Obwód leningradzki

Obwód leningradzki
Ленинградская область
	obwód
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Siedziba	Gatczyna
Kod ISO 3166-2	RU-LEN
Gubernator	Aleksandr Drozdienko
Powierzchnia	83 908 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 1 894 038
• gęstość	22,57 os./km²
Tablice rejestracyjne	47
Strefa czasowa	czas moskiewski, UTC+3
	Położenie na mapie Rosji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Obwód leningradzki (ros. Ленинградская область, Leningradskaja obłast´) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.

Geografia

Położenie i powierzchnia

Obwód leningradzki leży w północno-wschodniej Europie, na północnym zachodzie europejskiej części Rosji, nad Morzem Bałtyckim. Region zajmuje obszar 85 300 km², co stanowi ok. 0,5% powierzchni całej Federacji Rosyjskiej. Z północy na południe obwód ciągnie się na długości 320 km, zaś ze wschodu na zachód – 450 km.

Obwód leningradzki graniczy:

na północy – z Republiką Karelii

na wschodzie – z obwodem wołogodzkim

na południowym wschodzie – z obwodem nowogrodzkim

na południu – z obwodem pskowskim

na południowym zachodzie – z Estonią

na zachodzie – z Petersburgiem

na północnym zachodzie – z Finlandią

Od zachodu do obwodu przylega Morze Bałtyckie

Przynależność administracyjna

Pod względem administracyjnym obwód wchodzi w skład utworzonego w 2000 roku Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego.

Rzeźba terenu

Obwód leningradzki leży na terenie Niziny Wschodnioeuropejskiej, co sprawia, iż powierzchnia regionu w przeważającej części na charakter równinny, a przeciętna wysokość bezwzględna to 50–150 m n.p.m. Równiny stanowiące większość powierzchni regionu dzielone są na mniejsze jednostki (m.in. Nizina Wyborska, Nizina Priozierska i in.), leżące nad brzegami Zatoki Fińskiej i jeziora Ładoga oraz w dolinach większych rzek.

Najważniejszymi obszarami wyżynnymi w regionie są Wyżyna Lembołowska, Wyżyna Iżorska i Wyżyna Wepsowska oraz Grzęda Tichwińska. Najwyższy punkt obwodu – góra Gapsielga, położona na Wyżynie Wepsowskiej wznosi się na wysokość 291 m n.p.m.^[2]

Na terenie obwodu znajduje się uskok długości ok. 200 km, ciągnący się ze wschodu na zachód regionu, stanowiący brzeg dawnego morza. Wzdłuż uskoku wysokości względne na niewielkim odcinku zmieniają się o 40–60 m.

Budowa geologiczna

Obwód leży na styku dwóch tarcz tektonicznych. Północno-zachodnia część obwodu leży na tarczy fennoskandzkiej, gdzie powierzchni ziemi sięgają struktury skalne z okresu archaiku i proterozoiku, powstałe ponad 600 mln lat temu w wyniku silnych erupcji wulkanicznych. Południowo-wschodnie tereny obwodu leżą na tarczy rosyjskiej. Na południowych brzegach Zatoki Fińskiej oraz nad jeziorem Ładoga w kambrze (ok. 500 mln lat temu) sformowały się pokłady skał osadowych. Na południu regionu znajdują się utwory powstałe w okresie dewonu. We wschodniej części regionu podłoże ma pochodzenie karbońskie^[3]. Ostatecznie powierzchnia regionu uformowała się w czwartorzędzie, w rezultacie czterokrotnego przejścia lodowca i działalności wód roztopowych okresach interglacjalnych^[4].

Klimat

Na terenie obwodu panuje klimat umiarkowany, przejściowy pomiędzy morskim a kontynentalnym. Morskie masy powietrza sprawiają, iż zima w regionie jest dość łagodna, z częstymi ociepleniami i występującymi zwłaszcza na wybrzeżu odwilżami. Wpływ morskiego powietrza sprawia zarazem, iż lato jest niezbyt ciepłe, a czasem wręcz chłodne. Najchłodniejszą częścią regionu są krańce wschodnie, zaś najcieplejszymi – południowo-zachodnie. Średnia temperatura powietrza w styczniu waha się od −8 °C na wybrzeżu do −11 °C w głębi lądu. Średnia temperatura lipca to od +16 °C do +18 °C. Najniższa zanotowana temperatura to −52 °C, zaś najwyższa to +36 °C.

Wielkość opadów w regionie kształtuje się na poziomie 600–700 mm/rok, przy czym górne wartości tej liczby przypadają na tereny wyżynne, zaś niższe – na nadmorskie niziny. Większość opadów ma postać deszczu. Opady przypadają głównie na okres letnio-jesiennym, maksimum występuje w sierpniu, zaś minimum w lutym.

Zimą opady mają postać śniegu. Stała pokrywa śnieżna pojawia się w drugiej połowie listopada lub pierwszej połowie grudnia i utrzymuje się zwykle do drugiej połowy kwietnia.

