Nikodem Biernacki
 Portret autorstwa Józefa Simmlera, 1860 | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 września 1825 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
6 maja 1892 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
Nikodem Biernacki (ur. 1 września 1825 w Tarnopolu, zm. 6 maja 1892 w Sanoku) – polski skrzypek i kompozytor.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 1 września 1825 w Tarnopolu jako syn Aleksandra Biernackiego i Elżbiety Sokołowskiej, zamieszkałych (przynajmniej pomiędzy 1825–1827) w tym mieście pod numerem 649. Jego rodzeństwem byli Aleksander Biernacki (ur. 25 stycznia 1827 w Tarnopolu), Maria Biernacka (zamężna z Mikołajem Mieczysławem Tokarskim herbu Sas 1812–1884).
Na początku był uczniem swojego ojca Aleksandra, później Włocha Toniniego (kapelmistrz w Czarnym Ostrowie hr. Konstantego Przeździeckiego[1] (1782–1856)[2], a następnie Moritza Hauptmanna i Ferdinanda Davida (w Lipsku) oraz Louisa Spohra i H.W. Ernsta (w Paryżu). Karierę wirtuoza rozpoczął już podczas studiów – występował we Francji, Niemczech, Rosji, Szwecji, Belgii i Ameryce. Od 1854 był koncertmistrzem Teatru Wielkiego w Warszawie, solistą Gewandhausu w Lipsku, w latach 1863-64 był nadwornym skrzypkiem cesarza Maksymiliana I w Meksyku, następnie przez piętnaście lat koncertmistrzem na dworze króla szwedzkiego[3] (do 1872 był nim Karol XV, a po nim Oskar II). Po powrocie do kraju zajmował się m.in. pracą pedagogiczną (w Poznaniu). W 1879 założył szkołę muzyczną w Poznaniu. Następnie był profesorem muzyki w Gimnazjum OO. Jezuitów w Chyrowie[4]. Jego dorobek kompozytorski to w większości utwory skrzypcowe, nadto pieśni i utwory kameralne[5].
Zmarł w zapomnieniu w Sanoku 6 maja 1892[6][7]. Dzień później został pochowany na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku w pogrzebie pod przewodnictwem miejscowego proboszcza ks. Franciszka Salezego Czaszyńskiego[6]. Nagrobek został zlikwidowany w latach 70. XX wieku.
Jego pierwszą żoną była Rozalia Gałczyńska herbu Sokola, córka Wojciecha Gałczyńskiego i Anieli Kurnatowskiej herbu Łodzia. Ich syn zmarł w wieku 3 tygodni. Druga żona, Apolonię z Przystanowskich, córka właściciela dóbr w Białężynie Maksymiliana i Tekli z Bilewiczów, poślubiona w Poznaniu po 25 latach wdowieństwa,zmarła w 6 lat po ślubie, w maju 1886 r. Została pochowana w Poznaniu, a sam muzyk nieobecny był przy jej śmierci, gdyż w 1885 r. władze pruskie jako obywatela austriackiego wydaliły go, pozwalając później jedynie na krótki przyjazd na pogrzeb żony[5]. (Jego wydalenie było efektem tzw. rugów pruskich).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Józef Reiss, Biernacki Nikodem, s. 82.
- ↑ Biernacki A., Przezdziecki Konstanty (1782—1856) [w:] Polski Słownik Biograficzny, Wrocław - Warszawa - Kraków — Gdańsk - Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1986, t. ХХIX/1, zeszyt 120, s. 57. ISBN 83-04-00148-9
- ↑ Ś. p. Nikodem Biernacki. „Słowo”. Nr 103, s. 2, 9 maja 1892.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem za rok szkolny 1936/37. Przemyśl: 1937, s. 9.
- ↑ a b Anna Kozłowska-Ryś, „Jedne płakały, drugie się upiły, a ja się rozkochałam” – o Nikodemie Biernackim słów kilka, „Kurier Galicyjski”, nr 18 (454), 30 września 2024.
- ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 146 (poz. 62).
- ↑ Nekrologia. „Myśl”, s. 80, Nr 10 z 15 maja 1892.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Dennison, O muzykalności wiersza „Do ” Cypriana Norwida.
- Józef Reiss: Biernacki Nikodem. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 82. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
- Stefan Stefański. Nikodem Biernacki – muzyk i kompozytor 1926–1892. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, Nr 8 (40) z 26 lutego 1992.
- Barbara Chmara-Żaczkiewicz: Nikodem Biernacki. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 1: AB część biograficzna. Kraków: PWM, 1979, s. 318. ISBN 83-224-0113-2. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Utwory Nikodema Biernackiego w bibliotece Polona
- Nikodem Biernacki (ID: 5.909.54). [dostęp 2017-03-02]