Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej mężczyzn

Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej (kaz. Қазақстан футболының чемпионаты, Kazakstan futbołynyng czempionaty) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Kazachstanie.

Historia

Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej oficjalne rozgrywane są od 1992. Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Priemjer Ligasy, Byrynszy liga, Ekynszy liga oraz niższych klasach regionalnych.

W 1905 powstał pierwszy kazachski klub piłkarski, potem następne. W latach 1913–1914 w Semipałatyńsku powstały pierwsze kazachskie drużyny piłkarskie: „SSK”, „Olimp”, „Lastoczka”, „Orlata” i „Jarysz”. Według jednej z wersji do Semipałatyńska, będącym częścią największych centrów handlowych w Azji Środkowej i na Syberii, piłka nożna została „przywieziona” przez brytyjskich kupców, którzy ją odwiedzali. Po utworzeniu Związku Radzieckiego na terenie kraju utworzono autonomię dla Kazachów, początkowo (1920) jako wchodzącą w skład Rosyjskiej FSRR Kirgiską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, w 1925 przemianowaną na Kazachską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką. 5 grudnia 1936 Kazachska ASRR zmieniła swój status i jako Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka weszła bezpośrednio w skład ZSRR. W ogólnokrajowych zawodach kazachscy piłkarze wzięli udział po raz pierwszy w 1934. W turnieju czterech stolic, które odbyły się w Taszkencie, drużyna Ałma-Aty zajęła trzecie miejsce, tracąc do drużyn Aszchabadu i drużyny gospodarzy, wyprzedzając zespół Frunze.

Pierwsza edycja mistrzostw Kazachskiej SRR startowała w sezonie 1936. Rozgrywane były spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy kazachskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1939 mistrzostwa Kazachskiej SRR zostały zawieszone z powodu II wojny światowej. W 1946 ponownie startują mistrzostwa Kazachskiej SRR. W 1980 i 1981 mistrzostwo Kazachskiej SRR było rozgrywane w trzecioligowej Strefie 7 Mistrzostw ZSRR, w której zmagały się głównie kazachskie kluby, ale również było kilka zespołów poza Kazachstanu, takich jak Ałga z Frunze (obecnie Biszkek); dopiero od sezonu 1982 Kazachstan miał „własną” Strefę 8. W latach 1990–1991 mistrzem Kazachskiej SRR zostawał klub, który zwyciężał w Drugiej Ligie, strefie kazachskiej Mistrzostw ZSRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa, tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR. Pierwszym przedstawicielem kazachskiej SRR w najwyższej klasie Mistrzostw ZSRR był Kajrat Ałma-Ata (1960). Najlepszym osiągnięciem klubu jest 7 miejsce (1986).

16 grudnia 1991 Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość.

Po założeniu kazachskiej federacji piłkarskiej – KFF w 1992, rozpoczął się proces organizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Kazachstanu. W sezonie 1992 startowała pierwsza edycja rozgrywek o mistrzostwo kraju. W Wysszaja Liga 24 drużyny walczyły systemem ligowym w dwóch grupach o tytuł mistrza kraju.

Rozgrywki zawodowej Priemjer Ligasy zainaugurowano w sezonie 2008. W 2012 utworzono zawodową ligę piłkarską w Kazachstanie (Кәсіпқой Футбол Лигасы, Kazakstan Kesypkoj Futboł Ligasy – KPFL).