Hydrografia

Obszar obwodu jest terenem o dużej wilgotności. Istnieje tutaj znaczna liczba rzek i jezior. Ponadto wielkie ilości wody znajdują się w bagnach, zajmujących dużą część regionu.

Rzeki

Na terenie regionu znajduje się gęsta sieć rzeczna. Łączna długość lokalnych cieków wodnych to ok. 50 tys. km. Obszar obwodu – poza niewielkimi terenami na południowym wschodzie – należy do zlewiska Morza Bałtyckiego.

Największe rzeki obwodu:
(długość i powierzchnia dorzecza dotyczy całej rzeki, nie tylko w granicach obwodu)

Nazwa	Długość (w km)	Powierzchnia dorzecza (w km²)
Ługa	353	13 200
Ojat´	266	5200
Sjaś	260	7300
Pasza	242	6700
Wołchow	224	80 200
Świr	224	84 000
Oriedież	192	3200
Wuoksa	156	68 700
Newa	74	281 000

Jeziora

Na terenie obwodu znajduje się ok. 1800 jezior, w tym Ładoga i Onega – największe jeziora Europy.

Największe jeziora obwodu:

Nazwa	Powierzchnia (w km²)	Maksymalna głębokość (w m)
Ładoga	17 700,0	225
Onega	9 890,0	110
Wuoksa	95,6	24
Otradnoje	66,0	27
Suchodolskie	44,3	17
Wialie	35,8	9
Sampo	40,4	5
Głubokoje	37,9	12
Komsomolskie	24,6	20
Bałachanowskie	15,7	12
Czeriemienieckie	15,0	32
Wriewo	12,0	44
Kawgołowskie	5,4	5

Roślinność

Obszar obwodu znajduje się w zdecydowanej większości leży w strefie tajgi, a ściślej w południowej podstrefie tej formacji roślinnej. Oznacza to, iż na terenie obwodu zaczyna się stopniowe przechodzenie lasów tajgowych w lasy mieszane, które pojawiają się na południowych skrajach regionu. Lasy stanowią 55,5% terytorium obwodu. Pierwotne lasy regionu są w znacznej mierze złożone z sosen. Lasy świerkowe występują głównie na północnym zachodzie i wschodzie obwodu. Jako domieszki w lasach tych występują gatunki liściaste: zwykle brzoza, osika i olcha^[5]. Tereny przyległe do Petersburga są w znacznej mierze pozbawione pierwotnej roślinności i wykorzystywane rolniczo.

Oprócz drzew w leningradzkich lasach rosną takie gatunki roślin zielnych jak np.: bagno zwyczajne, konwalia majowa, czarna jagoda, brusznica, żurawina, malina, pięciornik itd.^[5]

Świat zwierzęcy obwodu

Gil – jeden z częściej spotykanych ptaków obwodu

Świat zwierzęcy obwodu reprezentują głównie gatunki leśne, wśród których jest 68 gatunków ssaków i ok. 300 gatunków ptaków, a także ok. 80 gatunków ryb oraz bliżej nieokreślona liczba gatunków bezkręgowców, szacowana na kilka tysięcy.

Spośród ssaków w regionie występują powszechnie m.in. wiewiórka, tchórz, kuna, kret, zające: szarak i bielak, liczne gryzonie (m.in. myszy polna i leśna). Rzadziej spotkać można wilki, dziki, sarny, lisy, łosie, niedźwiedzie, rysie, łasice, wydry, jelenie wschodnie, piżmaki, norki, jenoty i bobry. W przyległym do obwodu morzu żyje kilka gatunków fok.

Ptakami spotykanym w regionie są m.in. głuszce, kuropatwy, pardwy, jarząbki, cietrzewie, różne gatunki kaczek i gęsi, drozdy, dzięcioły, sikorki, kukułki, skowronki, gile oraz wrony i wróble. Znaczna większość tych ptaków przylatuje na obszar obwodu tylko na okres lęgowy i na zimę odlatuje na południe.

W stanowiących dużą część powierzchni regionu wodach żyją liczne ryby, zarówno słodko- jak i słonowodne. Spośród ryb morskich wymienić można szproty bałtyckie, dorsze atlantyckie, i szczupaki. Ryby słodkowodne występujące w lokalnych wodach to m.in. sielawy, okonie, sandacze, leszcze, płocie. Niektóre żyjące w wodach regionu gatunki, jak np. węgorze i łososie żyją zarówno w morzu, jak i w rzekach^[2].

Niektóre z miejscowych gatunków są zwierzętami rzadkimi i jako zagrożone wyginięciem zapisane są w tzw. Czerwonej Księdze. Zaliczyć tu można zwłaszcza ptaki, m.in.: orła przedniego, gadożera, sokoła wędrownego, rybołowa, oraz niektóre gatunki morskich ssaków^[5].

Podział administracyjny

Od 1 stycznia 2006 roku obwód leningradzki dzieli się 17 rejonów municypalnych i 1 okręg miejski.

W ramach owych 17 rejonów funkcjonują 62 samorządy miejskie i 142 samorządy wiejskie.

