Kazimierz Zenkteller

Kazimierz Zenkteller
Warwas
	podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1884 ; Wojnowice
Data i miejsce śmierci	22 stycznia 1955 ; Jędrzejów
	Przebieg służby
Lata służby	1906−1907, 1914−1922
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego, ; Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Stanowiska	d-ca V Okręgu Wojskowego w Grodzisku Wlkp., ; d-ca VII Brygady Rezerwowej, ; d-ca 23 Dywizji Piechoty, ; d-ca III powstania śląskiego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, ; powstanie wielkopolskie, ; III powstanie śląskie, ; wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	posiadacz ziemski
	Odznaczenia

Grób Kazimierza Zenktelera na Cmentarzu św. Rocha w Buku

Kazimierz Zenkteller (Zenkteler^[a]), ps. Warwas (ur. 27 stycznia 1884 w Wojnowicach^[1], zm. 22 stycznia 1955 w Jędrzejowie^[1]) − podpułkownik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, powstaniec wielkopolski i śląski, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w Wojnowicach, w ziemiańskiej rodzinie kupca Edwarda i Joanny z Szyfterów^[4]^[1]. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu, został powołany w 1906 roku na jednoroczny kurs do wojska pruskiego^[5]. W 1909 r. otrzymał awans na sierżanta rezerwy^[5]. Walczył w I wojnie światowej w szeregach wojska niemieckiego^[1]. Ciężko ranny 1 sierpnia 1914 we Flandrii (góra Kennel), został, w stopniu podporucznika artylerii, zwolniony z armii^[1] jako inwalida.

Był jednym z czołowych organizatorów przygotowań do powstania wielkopolskiego. W czasie powstania dowodził na froncie zachodnim, potem był dowódcą V Okręgu Wojskowego w Grodzisku Wlkp.^[1] W grudniu 1918 r. brał udział w obradach Polskiego Sejmu Dzielnicowego. W kwietniu 1919 awansowany do stopnia kapitana^[1]. Na bazie kompanii bukowskiej organizował 1 pułk rezerwowy (później 155 pułk piechoty)^[1]. W czasie wojny z bolszewikami 1920 roku dowodził VII Brygadą Rezerwową^[1]. W grudniu tego roku objął dowództwo nad nowo powstałą 23 Dywizją Piechoty. Od 6 czerwca 1921 roku z polecenia władz Polski objął dowództwo sił powstańczych na Górnym Śląsku, w miejsce zdymisjonowanego Macieja Mielżyńskiego.

W styczniu 1922 roku przeniesiony został do rezerwy^[6]. W Roczniku Oficerskim z 1924 roku figuruje, jako podpułkownik rezerwy 73 pułku piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 32. lokatą. W latach 20. był członkiem Kapituły Orderu „Odrodzenia Polski”^[7].

Zajął się gospodarowaniem w swoim majątku w Mieściskach w Wielkopolsce, w powiecie szamotulskim, gmina Duszniki. W czasie II wojny światowej wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa, osiadł w Jędrzejowie w woj. kieleckim, gdzie spędził resztę życia i został pochowany. 27 grudnia 2001 roku jego ekshumowane prochy złożono w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu przy ul. św. Rocha w Buku (kwatera A od ul. św. Rocha/ganek)^[8].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (8 kwietnia 1921) „za walki z niemcami w Poznańskiem”^[9]^[10]
Krzyż Niepodległości z Mieczami (17 września 1932) „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1921) „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej, na polu organizacji wojskowej”, jako jeden z pierwszych 15 osób odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski^[12]^[13]
Krzyż Walecznych (1921)^[14]

Uwagi

↑ Stosowane są dwie pisownie nazwiska: Zenkteller^[2] oraz Zenkteler^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k AndrzejA. Kowalczyk AndrzejA., Buk. Zarys dziejów miasta, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1989, s. 90-91, ISBN 978-83-85066-00-2, OCLC 169689461 .
↑ Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2008-12-31] .
↑ (np. w Zwycięzcach Leszka Adamczewskiego i Sławomira Kmiecika, Poznań: Wydawnictwo Polskapresse Sp. z o.o. Oddział Prasa Poznańska, 2008, ISBN 978-83-88965-77-7)
↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 164.
↑ ^a ^b ZdzisławZ. Kościański ZdzisławZ., Ppłk Kazimierz Zenkteller, Poznań: IPN, 2019, s. 6 .
↑ Druga lista 1922 ↓, s. 1.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 31.
↑ Miasto i Gmina Buk - groby powstańców wielkopolskich. [dostęp 2019-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-11)].
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 654.
↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 165.
↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249
↑ Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 157 z 19 lipca 1921.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 31.
↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 83)

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Leszek Adamczewski, Sławomir Kmiecik: Zwycięzcy. Bohaterowie Powstania Wielkopolskiego 1918−1919 we wspomnieniach swoich bliskich, Polskapresse sp. z o.o. Oddział Prasa Poznańska, Poznań 2008, ISBN 978-83-88965-77-7, s. 100–101.
Łukasz Komorowski, Kazimierz Zenkteler (1884−1955) delegat na Polski Sejm Dzielnicowy, „Przegląd Wielkopolski” 2013, nr 3 (101), s. 56–58.
Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
Zdzisław Kościański, Ppłk Kazimierz Zenkteler "Warwas", Wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2019, wersja zdigitalizowana.

[4] Stosowane są dwie pisownie nazwiska: Zenkteller^[2] oraz Zenkteler^[3].

[Kowalczyk1989s90-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k AndrzejA. Kowalczyk AndrzejA., Buk. Zarys dziejów miasta, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1989, s. 90-91, ISBN 978-83-85066-00-2, OCLC 169689461 .

[2] Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2008-12-31] .

[3] (np. w Zwycięzcach Leszka Adamczewskiego i Sławomira Kmiecika, Poznań: Wydawnictwo Polskapresse Sp. z o.o. Oddział Prasa Poznańska, 2008, ISBN 978-83-88965-77-7)

[CITEREFPolak_(red.)1991164-5] Polak (red.) 1991 ↓, s. 164.

[:0-6] ZdzisławZ. Kościański ZdzisławZ., Ppłk Kazimierz Zenkteller, Poznań: IPN, 2019, s. 6 .

[CITEREFDruga_lista19221-7] Druga lista 1922 ↓, s. 1.

[8] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 31.

[9] Miasto i Gmina Buk - groby powstańców wielkopolskich. [dostęp 2019-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-11)].

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_14_z_9_kwietnia_1921_roku,_s._654-10] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 654.

[CITEREFPolak_(red.)1991165-11] Polak (red.) 1991 ↓, s. 165.

[12] M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249

[13] Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 157 z 19 lipca 1921.

[14] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 31.

[15] Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 83)

[1]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[2]

[3]