Mistrzowie i pozostali medaliści

Nieoficjalne

Mistrzostwa Kazachskiej SRR

1936–1991

Mistrzostwa ZSRR

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Mistrzostwa Kazachskiej SRR w piłce nożnej wśród drużyn amatorskich (kaz. Қазақ КСР ҚФФ командалары арасында футболының чемпионаты) 1936     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Aktiubińska ? ? ? klubów 1937     1 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Szymkent Dinamo Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1938     2 Dinamo Ałma-Ata Sbornaja Szymkenta ? ? ? ? klubów 1939–1945     nie rozgrywano z powodu II wojny światowej 1946     3 Dinamo Ałma-Ata Lokomotiw Dżambuł Mietałłurg Wostoka Szymkent ? ? ? klubów 1947     1 Lokomotiw Dżambuł Trudowyje rezerwy Aktiubińsk Dinamo Karaganda ? ? ? klubów 1948     1 Trudowyje rezerwy Ałma-Ata Trudowyje rezerwy Aktiubińsk ? ? ? ? klubów 1949     1 Dinamo Karaganda Dinamo Dżambuł Dinamo Aktiubińsk ? ? ? klubów 1950     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Szymkenta Sbornaja Dżambułu ? ? ? klubów 1951     1 Mietałłurg Szymkent Iskra Ałma-Ata Dinamo Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1952     2 Mietałłurg Szymkent Lokomotiw Dżambuł Nieftianik Gurjew ? ? ? klubów 1953     3 Mietałłurg Szymkent Nieftianik Gurjew Dinamo Ałma-Ata ? ? ? klubów 1954     4 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Semipałatyńsk Mietałłurg Szymkent ? ? ? klubów 1955     5 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Akmolińsk Nieftianik Gurjew ? ? ? klubów 1956     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Gurjewa Sbornaja Pawłodaru ? ? ? klubów 1957     1 Stroitiel Ałma-Ata Spartak Ałma-Ata Szachtior Karaganda ? ? ? klubów 1958     1 Spartak Ałma-Ata Szachtior Saran Trudowyje rezerwy Karaganda ? ? ? klubów 1959     2 Spartak Ałma-Ata Dinamo Dżambuł Jenbek Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1960     1 Jenbek Gurjew Awangard Dżambuł Spartak Pawłodar ? ? ? klubów 1961     1 Awangard Petropawł Wostok Ust-Kamienogorsk ADK Ałma-Ata ? ? ? klubów 1962     1 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau GSK Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1963     1 Celinnik Semipałatyńsk ADK Ałma-Ata Stroitiel Gurjew ? ? ? klubów 1964     2 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau Gorniak Kentau ? ? ? klubów 1965     3 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau Rentgen Aktiubińsk ? ? ? klubów 1966     1 Aktiubiniec Aktiubińsk Awtomobilist Ałma-Ata Gorniak Żezkazgan ? ? ? klubów 1967     1 Torpedo Kokczetaw Gorniak Kentau Irtysz Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1968     1 Gorniak Żezkazgan Szachtior Saran Nieftianik Szewczenko ? ? ? klubów 1969     1 Szachtior Saran Lokomotiw Ałma-Ata Nieftianik Nowy Uzeń ? ? ? klubów 1970     1 Stroitiel Temyrtau Traktor Pawłodar Leningoriec Leninogorsk ? ? ? klubów 1971     2 Jenbek Żezkazgan Metallist Petropawł Mietałłurg Bałchasz ? ? ? klubów 1972     1 Traktor Pawłodar Mietałłurg Jermak Trud Szewczenko ? ? ? klubów 1973     3 Jenbek Żezkazgan Szachtior Jekybastuz Bołat Temyrtau ? ? ? klubów 1974     1 Gorniak Nikolski Chimik Stepnogorsk Szachtior Jekybastuz ? ? ? klubów 1975     4 Mietałłurg Szymkent Aktiubiniec Aktiubińsk Metallist Petropawł ? ? ? klubów 1976     1 Chimik Stepnogorsk Buriewiestnik Kustanaj Trud Szewczenko ? ? ? klubów 1977     2 Chimik Stepnogorsk Trud Szewczenko Gorniak Karażał ? ? ? klubów 1978     1 Trud Szewczenko MaszZavod Ust-Kamienogorsk Chimik Stepnogorsk ? ? ? klubów 1979     3 Chimik Stepnogorsk Meliorator Szymkent ? ? ? ? klubów 1980     5 Meliorator Szymkent Gorniak Karażał Wostokmasz Ust-Kamienogorsk ? ? ? klubów 1981     1 Buriewiestnik Kustanaj Gorniak Karażał Fosforit Karatau ? ? ? klubów Mistrzostwa ZSRR w piłce nożnej - II liga, strefa 7 Kazachskiej SRR (kaz. КСРО футболының чемпионаты - екінші лига, аймақ 7 Қазақ КСР) 1980     2 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Aktiubiniec Aktiubińsk ? ? ? klubów 1981     2 Aktiubiniec Aktiubińsk Szachtior Karaganda Celinnik Celinograd ? ? ? klubów Mistrzostwa ZSRR w piłce nożnej - II liga, strefa 8 Kazachskiej SRR (kaz. КСРО футболының чемпионаты - екінші лига, аймақ 8 Қазақ КСР) 1982     1 Szachtior Karaganda Meliorator Szymkent Chimik Dżambuł ? ? ? klubów 1983     2 Szachtior Karaganda Traktor Pawłodar Meliorator Szymkent ? ? ? klubów 1984     1 Celinnik Celinograd Szachtior Karaganda Chimik Dżambuł ? ? ? klubów 1985     6 Meliorator Szymkent Celinnik Celinograd Traktor Pawłodar ? ? ? klubów 1986     7 Meliorator Szymkent Chimik Dżambuł Celinnik Celinograd ? ? ? klubów 1987     8 Meliorator Szymkent Traktor Pawłodar Chimik Dżambuł ? ? ? klubów 1988     3 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Energetik Kustanaj ? ? ? klubów 1989     4 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Celinnik Celinograd ? ? ? klubów 1990     1 Wostok Ust'-Kamenogorsk Żetysu Tałdykorgan Spartak Semipałatyńsk ? ? ? klubów 1991     3 Aktiubiniec Aktiubińsk Spartak Semipałatyńsk Kustanajec Kustanaj ? ? ? klubów