Cerkiew św. Piotra i Pawła w osadzie Siwierskij

L.p. na mapie	Rejon	Nazwa rosyjska	Powierz- chnia (w tys. km²)	Liczba miesz- kańców (w tys.)	Ośrodek admini- stracyjny
1.	Boksitogorski	Бокситогорский район	7,18	55,8	Boksitogorsk
2.	Wołosowski	Волосовский район	2,73	48,0	Wołosowo
3.	Wołchowski	Волховский район	5,22	95,2	Wołchow
4.	Wsiewołożski	Всеволожский район	3,09	217,1	Wsiewołożsk
5.	Wyborgski	Выборгский район	7,49	189,9	Wyborg
6.	Gatczyński	Гатчинский район	2,94	219,7	Gatczyna
7.	Kingisieppski	Кингисеппский район	2,99	81,6	Kingisiepp
8.	Kiriszski	Киришский район	3,07	66,9	Kiriszy
9.	Kirowski	Кировский район	2,64	95,5	Kirowsk
10.	Łodiejnopolski	Лодейно-польский район	4,95	33,9	Łodiejnoje Pole
11.	Łomonosowski	Ломоносовский район	2,01	64,7	Łomonosow
12.	Łużski	Лужский район	6,07	78,7	Ługa
13.	Podporożski	Подпорожский район	7,83	33,5	Podporożje
14.	Priozierski	Приозерский район	3,55	61,6	Prioziersk
brak	Sosnowoborski (okręg miejski)	Сосновоборский городской округ	0,07	66,6	Sosnowy Bór
15.	Słancewski	Сланцевский район	2,21	46,0	Słancy
16.	Tichwiński	Тихвинский район	7,14	76,1	Tichwin
17.	Tosnieński	Тосненский район	3,68	112,3	Tosno

Ludność

Na terenie obwodu żyje 1894,0 tys. osób (2021), co stanowi 1,29% całej populacji Rosji. Średnia gęstość zaludnienia w regionie to 22,57 os./km². Najgęściej zaludnione są rejony leżące w pobliżu Petersburga, zaś najsłabiej – wschodnie obszary obwodu.

Części niektórych rejonów obwodu (m.in. wyborgskiego, wsiewołoskiego, kirowskiego i in.) wchodzą w skład aglomeracji petersburskiej.

Na terenie obwodu leningradzkiego znajduje się 31 miast i 32 osiedla typu miejskiego. Miasta te nie są zbyt duże – największe z nich – Gatczyna liczy 88,8 tys. mieszkańców. Ludność miejska w liczbie 1089,5 tys. osób stanowi 66,28% ogółu populacji obwodu. 554,4 tys. mieszkańców obwodu (33,72% populacji) zamieszkuje na wsiach, spośród których 31 liczy ponad 3 tys. mieszkańców.

45% mieszkańców stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Spośród nich 39% pracuje w przemyśle, 34% – w sferze usług, 18% – w rolnictwie, a 9% – w transporcie^[6]

Liczba mieszkańców obwodu systematycznie spada. Główną przyczyną jest niski przyrost naturalny, spowodowany osiedlaniem się młodych ludzi w okresie ZSRR w Petersburgu (wówczas noszącym nazwę Leningrad) (na prowincji pozostawały osoby starsze).

Wyznania

Zdecydowana większość ludności wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała duża liczba niewierzących. Z licznych, acz niewielkich mniejszości wyznaniowych żyją m.in. katolicy, protestanci (zwykle luteranie), muzułmanie i żydzi.

Narodowości

Rdzennymi mieszkańcami regionu są ludy ugrofińskie: Wepsowie, Iżorowie i Karelowie oraz Finowie. Obecnie populacja tych nacji na terenie obwodu jest bardzo nieliczna, zaś 90% populacji stanowią Rosjanie.

Udział procentowy poszczególnych narodowości w populacji obwodu:

Pomnik okrętu podwodnego Stefana Drzewieckiego w Gatczynie

Naród	Procentowy udział w populacji
Rosjanie	89,58
Ukraińcy	2,51
Białorusini	1,58
Tatarzy	0,57
Finowie	0,48
Ormianie	0,33
Cyganie	0,27
Azerowie	0,23
Czuwasze	0,17
Niemcy	0,14
Mordwini	0,13
Karelowie	0,12
Wepsowie	0,12
Mołdawianie	0,12
Żydzi	0,10
Polacy	0,10
Gruzini	0,09
Estończycy	0,08
Baszkirzy	0,07
Koreańczycy	0,06
Uzbecy	0,06
Maryjczycy	0,06
Udmurci	0,06
Tadżycy	0,05
Kazachowie	0,05
pozostali oraz osoby bez poczucia przynależności narodowej	2,34

Miasta i osiedla typu miejskiego

Gatczyna jest największym miastem obwodu i słynie ze swego klasycystycznego pałacu

Wyborg jest największym miastem w Rosji spośród należących przed 1944 do Finlandii

