kaukazu” „Za obronę Radzieckiego Obszaru Podbiegunowego” „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Za zwycięstwo nad Japonią” „Za zdobycie Budapesztu” „Za zdobycie Królewca” „Za zdobycie Wiednia” „Za zdobycie Berlina” „Za wyzwolenie Belgradu” „Za wyzwolenie Warszawy” „Za wyzwolenie Pragi” „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Za odbudowę przedsiębiorstw metalurgii żelaznej południa” Za odbudowę kopalni węgla Donbasu” „Za rozwój dziewiczych ziem” Za budowę Bajkalsko-Amurskiej Magistrali” „Za przekształcenie Nieczarnoziemów RFSRR” „Za rozwój zasobów mineralnych i rozwój kompleksu nafto-gazowego Zachodniej Syberii” „Za wybitną służbę w ochronie porządku publicznego” „Za odwagę w pożarze” „Za ratowanie tonących” 100-lecia urodzin Lenina „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej” „30 lat Armii Radzieckiej i Floty” „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” 70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” „50 lat radzieckiej milicji” 800-lecia Moskwy 250-lecia Leningradu 1500-lecia Kijowa Macierzyństwa „Za nienaganną służbę”
Inne	Odznaka za rany

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe