KDS

Komitet Bezpieczeństwa Państwa
	KDS
	; Odznaka KDS
Państwo	Bułgaria
	Historia
Data sformowania	1944
Data rozformowania	1990
Pierwszy dowódca	Dimo Diczew
	Dane podstawowe
Podporządkowanie	Dyrekcja Milicji Ludowej

Komitet Bezpieczeństwa Państwa (bułg. Комитет за държавна сигурност, KDS), określany potocznie jako Държавна сигурност (Bezpieczeństwo państwowe) – bułgarska policja polityczna, działająca w okresie rządów Todora Żiwkowa.

Historia

Pierwsze struktury odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa utworzono w Bułgarii już w 1925. Na bazie tych struktur w 1944 utworzono specjalny wydział bezpieczeństwa w ramach Dyrekcji Milicji Ludowej (Дирекция на Народната Милиция). Określano go skrótem DS (Държавна сигурност, Bezpieczeństwo państwowe). Kierował nim Dimo Diczew. Zadaniem funkcjonariuszy DS było zdobywanie informacji o charakterze politycznym, ochrona władz partyjno-państwowych i eliminacja tzw. elementów kontrrewolucyjnych. W ramach DS utworzono w 1964 specjalny oddział, pod dowództwem płk Petko Kowaczewa, który miał się zająć eliminacją bułgarskich dysydentów i dezinformacją, co do ich rzeczywistej działalności. Funkcjonariusze DS w latach 80. odegrali kluczową rolę w tzw. procesie odrodzeniowym (bułgaryzacji mniejszości tureckiej). Bułgarskiej policji politycznej przypisywano także zabójstwo pisarza Georgi Markowa niedaleko londyńskiego mostu Waterloo i udział w zamachu na papieża Jana Pawła II w 1981.

W 1990 DS została podzielona na trzy odrębne struktury, zajmujące się wywiadem, ochroną bezpieczeństwa państwa i ochroną przedstawicieli władz Bułgarii. W 1990, zgodnie z rozkazem nr ІV-68 gen. Atanasa Semerdżiewa, ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, zniszczono ok. 40% dokumentów, wytworzonych przez DS.

Struktura

Dyrektoriat 1: wywiad zagraniczny
Dyrektoriat 2: Kontrwywiad
Dyrektoriat 3: Kontrwywiad wojskowy
Dyrektoriat 4: Inwigilacja
Dyrektoriat 5: Ochrona władz państwowych
Dyrektoriat 6: Policja polityczna
- wydział 1: kontrola środowisk inteligenckich i artystycznych
- wydział 2: kontrola środowisk uniwersyteckich
- wydział 3: kontrola duchowieństwa, Żydów, Ormian i „białych” Rosjan
- wydział 4: kontrola mniejszości tureckiej i macedońskiej
- wydział 5: kontrola środowisk politycznych (agraryści, socjaldemokraci)
- wydział 6: obserwacja działalności antypartyjnej, w tym środowisk maoistowskich
- wydział 7: analiza informacji
Dyrektoriat 7: Praca informacyjna

Dowódcy KDS

	Imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji
1	Dimo Diczew(inne języki)	1944–1947
2	Rusi Christozow	1947–1949
3	Iwan Rajkow(inne języki)	1949–1951
4	Georgi Kumbilijew(inne języki)	1952–1960
5	Angeł Sołakow	1960–1969
6	Mirczo Spasow	1969–1973
7	Grigor Szopow	1973–1990

Pokłosie

Ocalałe dokumenty DS budzą do dziś poważne kontrowersje w Bułgarii. Stan zachowania dokumentów nie pozwala na przeprowadzenie pełnej procedury lustracji. W 2002 gen. Atanas Semerdżiew został uznany winnym zniszczenia 144 235 teczek osobowych, zgromadzonych w archiwach DS. Następnie orzeczenie to uchylono, a w 2006 wycofano zarzuty^[1].

Przypisy

↑ Bulgaria’s Former Vice President Atanas Semerdzhiev Dies at 90. novinite.com, 8 maja 2015. [dostęp 2020-02-28]. (ang.).

Bibliografia

Jordan Baev, Kostadin Grozev, Bulgaria, [w:] A Handbook of the Communist Security Apparatus, red. Krzysztof Persak i Łukasz Kamiński, Warszawa 2005
TadeuszT. Czekalski TadeuszT., Bułgaria, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2010, ISBN 978-83-7436-252-8, OCLC 751435356 .
Strona internetowa Komisji badającej archiwa byłej KDS

[1] Bulgaria’s Former Vice President Atanas Semerdzhiev Dies at 90. novinite.com, 8 maja 2015. [dostęp 2020-02-28]. (ang.).

[1]

Lata 40.	Konferencja kairska Konferencja teherańska Rewolucja gwatemalska Konferencja jałtańska Operacja Unthinkable Konferencja poczdamska Indonezyjska Rewolucja Narodowa Zdrada Guzenki Operacja Keelhaul Konferencja moskiewska Projekt Venona Operacja Blacklist Forty Kryzys irański Incydent w cieśninie Korfu Chińska wojna domowa Wojna domowa w Grecji Działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce Walki polsko-ukraińskie Mowa nadziei UNRRA Praski zamach stanu 1948 I wojna izraelsko-arabska Zerwanie stosunków Tito-Stalin Blokada Berlina Zdrada jałtańska Żelazna kurtyna Powstanie malajskie
Lata 50.	Wojna koreańska I wojna indochińska Zamach stanu w Iranie Powstanie czerwcowe Wojna w Laosie Zamach stanu w Gwatemali Pierwszy kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Konferencja genewska (1955) Protesty w Gruzji Poznański Czerwiec '56 Powstanie węgierskie Kryzys sueski Kryzys satelitarny Drugi kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Kryzys libański Rewolucja kubańska Debata kuchenna Konferencja w Bandungu Poprawka Brickera Makkartyzm Operacja Gladio Operacja Gladius Doktryna Hallsteina
Lata 60.	Kryzys kongijski Wojna domowa w Gwatemali Zestrzelenie Lockheed U-2 Rozłam radziecko-albański Rozłam radziecko-chiński Kryzys berliński Mur Berliński Powstanie w Brunei Konflikt marokańsko-algierski Konflikt adeński Powstanie w Sarawaku Wojna o niepodległość Erytrei Inwazja na Indie Portugalskie Konflikt o Holenderską Nową Gwineę Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska Wojna o niepodległość Angoli Wojna w Zufarze Inwazja w Zatoce Świń Operacja Northwoods Projekt Kuba Kryzys kubański Wojna wietnamska Wojna o niepodległość Gwinei Bissau Wojna rodezyjska Zamach stanu w Brazylii Wojna o niepodległość Mozambiku Intifada marcowa Operacja Power Pack Południowoafrykańska wojna graniczna Indonezyjski zamach stanu Wojna o niepodległość Namibii Konflikt w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej Deklaracja ASEAN Junta czarnych pułkowników Rewolucja kulturalna Wojna chińsko-indyjska Marzec 1968 Maj 1968 Praska Wiosna Inwazja na Czechosłowację Gulaszowy komunizm Drugie powstanie malajskie Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) Konflikt nad Ussuri
Lata 70.	Lata ołowiu Détente Grudzień 1970 Powstanie organizacji „Czarny Wrzesień” Wojna domowa w Kambodży Demokratyczna Kampucza Dyplomacja pingpongowa Traktat czterech mocarstw o statusie Berlina Zachodniego Wizyta Nixona w Chinach SALT I Pucz w Chile Wojna Jom Kipur Rewolucja goździków Incydent Mayaguez Wojna domowa w Angoli Wojna w Ogadenie Wojna kambodżańsko-wietnamska Wojna chińsko-wietnamska Irańska rewolucja islamska Wojna domowa w Mozambiku Wojna domowa w Etiopii Wojna w Saharze Zachodniej Operacja Kondor Wojna o niepodległość Bangladeszu Lot 902 „Korean Air” SALT II Rewolucja nikaraguańska Rozłam chińsko-albański Rewolucja kwietniowa Sztorm-333
Lata 80.	Radziecka interwencja w Afganistanie Wojna domowa w Salwadorze Bojkot olimpiady w Moskwie Powstanie NSZZ „Solidarność” Sierpień 1980 Wojna iracko-irańska Stan wojenny w Polsce Contras Kryzys w Ameryce Środkowej RJAN Zestrzelenie KAL 007 Able Archer 83 Strategic Defense Initiative Inwazja na Grenadę Incydent na Morzu Czarnym Protesty na placu Niebiańskiego Spokoju w 1989 Śpiewająca rewolucja Inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę Upadek Muru Berlińskiego Jesień Ludów III Rzeczpospolita Głasnost Pieriestrojka Uskorienije
Lata 90.	Rozpad Jugosławii Rozpad ZSRR
Epilog	I wojna w Zatoce Perskiej Wojna dziesięciodniowa Aksamitna rewolucja Aksamitny rozwód Wojna w Chorwacji Wojna w Bośni i Hercegowinie Wojna chorwacko-bośniacka Masakra w Srebrenicy Wojna w Kosowie
Organizacje	Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej Wspólnota Europejska CIA MI6 KGB UB SB Stasi AVH StB Securitate KDS Sigurimi
Wyścig zbrojeń	Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne Wyścig nuklearny Wyścig kosmiczny
Ideologie	Kapitalizm Liberalizm Demokracja socjalistyczna Komunizm Stalinizm Fidelizm Maoizm Dżucze Titoizm Hodżyzm Antykomunizm
Propaganda	Prawda (dziennik) Radio Wolna Europa Głos Ameryki Radio Martí Radio Moskwa RIAS
Polityka międzynarodowa	Doktryna Trumana Plan Marshalla Doktryna powstrzymywania Doktryna Eisenhowera Teoria domina Doktryna Kennedy’ego Pokojowe współistnienie Polityka wschodnia Doktryna Johnsona Doktryna Breżniewa Doktryna Nixona Doktryna Ulbrichta Doktryna Cartera Doktryna Reagana Polityka „odwrotu” Finlandyzacja Blok wschodni
Zobacz też	Szpiegostwo Stosunki międzynarodowe Jan Paweł II Karta 77