Tichwin jest największym miastem we wschodniej części obwodu

Słancy jest jednym z najmłodszych miast obwodu, będąc założonym w okresie międzywojennym

Prioziersk z twierdzą Korieła był w przeszłości głównym ośrodkiem południowej Karelii

Swietogorsk przed 1944 przynależał do Finlandii

Szlisselburg niegdyś przynależał do Nowogrodu i Szwecji, a w czasie zaborów w tutejszej twierdzy więziono wielu Polaków

Iwangorod w okresie międzywojennym był częścią estońskiego miasta Narwa

Na terenie obwodu leningradzkiego znajduje się 31 miast oraz 32 osiedla typu miejskiego

Miasta i osiedla typu miejskiego (stan na 1 stycznia 2006):

Nazwa	Nazwa rosyjska	Liczba mieszkańców
Gatczyna	Гатчина	88 842
Wyborg	Выборг	78 039
Sosnowy Bór	Сосновый Бор	66 603
Tichwin	Тихвин	61 681
Kiriszy	Кириши	55 167
Kingisiepp	Кингисепп	50 513
Wsiewołożsk	Всеволожск	45 595
Wołchow	Волхов	45 949
Siertołowo	Сертолово	40 626
Ługa	Луга	39 426
Tosno	Тосно	37 144
Słancy	Сланцы	35 774
Kirowsk	Кировск	23 602
Łodiejnoje Pole	Лодейное Поле	22 280
Pikalowo	Пикалёво	22 401
Otradnoje	Отрадное	21 537
Podporożje	Подпорожье	19 577
Prioziersk	Приозерск	18 674
Kommunar	Коммунар	17 275
Nikolskoje	Никольское	17 200
Boksitogorsk	Бокситогорск	17 149
Swietogorsk	Светогорск	15 406
Siaśstroj	Сясьстрой	13 545
Szlisselburg	Шлиссельбург	12 546
Siwierskij¹⁾	Сиверский	12 131
Wołosowo¹⁾	Волосово	11 531
Iwangorod	Ивангород	10 999
Wyrica¹⁾	Вырица	10 549
Imieni Morozowa¹⁾	имени Морозова	10 412
Nowa Ładoga	Новая Ладога	9651
Mga¹⁾	Мга	9589
Kuźmołowskij¹⁾	Кузьмоловский	9419
Uljanowka¹⁾	Ульяновка	9365
Imieni Swierdłowa¹⁾	Имени Свердлова	9138
Roszczino¹⁾	Рощино	8815
Sowietskij¹⁾	Советский	6485
Kamiennogorsk	Каменногорск	6020
Toksowo¹⁾	Токсово	5686
Lebiażje¹⁾	Лебяжье	5643
Primorsk	Приморск	5458
Dubrowka¹⁾	Дубровка	5347
Nazija¹⁾	Назия	5250
Priładożskij¹⁾	Приладожский	5224
Krasnyj Bor¹⁾	Красный Бор	4833
Fornosowo¹⁾	Форносово	4665
Kuzniecznoje¹⁾	Кузнечное	4545
Lubań	Любань	4497
Budogoszcz¹⁾	Будогощь	3809
Siniawino¹⁾	Синявино	3779
Jefimowskij¹⁾	Ефимовский	3740
Bolszaja Iżora¹⁾	Большая Ижора	3728
Drużnaja Gorka¹⁾	Дружная Горка	3629
Pawłowo¹⁾	Павлово	3373
Tołmaczowo¹⁾	Толмачёво	3134
Rachja¹⁾	Рахья	3024
Riabowo¹⁾	Рябово	2986
Nikolskij¹⁾	Никольский	2854
Lesogorskij¹⁾	Лесогорский	2823
Wozniesienje¹⁾	Вознесенье	2721
Ważyny¹⁾	Важины	2720
Tajcy¹⁾	Тайцы	2602
Wysock	Высоцк	1745
Swir´stroj¹⁾	Свирьстрой	997

1) Osiedle typu miejskiego

Gospodarka

Wartość PKB regionu w 2006 roku wyniosła 280 mld rubli^[7].

Przemysł

Leningradzka Elektrownia Jądrowa w Sosnowym Borze

Podstawą gospodarki regionu jest zróżnicowany przemysł: maszynowy, chemiczny, metalurgiczny, lekki, spożywczy itp.

Przemysł maszynowy zlokalizowany jest we wszystkich dużych miastach regionu; m.in. we Wsiewołożsku znajdują się zakłady Forda, w Wyborgu – stocznia. Podobnie przedsiębiorstwa z branży przemysłu lekkiego istnieją w większości miast obwodu.

Przemysł metalurgiczny, reprezentowany przez zakłady produkujące aluminium znajduje się m.in. w Boksitogorsku i Wołchowie.

Zakłady chemiczne znajdują się m.in. w Kingisieppie, Ługie i Tosnie (Henkel KGaA); w Kiriszi istnieje przedsiębiorstwo petrochemiczne.

Przemysł leśny funkcjonuje głównie we wschodnich rejonach; wykorzystujący jego surowce przemysł drzewny znajduje się m.in. w Gatczynie, Wołchowie i Prioziersku (fabryki mebli) oraz Wyborgu. Przemysł celulozowo-papierniczy istnieje m.in. w Swietogorsku, Sowieckim i Kommunarze.

Przemysł materiałów budowlanych to np. zakłady cementowe (w Słancach i Pikalowie) i liczne cegielnie^[2].

Przemysł spożywczy reprezentują najczęściej niewielkie firmy; produkuje on głównie na lokalne potrzeby i zlokalizowany jest we wszystkich miastach regionu. W obwodzie istnieje także zakład tytoniowy^[8].

Ważną gałęzią przemysłu jest elektroenergetyka. W Sosnowym Borze istnieje elektrownia atomowa, zaś w Kiryszach i Kirowsku – duże elektrociepłownie. Na rzekach Swir i Wołchow istnieją niewielkie elektrownie wodne.

Rolnictwo

Rolnictwo w regionie ma charakter skierowany na zaspokajanie potrzeb żywnościowych Petersburga. Głównymi gałęziami produkcji rolnej są hodowla o kierunku mleczno-mięsnym, oraz uprawa ziemniaków i warzyw (zwłaszcza kapusty, marchwi, ogórków, cebuli, buraków itd.). Wartość produkcji zwierzęcej jest większa niż produkcji roślinnej. Mniejsze znaczenie gospodarcze ma uprawa zbóż: jęczmienia, żyta i owsa, które produkuje się głównie na paszę dla bydła i drobiu.

Oprócz hodowli mięsno-mlecznej hoduje się także zwierzęta futerkowe, zwłaszcza norki i piżmaki, a na północnym wschodzie także lisy polarne (pieśce).

Na terenie obwodu znajduje się ponad 200 wielkopowierzchniowych gospodarstw rolnych, niegdyś sowchozów, obecnie mających status spółek akcyjnych.

Transport

Sieć szlaków transportowych w regionie jest bardzo dobrze rozwinięta, co spowodowane jest sąsiedztwem drugiego co do wielkości węzła transportowego w Rosji – Petersburga.

Transport kolejowy

Łączna długość linii kolejowych w regionie przekracza 3 tys. km; większość z nich jest zelektryfikowana. Na tysiąc km² powierzchni obwodu przypada 33 km torów.

Stacja kolejowa Gatczyna Warszawska (2007)

Corocznie przez teren obwodu koleje przewożą ładunki o masie ok. 100 mld ton.

Najważniejszymi regionalnymi stacjami kolejowymi są Mga, Gatczyna i Wołchowstroj.

Głównymi liniami kolejowymi są:

Petersburg – Moskwa
Petersburg – Psków, dawna Kolej Warszawsko-Petersburska
Petersburg – Helsinki
Petersburg – Petrozawodzk
Petersburg – Wołogda
Mga – Tallinn
Petersburg – Dno
Petersburg – Sortawala

Do położonej na terenie obwodu osady Murino dochodzi linia metra w Petersburgu (stacja Diewiatkino linii Kirowsko-Wyborskiej).

Transport drogowy

Łączna długość dróg kołowych na terenie obwodu wynosi ponad 13 tys. km, co oznacza, iż na 1000 km² przypada 108 km dróg. Najważniejszymi spośród dróg i autostrad regionu są:

М-10 (E-105) «Rosja»: Petersburg – Moskwa
М-10 (E-18) «Skandynawia»: Petersburg – Wyborg – granica fińska
М-11 (E-20) «Narwa»: Petersburg – Kingisiepp – granica estońska
М-18 (E-105) «Kola»: Petersburg – Murmańsk
М-20 (E-95) «Psków»: Petersburg – Psków – granica białoruska

Pozostałe rodzaje transportu

Duże znaczenie w transporcie lokalnym odgrywa transport wodny, zarówno morski, jak i śródlądowy. Najważniejszymi portami morskimi są: Ust-Ługa, Primorsk, Wyborg i Wysock. Najważniejszymi rzekami spławnymi są Newa, Swir, Wołchow. Rzeki te są spławne na całej długości w granicach obwodu. Na Plussie, Łudze, Siasie, Paszy, Ojacie i Wuoksie żegluga jest możliwa tylko na niektórych odcinkach.

Przez teren obwodu przebiega część dróg wodnych: Kanału Białomorsko-Bałtyckiego i Kanału Wołżańsko-Bałtyckiego^[9].

Transport powietrzny obsługiwany jest przez port lotniczy Petersburg-Pułkowo, położony w granicach Petersburga.

Przez obwód leningradzki przebiega część powstającego Gazociągu Północnego.

Bogactwa naturalne

Na terenie obwodu znajdują się m.in. pokłady surowców budowlanych: granitu i innych kamieni, a także glin, piasku, łupków, boksytów, dolomitów oraz fosforytów i torfu^[3].