Oficjalne

Mistrzostwa Kazachstanu

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Wysszaja Liga (kaz. Высшая лигасы) 1992     1 Kajrat Ałmaty Arsenał-SKIF Szymkent Traktor Pawłodar 21 Siergiej Kogaj (Kajsar Kyzyłorda) 2 rundy, 2 grupy, 24 klubów 1993     1 Ansat Pawłodar Batyr Ekibastuz Gorniak Chromtau 28 Aleksandr Szmarikow (Fosfor Dżambuł) 2 rundy, 2 grupy, 25 klubów 1994     1 Jelimaj Semipałatyńsk Ansat Pawłodar Żiger Szymkent 20 Oleg Litwinienko (Taraz Dżambuł) 16 klubów 1995     2 Jelimaj Semipałatyńsk Taraz Dżambuł Szachtior Karaganda 23 Andriej Miroszniczenko (Jelimaj Semipałatyńsk) 16 klubów 1996     1 Taraz Dżambuł Irtysz Pawłodar Jelimaj Semipałatyńsk 21 Wiktor Antonow (Irtysz Pawłodar) 18 klubów 1997     2 Irtysz Pawłodar FK Taraz Kajrat Ałmaty 16 Nurken Mazbajew (FK Taraz) 14 klubów 1998     3 Jelimaj Semipałatyńsk Batyr Ekibastuz Irtysz Pawłodar 14 Oleg Litwinienko (Jelimaj Semipałatyńsk) 14 klubów 1999     3 Irtysz-Bastau Pawłodar Access-Jesil Petropawł SOPFK Kajrat Ałmaty 24 Rejepmyrat Agabaýew (SOPFK Kajrat Ałmaty) 16 klubów 2000     1 Żenis Astana Access-Golden Grane Petropawł Irtysz Pawłodar 21 Nilton Pereira Mendes (Irtysz Pawłodar) 15 klubów 2001     2 Żenis Astana FK Atyrau Jesil-Bogatyr Petropawł 30 / Arsen Tlechugow (Żenis Astana) 17 klubów Superliga (kaz. Суперлигасы) 2002     4 Irtysz Pawłodar FK Atyrau Toboł Kustanaj 16 Jewgienij Lunew (Szachtior Karaganda) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów 2003     5 Irtysz Pawłodar Toboł Kustanaj Żenis Astana 18 Andriej Finonczenko (Szachtior Karaganda) 17 klubów 2004     2 Kajrat Ałmaty Irtysz Pawłodar Toboł Kustanaj 22 Ulugʻbek Baqoyev (Toboł Kustanaj) Arsen Tlechugow (Kajrat Ałmaty) 19 klubów 2005     1 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Kajrat Ałmaty 20 Murat Tleszew (Irtysz Pawłodar) 16 klubów 2006     3 Żenis Astana FK Aktöbe Toboł Kustanaj 17 Dżafar Irismietow (FK Ałmaty) 16 klubów 2007     2 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Szachtior Karaganda 17 Dżafar Irismietow (FK Ałmaty) 16 klubów Priemjer Ligasy (kaz. Премьер-лигасы) 2008     3 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Irtysz Pawłodar 13 Murat Tleszew (Irtysz Pawłodar) Alexandru Golban (Toboł Kustanaj) 16 klubów 2009     4 FK Aktöbe Łokomotiw Astana Szachtior Karaganda 18 Murat Tleszew (FK Aktöbe) Wladimir Baýramow (Toboł Kustanaj) 14 klubów 2010     1 Toboł Kustanaj FK Aktöbe Irtysz Pawłodar 16 Ulugʻbek Baqoyev (Toboł Kustanaj) 12 klubów 2011     1 Szachtior Karaganda Żetisu Tałdykorgan FK Aktöbe 18 Ulugʻbek Baqoyev (Żetisu Tałdykorgan) 12 klubów 2012     2 Szachtior Karaganda Irtysz Pawłodar FK Aktöbe 18 Ulugʻbek Baqoyev (Żetisu Tałdykorgan) 14 klubów 2013     5 FK Aktöbe FK Astana Kajrat Ałmaty 15 Ihar Ziańkowicz (Szachtior Karaganda) 12 klubów 2014     1 FK Astana FK Aktöbe Kajrat Ałmaty 16 Foxi Kéthévoama (FK Astana) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów 2015     2 FK Astana Kajrat Ałmaty FK Aktöbe 22 Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów 2016     3 FK Astana Kajrat Ałmaty Irtysz Pawłodar 22 Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów 2017     4 FK Astana Kajrat Ałmaty Ordabasy Szymkent 24 Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 3 rundy, 12 klubów 2018     5 FK Astana Kajrat Ałmaty Toboł Kustanaj 18 Marcos Pizzelli (FK Aktöbe) 3 rundy, 12 klubów 2019     6 FK Astana Kajrat Ałmaty Ordabasy Szymkent 19 Marin Tomasov (FK Astana) Aderinsola Habib Eseola (Kajrat Ałmaty) 3 rundy, 12 klubów 2020     3 Kajrat Ałmaty Toboł Kustanaj FK Astana 12 João Araújo (Ordabasy Szymkent) 3 rundy, 12 klubów 2021     2 Toboł Kustanaj FK Astana Kajrat Ałmaty 17 Marin Tomasov (FK Astana) 14 klubów 2022     7 FK Astana FK Aktöbe Toboł Kustanaj 22 Pedro Eugénio (FK Astana) 14 klubów 2023     1 Ordabasy Szymkent FK Astana FK Aktöbe 17 João Paulo (Kajrat Ałmaty) 14 klubów 2024     4 Kajrat Ałmaty FK Astana FK Aktöbe 10 João Paulo (Kajrat Ałmaty) Isłam Czesnokow (Toboł Kustanaj) Mikałaj Sihniewicz (Atyrau) 13 klubów

Statystyka

Klasyfikacja według klubów

W dotychczasowej historii Mistrzostw Kazachstanu na podium oficjalnie stawało w sumie 17 drużyn. Liderem klasyfikacji jest FK Astana, która zdobyła 7 tytułów mistrzowskich.

Stan na listopad 2024.

