Karabin samopowtarzalny
Karabin samopowtarzalny – karabin, w którym po strzale następuje automatyczne przeładowanie, jednak mechanizm spustowy umożliwia prowadzenie wyłącznie ognia pojedynczego[1].
Zasada działania karabinu samopowtarzalnego jest najczęściej oparta na odprowadzaniu gazów prochowych przez boczny otwór lufy[1], ale istnieją także konstrukcje z zamkiem półswobodnym lub działające na zasadzie krótkiego odrzutu lufy (np. karabin Johnson M1941).
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Prototypy karabinów samopowtarzalnych konstruowano już na przełomie XIX i XX wieku[1]. Pierwszym karabinem tego typu, który trafił do produkcji seryjnej był Mondragón M1908 (przyjęty na wyposażenie armii meksykańskiej), była to jednak konstrukcja wyjątkowo nieudana z powodu znacznej podatności na zacięcia[2][3]. Wzmożone zainteresowanie tą klasą broni przypadło na okres I wojny światowej, wtedy też zaczęły pojawiać się kolejne modele karabinów samopowtarzalnych jak np. niemiecki Mauser M1916 czy francuski RSC Mle 1917. W czasie wojny broń tego typu nie przyjęła się jednak na większą skalę, ponieważ jej produkcja była droga i skomplikowana, karabiny wymagały starannej obsługi i często okazywały się zawodne.
Znaczący postęp w rozwoju konstrukcji karabinów samopowtarzalnych nastąpił w okresie międzywojennym[1] i przybrał na sile w czasie II wojny światowej. Efektem było wprowadzenie na uzbrojenie poszczególnych armii szeregu udanych karabinów jak np. amerykański M1 Garand, radziecki SWT, czy niemiecki G43. Jednak, jedyną armią w której zastąpiły one starsze karabiny powtarzalne w roli broni podstawowej była armia amerykańska[1]. W pozostałych państwach stanowiły one jedynie uzupełnienie karabinów powtarzalnych, bądź uzbrojenie strzelców wyborowych.
W Polsce, również prowadzono prace nad tego typu bronią, opracowując w latach 30 XX w. karabin wz. 38M. Przed wybuchem wojny zdążono wyprodukować jedynie 150 szt. i nie istnieją żadne wiarygodne informacje o użyciu tych karabinów w czasie kampanii wrześniowej.
Po II wojnie światowej, karabiny samopowtarzalne zostały dość szybko zmarginalizowane przez karabiny i karabinki automatyczne mogące strzelać także ogniem ciągłym (np. AK, FN FAL).
Obecnie produkowane karabiny samopowtarzalne używane są w wojsku najczęściej w roli karabinów wyborowych lub na rynku cywilnym w charakterze broni sportowej (zob. strzelectwo). Na rynek cywilny są również produkowane wersje karabinów automatycznych, które pozbawiono możliwości strzelania seriami, sprowadzając je do roli broni samopowtarzalnej.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Mała Encyklopedia Wojskowa Tom 2 ↓, s. 26.
- ↑ Leszek Erenfeicht: Ilustrowana Encyklopedia - Broń Strzelecka XX Wieku. Warszawa: Espadon, 1995, s. 18.
- ↑ Bernard Fitzsimons: Illustrated Encyclopedia of Weapons and Warfare. T. 18. Londyn: Phoebus Publishing Company, 1978, s. 1933-1934, 2223.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 96. ISBN 83-86028-01-7.
- Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.