Szacowane zasoby najważniejszych surowców na terenie obwodu w poszczególnych złożach:

Nazwa złóż i surowiec	Zasoby (w tys. ton) (szacunkowo)
Kingisiepskie złoże fosforanów	225 357
Leningradzkie złoże łupków opałowych (okolice Słaniec)	152 573
Radyńskie złoża boksytów¹⁾	2135
Złoża żelaza i manganu z okolic Zatoki Fińskiej	ruda – 2411 mangan – 188 576
Pikalowskie złoża wapieni	300 000
Słancewskie złoża wapieni	ponad 9000 ze złożem Borownia – ponad 45 000
diamenty²⁾	b.d.
wody radonowe (w okolicach Łopuchinki i Worowina)	b.d.
wody mineralne	b.d.
wody termalne	b.d.

1) wydobycie zaprzestane
2) wydobycie nie jest prowadzone

Stara Ładoga – najstarsza ruska osada w obwodzie

Historia

Nazwa obwodu

Nazwa obwodu wywodzi się od obowiązującej w latach 1924–1991 nazwy Petersburga – Leningrad, nazwanego tak na cześć Włodzimierza Lenina.

Rosjanie w mowie potocznej często używają skróconej nazwy obwodu – Lenobłast´ (ros. Ленобласть – od Ленинградская область – obwód leningradzki)

Historia regionu

Najstarsze ślady obecności człowieka na terenie obwodu pochodzą z IX–VIII tysiąclecia p.n.e., kiedy ustąpił pokrywający wcześniej lodowiec. Prawdopodobnie od IV tysiąclecia p.n.e. obszary obwodu leningradzkiego zamieszkiwały ugrofińskie plemiona, zajmujące się początkowo myślistwem, zbieractwem i rybołówstwem, a niedługo później także uprawą roli oraz hodowlą bydła. W V–VIII wieku n.e. rozwijała się na tych terenach bałtycko-fińska kultura kurhanów wydłużonych, a w IX wieku n.e. nad rzeką Wołchow pojawili się tutaj pierwsi osadnicy słowiańscy. Najstarszym istniejącym tam grodem była Stara Ładoga, będąca jednym z najstarszych ruskich miast. Tereny położone na wschód od jeziora Ładoga były jednym z najważniejszych (politycznie i ekonomicznie) centrów formującej się państwowości ruskiej, które zamieszkiwali przodkowie dzisiejszych Wepsów, a od początku XII wieku były trwale włączone przez Mścisława I w obręb Księstwa Nowogrodzkiego. Od końca X wieku znaczenie Starej Ładogi zaczęło jednak maleć, a zaczynała się epoka dominacji Nowogrodu Wielkiego. Na terenach położonych nad Zatoką Fińską i nad jeziorem Ładoga do XIII wieku niezależnością cieszyły się plemiona bałtycko-fińskie: Karelów, Iżorów i Wotów, które okazjonalnie płaciły daninę na rzecz Księstwa Kijowskiego, a później Nowogrodu Wielkiego.

Posiadłości Szwecji na wschodnim brzegu Bałtyku: Finlandia, Ingria, Estonia i Inflanty szwedzkie

W XII wieku w wyniku rozbicia dzielnicowego Rusi, Republika Nowogrodu uzyskała niezależność polityczną i dokonując ekspansji terytorialnej podporządkowała sobie wielkie obszary dzisiejszej północnej Rosji, w tym niemal cały teren dzisiejszego obwodu leningradzkiego (poza zachodnią częścią Przesmyka Karelskiego). W XIII i XIV wieku ziemie obwodu stały się areną walk, których powodem były próby opanowania regionu przez Szwedów i Zakon kawalerów mieczowych. W 1240 roku książę nowogrodzki w bitwie na Newą pokonał wojska szwedzkie, zaś w dwa lata później, w 1242 roku w bitwie na zamarzniętym jeziorze Pejpus rozbił armię inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego. Dla obrony zachodnich rubieży swego państwa władcy nowogrodzcy w XIII i XIV wieku zbudowali w regionie kilka twierdz na miejscach dawnych iżorskich i wotyckich grodów, m.in. Jam (dziś Kingisiepp), Koporie, Orieszek, Korielę (obecnie Prioziersk). Około 1270 roku rdzenna ugrofińska ludność tych ziem całkowicie utraciła niezależność i rozpoczął się powolny proces slawizacji, trwający setki lat.

Zachodnia część dzisiejszego obwodu w okresie tym nosiła nazwę Ingrii, od zlatynizowanej nazwy rdzennych mieszkańców tego regionu – Iżorów.

Archiwalne zdjęcie z terenu obwodu (ok. 1909 r.)

Po upadku Rusi Nowogrodzkiej cały region dostał się pod panowanie Księstwa Moskiewskiego.

Na początku XVII wieku w wykorzystując osłabienie Rosji (tzw. Wielka smuta) Szwecja opanowała część dzisiejszego obwodu, odcinając Rosję od Bałtyku. W wyniku wojny północnej na początku XVIII wieku Rosja odzyskała utracone sto lat wcześniej obszary dzisiejszego obwodu, zaś car Piotr Wielki na tym obszarze wyznaczył miejsce na budowę swej nowej stolicy, Petersburga. Spowodowało to rozwój gospodarczy i cywilizacyjny regionu. Utworzona tu została najpierw gubernia ingermanlandzka, a w 1710 roku gubernia petersburska.

