Mapy glebowo-rolnicze

Mapy glebowo-rolnicze – jedne z map glebowych zawierające klasy gleby, kompleksy przydatności rolniczej gleb, rodzaje i gatunki gleb oraz wiele innych informacji. Służą do racjonalnej produkcji rolnej, ochrony środowiska oraz prac scaleniowych.

Charakterystyka

Mapy glebowe przedstawiają w formie graficznej zróżnicowanie gleb na płaszczyźnie. Mapy tworzy się stosując umowne znaki według ogólnych zasad kartografii. Mapy glebowe dzieli się według skali na małoskalowe ((przeglądowe) mniej niż 1:300 000), średnioskalowe (1:10 000-1:300 000) i wielkoskalowe ((szczegółowe) większe niż 1:10 000 np. 1:5000). Według treści dzieli się na:

glebowo-genetyczne, które przedstawiają rozmieszczenie poszczególnych jednostek systematyki gleb,
zasobności i potrzeb wapnowania – ich treść przedstawia klasy zasobności w P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania,
glebowo-rolnicze, zawierają głównie kompleksy przydatności rolniczej gleb i klasy bonitacyjne, ale często zawierają też typy, rodzaje i gatunki gleb.
inne.

Mapy glebowo-rolnicze służą głównie do organizacji produkcji rolniczej.

Historia

W Polsce opracowano wiele map glebowych, w tym map glebowo-rolniczych, które zostały przedstawione w:

Mapa (atlas) gleb Polski w skali 1:300 000 (1956 r.)
Mapa gleb Polski w skali 1:1000000 (1959 r.)
Mapa gleb Polski w skali 1:500 000 (1972 r.)

Treść^[1]

1. Kompleksy przydatności rolniczej gleb na gruntach ornych i użytkach zielonych:

1 – Kompleks pszenny bardzo dobry
2 – Kompleks pszenny dobry
3 – Kompleks pszenny wadliwy
4 – Kompleks żytni bardzo dobry
5 – Kompleks żytni dobry
6 – Kompleks żytni słaby
7 – Kompleks żytni bardzo słaby
8 – Kompleks zbożowo-pastewny mocny
9 – Kompleks zbożowo-pastewny słaby
10 – Kompleks pszenny górski
11 – Kompleks zbożowy górski
12 – Kompleks owsiano-ziemniaczany górski
13 – Kompleks owsiano-pastewny górski
14 – Gleby orne przeznaczone pod użytki zielone
1z – Kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych
2z – Kompleks użytków zielonych średnich
3z – Kompleks użytków zielonych bardzo słabych i słabych

2. Klasy bonitacyjne. Dla gruntów ornych klasy I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI, VIRz, a dla użytków zielonych klasy I, II, III, IV, V, VI.

3. Rodzaje użytku:

R – gleby orne
Ł – łąki
Ps – pastwiska
RN – nieprzydatne rolniczo gleby, które nadają się pod zalesienie
N – nieużytki
Ls – lasy
Tz – tereny zabudowane
NW – wody nieużytki
W – wody

4. Typy i podtypy gleb^[a]:

(bez znaku) – gleby o niewykształconym profilu
A – gleby bielicowe i płowe (pseudobielicowe)
B – gleby brunatne właściwe
Bw – gleby brunatne wyługowane i kwaśne
C – czarnoziemy właściwe
Cd – czarnoziemy deluwialne
Cz – czarnoziemy zdegradowane i gleby szare
D – czarne ziemie właściwe
Dz – czarne ziemie zdegradowane i szare ziemie
G – gleby glejowe
E – gleby torfowo-mułowe i mułowo-torfowe
T – gleby torfowe i murszowo-torfowe
M – gleby murszowo-mineralne i murszowate
F – mady
R – rędziny o słabo wykształconym profilu
Rb – rędziny brunatne
Rc – rędziny próchniczne
Rd – rędziny deluwialne

5. Rodzaje i gatunki gleb:

(bez znaku) – gleby o niewykształconym profilu
żp – żwiry piaszczyste
żg – żwiry gliniaste
pl – piaski luźne
ps – piaski słabogliniaste
pgm – piaski gliniaste mocne
gl – glina lekka
gs – glina średnia
gc – glina ciężka
płz – utwory pyłowe zwykłe
płi – utwory pyłowe ilaste
ls – lessy i utwory lessowate zwykłe
li – lessy i utwory lessowate ilaste
i – iły
ip – iły pylaste

6. Gatunki mad i osadów deluwialnych:

bl – mady bardzo lekkie
l – mady lekkie
s – mady średnie
c – mady ciężkie
bc – mady bardzo ciężkie
dbl – deluwia bardzo lekkie
dl – deluwia lekkie
ds – deluwia średnie
dc – deluwia ciężkie
dbc – deluwia bardzo ciężkie

7. Rodzaje rędzin

(bez znaku) – rędziny węglanowe
(obrócony kwadrat)- rędziny gipsowe

8. Gatunki i rodzaje gleb wytworzonych ze skał masywnych

sz – gleby szkieletowe
sk – gleby skaliste
g – gleby gliniaste
p – gleby piaszczyste
pł – gleby pyłowe
i – gleby ilaste

Dalszy podział na gatunki glebowe przebiega (w miarę możliwości) jak na glebach wytworzonych ze skał osadowych luźnych.

