Kwarcyt
Kwarcyt – zwięzła skała, której dominującym składnikiem ziarnistym jest kwarc frakcji piaskowej, a spoiwem rekrystalizowana krzemionka[1][2]. Kwarcyty charakteryzują się bardzo dużą twardością, spoistością i tym, że ziarna kwarcu nie są dostrzegalne makroskopowo (gołym okiem)[1][2]. Kwarcyty mogą być osadowe (ortokwarcyty) lub metamorficzne (metakwarcyty)[3].
Kwarcyty o genezie metamorficznej powstają na drodze metamorfizmu piaskowców kwarcowych (zbudowanych niemal wyłączne z ziaren kwarcu). Kwarcyty powstają już przy słabym metamorfizmie i przy silniejszym metamorfizmie (w mezozonie i katazonie) nie przechodzą w inny rodzaj skały[4]. W Polsce metakwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów[5].
Kwarcyty o genezie osadowej (ortokwarcyty) powstają na drodze silnej rekrystalizacji pierwotnego spoiwa krzemionkowego piasków lub piaskowców kwarcowych w trakcie diagenezy[1][2]. Gdy rekrystalizacja spoiwa zaszła tylko częściowo, takie mniej twarde skały nazywa się piaskowcem kwarcytowym[6].
Do kwarcytów osadowych należą górnokambryjskie kwarcyty Gór Świętokrzyskich (formacja piaskowców z Wiśniówki), tworzące główne partie Łysogór[6] i tamtejsze gołoborza.
Kwarcyty bywają jasnoszare, szaroniebieskie, brązowe lub żółto-czerwone[potrzebny przypis].
Kwarcyty są odporne na obróbkę mechaniczną, przewyższając granit[potrzebny przypis].
Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Niemczynow i Burchart 1966 ↓, s. 109.
- ↑ a b c Roniewicz 1986 ↓, s. 91, 92.
- ↑ Roniewicz 1986 ↓, s. 91, 92, 124, 125.
- ↑ Roniewicz 1986 ↓, s. 124–125.
- ↑ Roniewicz 1986 ↓, s. 125.
- ↑ a b Roniewicz 1986 ↓, s. 92.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- P. Roniewicz, Skały okruchowe, [w:] W. Jaroszewski (red.), Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1986, ISBN 83-220-0180-0.
- G. Niemczynow, J. Burchart, Mały słownik geologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.