W czasie rewolucji październikowej obszar obwodu był jednym z bastionów bolszewików. W dwudziestoleciu międzywojennym północno-zachodni fragment dzisiejszego obwodu z miastami Wyborg, Prioziersk i Swietogorsk przynależał do Finlandii, a południowo-zachodni fragment z Iwangorodem do Estonii.

W czasie II wojny światowej większa część obwodu była okupowana przez Wehrmacht i poniosła znaczne straty gospodarcze i ludnościowe. Po wojnie nastąpiła odbudowa zniszczeń.

Przynależność administracyjna i utworzenie obwodu

Porównanie obszaru guberni petersburskiej (w granicach z 1914) (kolor różowy) i dzisiejszego obwodu (kolor szary)

W 1708 roku utworzono gubernię ingermanlandzką obejmującą m.in. obszar dzisiejszego obwodu; w 1710 roku przemianowano ją na gubernię petersburską. W 1914 roku gubernia ponownie zmieniła nazwę i stała się gubernią piotrogrodzką, zaś w 1924 roku – gubernią leningradzką. W tym czasie wielokrotnie dochodziło do zmian jej granic.

W latach 1927/1929 w ZSRR przeprowadzono reformę administracyjną. W jej ramach utworzono obwód leningradzki, który jednak obejmował obszar znacznie większy od dzisiejszgo terenu tej jednostki administracyjnej (360,4 tys. km² wobec 85,3 tys. km²). W latach następnych wydzielano z jego terytorium kolejne obwody, a także wielokrotnie zmieniano jego granice, ostatnia korekta miała miejsce w 1978 roku.

Władza i administracja

Obwód leningradzki, podobnie jak inne podmioty Federacji Rosyjskiej posiada dość duży zakres samodzielności. Podstawowym aktem prawnym obwodu, regulującym sprawy lokalnego ustroju prawnego, jest Statut (ros. Устав) z dnia 27 października 1994 roku^[10]

Zgodnie z regulacjami Statutu władzę prawodawczą (ustawodawczą) w obwodzie sprawuje Zgromadzenie Prawodawcze Obwodu Leningradzkiego, złożone z 50 deputowanych, wybieranych na pięcioletnią kadencją, częściowo według systemu proporcjonalnego, częściowo według większościowego. W obecnej kadencji (od 2007) w gremium tym zasiadają przedstawiciele 4 partii: Jednej Rosji, Sprawiedliwej Rosji, Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej i Liberalno-Demokratycznej Partia Rosji.

Najwyższym organem władzy wykonawczej (administracji) regionu jest Gubernator Obwodu Leningradzkiego, wybierany na okres 5 lat przez Zgromadzenie Prawodawcze. Stoi on także na czele lokalnego „rządu”, w skład którego wchodzi ponadto 10 innych członków tego organu, w radze wicegubernatorów. Obecnie, od 1999 roku funkcję gubernatora sprawuje Walery Sierdiukow.

Kontrolę finansową nad władzami regionu sprawuje Izba Kontrolno-Rachunkowa, której członkowie powoływani są przez Zgromadzenie Prawodawcze na 5 lat.^[11]

Zarówno Zgromadzenie Prawodawcze, jak i gubernator obwodu leningradzkiego nie mają siedziby na podległym swej władzy obszarze, lecz rezydują w Petersburgu, będącym odrębną jednostką podziału terytorialnego Rosji. Planowane jest jednak przeniesienie przynajmniej części organów władzy do leżącego na terenie obwodu miasta Wsiewołożsk^[12].

Obiekty historyczne

Wpisane na listę UNESCO

Wiele z lokalnych zabytków i osobliwości uznanych zostało za ważne dla całej ludzkości. Na listę światowego dziedzictwa UNESCO wpisane są m.in.^[13]:

Forty na wybrzeżu Zatoki Fińskiej:
- Fort «Szary Koń» (ros. Серая Лошадь)
- Fort «Czerwona Górka» (ros. Красная Горка)
historyczna część Szlisselburga
Twierdza «Orieszek» (ros. Орешек)
Kompleks pałacowo-parkowy w Ropszy
Kompleks pałacowo-parkowy w Gostilicach
Kompleks pałacowo-parkowy w Tajcach
Kompleks pałacowo-parkowy w Gatczynie
Rzeka Newa
Uskok Bałtycko-Ładoski
kilkanaście dróg i torów kolejowych lub ich odcinków, w tym m.in.
- tzw. Droga Życia

Pozostałe

Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie

Twierdza i monaster w Starej Ładodze – jednym z najstarszych ruskich miast, stolicy jednego z 3 najstarszych ruskich księstw
Zamek i kilka innych obiektów w Wyborgu
Monaster i dom-muzeum Nikołaja Rimskiego-Korsakowa w Tichwinie
twierdza w Iwangorodzie
twierdza w Prioziersku
twierdza Koporie
Monaster Koniewski na wyspie Koniewiec
Drewniane cerkwie nad rzeką Świr w rejonie podporoskim