Irtysz Pawłodar

FK Aktöbe

FC Astana

FK Astana-64

Jelimaj Semej

Kajrat Ałmaty

Szachtior Karaganda

Toboł Kustanaj

FK Taraz

Ordabasy

Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Kazachstanu

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	FC Astana	7	5	1	2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2022
2.	Irtysz Pawłodar	5	4	6	1993, 1997, 1999, 2002, 2003
3.	FK Aktöbe	5	4	5	2005, 2007, 2008, 2009, 2013
4.	Kajrat Ałmaty	4	5	6	1992, 2004, 2020, 2024
5.	FK Astana-64	3	0	1	2000, 2001, 2006
	Jelimaj Semej	3	0	1	1994, 1995, 1998
7.	Toboł Kustanaj	2	5	5	2010, 2021
8.	Szachtior Karaganda	2	0	3	2011, 2012
9.	FK Taraz	1	2	0	1996
10.	Ordabasy Szymkent	1	0	2	2023
11.	Jesil-Bogatyr Petropawł	0	2	1
12.	FK Atyrau	0	2	0
	Batyr Ekibastuz	0	2	0
14.	Arsenał-SKIF Szymkent	0	1	0
	Żetisu Tałdykorgan	0	1	0
16.	Gorniak Chromtau	0	0	1
	Żiger Szymkent	0	0	1

Klasyfikacja według miast

Siedziby klubów: Stan na listopad 2024.

Miasto	Liczba tytułów	Kluby
Astana	10	FC Astana (7), FK Astana-64 (3)
Aktobe	4	FK Aktöbe (4)
Pawłodar		Irtysz Pawłodar (4)
Ałmaty		Kajrat Ałmaty (4)
Semej	3	Jelimaj Semej (3)
Karaganda	2	Szachtior Karaganda (2)
Kustanaj		Toboł Kustanaj (2)
Taraz	1	FK Taraz (1)
Szymkent		Ordabasy Szymkent (1)

Uczestnicy

Są 43 zespołów, które wzięli udział w 33 sezonach Mistrzostw Kazachstanu, które były prowadzone od 1992 aż do sezonu 2024 łącznie. Tylko Szachtior Karaganda był zawsze obecne w każdej edycji.

Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024.

• 33 razy: Szachtior Karaganda
• 31 razy: Kajrat Ałmaty, Toboł Kustanaj
• 29 razy: FK Aktöbe
• 28 razy: Irtysz Pawłodar, FK Taraz
• 26 razy: Kajsar Kyzyłorda, Żetysu Tałdykorgan
• 25 razy: Ordabasy Szymkent
• 23 razy: FK Atyrau
• 20 razy: Wostok Ust-Kamienogorsk, Okżetpes Kokczetaw
• 18 razy: Kyzyłżar Petropawł, Żengys Astana¹
• 16 razy: FK Astana
• 15 razy: Ekibastuziec Ekibastuz
• 14 razy: Akżajyk Orał, Spartak Semej
• 9 razy: Kaspij Aktau, Żiger Szymkent
• 8 razy: Bołat CSKA Temyrtau
• 5 razy: FK Ałmaty, SKIF Ordabasy Szymkent
• 4 razy: Gorniak Chromtau, CSKA Ałmaty, Jassy Sajram
• 3 razy: Aksu Stepnogorsk, Jenbek Żezkazgan, Turan Turkiestan
• 2 razy: FK Aksu, Ażar Kokczetaw, FK Ekibastuz, Maqtaaral Atakent
• 1 raz: Arman Kentau, Dinamo Ałmaty, Dostyk Ałmaty, Jelimaj, Karaczaganak Aksaj, Kazakmys Sätbajew, Megasport Ałmaty, Namys Ałmaty, Nasza Kompanija Astana, Sungkar Kaskeleng.

Uwaga:
¹Żengys Astana występował po nazwą FK Astana-1964.

Zobacz też

• Tabela wszech czasów mistrzostw Kazachstanu w piłce nożnej
• Priemjer Ligasy
• Puchar Kazachstanu

Bibliografia

• Oficjalna strona Priemjer Ligasy (kaz.)
• Super Liga, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
• Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)
• Oficjalna strona KFF (kaz. • ros. • ang.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)