(trójkąt) – gleby wytworzone ze skał krystalicznych
(koło) – gleby wytworzone ze skał osadowych o spoiwie niewęglanowym
(kwadrat) – gleby wytworzone ze skał osadowych o spoiwie weglanowym

9. Rodzaje gleb torfowych i mułowo-torfowych

n – torfy niskie
v – torfy przejściowe i wysokie
mt – gleby mułowo-torfowe
tm – gleby torfowo-mułowe

10. Oznaczenie miąższości gleb wytworzonych ze skał masywnych

(bez znaku) – gleby głębokie (powyżej 50 cm)
= – gleby średniogłębokie (25–50 cm)
– – gleby płytkie (poniżej 25 cm)

11. Oznaczenie zmiany składu granulometrycznego w glebach wytworzonych ze skał osadowych luźnych

· – zmiana uziarnienia następuje do głębokości 50 cm
: – zmiana uziarnienia następuje na głębokości 50–100 cm
– zmiana uziarnienia następuje na głębokości 100–150 cm
o 12 – lokalizacja i numer opisanej odkrywki
o 11 (w okręgu) – lokalizacja numer opisanej odkrywki z której pobrano próbki do analizy
${\frac {10}{3,2}}$ – ${\frac {nrkonturu}{powierzchnia(ha)}}$

Do map glebowo-rolniczych dołącza się też aneksy. W aneksach umieszcza się pozostałe informacje, których uwzględnienie mogłoby zmniejszyć przejrzystość i czytelność mapy.

Przykłady

4Bk (↑w liczniku) pgm.gs (↓w mianowniku) → ↑ 4 Kompleks żytni bardzo dobry Bk gleby brunatne (?) kwaśne ↓ pgm piaski gliniaste mocne do głębokości 25 cm .gs glina średnia do głębokości 50 cm (jedna kropka)
2zDd (↑) płz.pgl (↓) → ↑ 2z Kompleks użytków zielonych średnich D Czarne ziemie d (?) deluwialne ↓ płz utwory pyłowe zwykłe do 25 cm; .pgl piaski gliniaste (?) luźne do 50 cm (jedna kropka)
5A (↑) pgl:gl (↓) → ↑ 5 Kompleks żytni dobry A Gleby bielicowe i pseudobielicowe ↓ pgl piaski gliniaste (?) luźne do 50 cm :gl glina do 100 cm (dwie kropki)

Zastosowanie

Mapy glebowo-rolnicze w skali 1:5000 mają zastosowanie w następujących dziedzinach:

ochrona gleb
planowanie przestrzenne
projektowanie melioracji rolnych
prace scaleniowe
optymalizacja nawożenia
struktura zasiewów
opracowywania planów urządzeniowo-rolnych gospodarstw i planów rozwoju wsi
kontraktacja produkcji roślinnej
zastosowanie odpowiednich maszyn rolniczych

Cyfrowe mapy glebowo-rolnicze

Przykładowa mapa wektorowa (podane są typy gleb i kompleksy przydatności rolniczej gleb)

Mapy cyfrowe są modelem przestrzeni geograficznej zapisanym w postaci cyfrowej, który to model zachowuje informację o cechach obiektów oraz ich położeniu. Dzieląc mapy cyfrowe pod względem sposobu zapisu można wyróżnić mapy wektorowe i rastrowe^[2].

Mapy rastrowe

Mapy wektorowe

Mapa wektorowa jest opracowywana na podstawie map analogowych, ponieważ nie ma do jej opracowania uniwersalnych, ogólnopolskich identyfikatorów. Do sporządzania map wektorowych wykorzystuje się mapy papierowe w skali 1:5000 lub 1:25 000. Tworzenie map zlecają urzędy marszałkowskie, które są również ich dysponentem^[2].

Uwagi

↑ Opis zgodny z systematyką z 1989 r.

Przypisy

↑ Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.
↑ ^a ^b Beata Medyńska-Gulij: Kartografia i geowizualizacja. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2011. ISBN 978-83-01-16716-5.

Bibliografia

Tadeusz Witek: Mapy glebowo-rolnicze oraz kierunki ich wykorzystania. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1973.
Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.

[autonazwa1-2] Opis zgodny z systematyką z 1989 r.

[B-1] Andrzej Mocek, Stanisław Drzymała: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010, s. 360-368. ISBN 978-83-7160-586-4.

[a-3] Beata Medyńska-Gulij: Kartografia i geowizualizacja. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2011. ISBN 978-83-01-16716-5.

[1]

[a]

[2]