Regiony partnerskie

Ruiny kościoła NMP Karmelitańskiej w Gatczynie, dawny kościół polski

Włochy – Lombardia
Chiny – Hebei
Norwegia – Nordland
Korea Południowa – Ch’ungch'ŏng Południowy
Bułgaria – Obwód sofijski
Czechy – Kraj południowomorawski
Rosja – Karelia
Białoruś – Obwód homelski
Polska – Województwo dolnośląskie
Niemcy – Meklemburgia-Pomorze Przednie
Rosja – Kraj Stawropolski
Dania – Gmina Århus
Rosja – Obwód kałuski
Białoruś – Obwód mohylewski
Białoruś – Obwód witebski
Rosja – Petersburg
Słowacja – Kraj bańskobystrzycki

Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie leningradzkim mają oznaczenie 47 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Przypisy

↑ Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-04] .
↑ ^a ^b ^c Даринский А. В. География Ленинградской области.
↑ ^a ^b Учебный географический атлас Ленинградской области и Санкт-Петербурга.
↑ Ленинградская область: знаете ли вы?.
↑ ^a ^b ^c Учебный географический атлас Ленинградской области и Санкт-Петербурга.
↑ „Ленинградская область сегодня”.
↑ Валовой региональный продукт Ленинградской области в 2007 г. достигнет 350 млрд руб. против 280 млрд руб в 2006 г.
↑ Промышленность Ленинградской области.
↑ География Ленинградской области.
↑ Устав Ленинградской области.
↑ Новым председателем КСП Ленобласти стал Алексей Ларькин.
↑ Всеволожск станет второй столицей Ленобласти. [dostęp 2007-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-14)].
↑ Всемирное наследие ЮНЕСКО.

Bibliografia

E Kuussaari Suomen suvun tiet: kuvaus Suomen sukukansojen kehityksestä sekä tuhatvuotisista vaelluksista ja valtataisteluista, Helsinki 1935.
L. Okulicz-Kozaryn Finowie Zachodni, Warszawa 1993

Linki zewnętrzne

[1] Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-04] .

[autonazwa3-2] Даринский А. В. География Ленинградской области.

[autonazwa1-3] Учебный географический атлас Ленинградской области и Санкт-Петербурга.

[4] Ленинградская область: знаете ли вы?.

[autonazwa2-5] Учебный географический атлас Ленинградской области и Санкт-Петербурга.

[6] „Ленинградская область сегодня”.

[7] Валовой региональный продукт Ленинградской области в 2007 г. достигнет 350 млрд руб. против 280 млрд руб в 2006 г.

[8] Промышленность Ленинградской области.

[9] География Ленинградской области.

[10] Устав Ленинградской области.

[11] Новым председателем КСП Ленобласти стал Алексей Ларькин.

[12] Всеволожск станет второй столицей Ленобласти. [dostęp 2007-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-14)].

[13] Всемирное наследие ЮНЕСКО.

[:1-14] Obszar jednostronnie inkorporowany do Rosji, na arenie międzynarodowej uznawany za część Ukrainy.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[A]

Republiki	Adygeja Ałtaj Baszkortostan Buriacja Chakasja Czeczenia Czuwaszja Dagestan Inguszetia Jakucja Kabardo-Bałkaria Kałmucja Karaczajo-Czerkiesja Karelia Komi Krym^[A] Mari El Mordowia Osetia Północna Tatarstan Tuwa Udmurcja
Kraje	Ałtajski Chabarowski Kamczacki Krasnodarski Krasnojarski Nadmorski Permski Stawropolski Zabajkalski
Obwody	amurski archangielski astrachański biełgorodzki briański czelabiński irkucki iwanowski jarosławski kałuski kemerowski kirowski kostromski królewiecki kurgański kurski leningradzki lipiecki magadański moskiewski murmański niżnonowogrodzki nowogrodzki nowosybirski omski orenburski orłowski penzeński pskowski riazański rostowski sachaliński samarski saratowski smoleński swierdłowski tambowski tiumeński tomski tulski twerski uljanowski włodzimierski wołgogradzki wołogodzki woroneski
Miasta wydzielone	Moskwa Petersburg Sewastopol^[A]
Obwody autonomiczne	Żydowski
Okręgi autonomiczne	Chanty-Mansyjski Czukocki Jamalsko-Nieniecki Nieniecki
Okręgi federalne	Centralny Dalekowschodni Nadwołżański Południowy Północnokaukaski Północno-Zachodni Syberyjski Uralski

Okręg miejski	Sosnowoborski
Rejony	Boksitogorski Gatczyński Kingisieppski Kiriski Kirowski Łodiejnopolski Łomonosowski Łuski Podporoski Priozierski Słancewski Tichwiński Tosnieński Wołchowski Wołosowski Wsiewołoski Wyborski