Jan Chmurowicz

Jan Chmurowicz

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1887 Przeworsk, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1965 Kraków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	DOK X
Stanowiska	zastępca dowódcy okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa obrona Przemyśla
Odznaczenia

Tablica Generała Chmurowicza w Przeworsku

Jan Władysław Julian Chmurowicz (ur. 31 grudnia 1887 w Przeworsku, zm. 5 listopada 1965 w Krakowie) – kapitan artylerii cesarskiej i królewskiej armii, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 31 grudnia 1887 r. w Przeworsku, w rodzinie rzemieślniczo-kupieckiej z ojca Walentego i matki Karoliny z Mirkiewiczów. Ochrzczony został w kościele parafialnym w Przeworsku, w styczniu 1888 r. przez ks. Stanisława Sypniewskiego, a rodzicami chrzestnymi byli: siostra matki Antonina Mirkiewicz i Franciszek Szarliński. Na chrzcie otrzymał trzy imiona: Jan Władysław Julian. W zachowanych dokumentach najczęściej używane jest jedno imię – Jan; w niektórych – Jan Władysław. Po ukończeniu nauki w szkole realnej w rodzinnym Przeworsku, w latach 1900–1908 uczęszczał najpierw do gimnazjum w Jarosławiu, a następnie do IV Gimnazjum Klasycznego w Krakowie, które zakończył zdaniem egzaminu maturalnego. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu w 1908 r. egzaminu dojrzałości studiował prawo w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1912 r. pracował jako urzędnik ruchu w dyrekcji kolei we Lwowie. W 1919 ożenił się z Marią Pikor.

Służba w cesarskiej i królewskiej armii

W 1909 r. został powołany do odbycia jednorocznej służby w armii austriackiej, w czasie której ukończył szkołę oficerską. Po wybuchu I wojny światowej służył w armii austriackiej, w stopniu podporucznika, jako oficer wywiadowczy i pierwszy oficer baterii 45 pułku artylerii polowej. Do stopnia porucznika awansował w 1916 r. W listopadzie tego roku został dowódcą baterii w 56 pułku artylerii polowej. Przez cały okres wojny walczył na froncie włoskim. Do stopnia kapitana awansował w 1918 r.

Służba w Wojsku Polskim

W Wojsku Polskim od listopada 1918 r. pełnił służbę w komendzie placu Przemyśl jako oficer werbunkowy, następnie był dowódcą Powiatu Etapowego Przeworsk. W wojnie polsko-radzieckiej dowodził: dywizjonem w 1 pułku artylerii polowej Legionów (od 7 marca 1919) i 3 pułku artylerii ciężkiej (od 20 marca 1920). Do stopnia majora awansował w 1920 r. Po zakończeniu działań wojennych dowodził w zastępstwie III Brygadą Artylerii (od 6 lutego 1921). 27 kwietnia 1921 r. objął dowództwo 3 dywizjonu artylerii ciężkiej, a 17 listopada tego roku mianowany został zastępcą dowódcy 2 pułku artylerii ciężkiej w Chełmie. Później objął dowództwo tego pułku. Do stopnia podpułkownika awansował w 1922. 1 grudnia 1924 został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 16. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W tym roku ukończył kurs dowódców pułków w Toruniu, w 1926 r. kurs unitarny dowódców pułków w Rembertowie, a w 1928 r. kurs wyższych dowódców artylerii w Warszawie.

4 kwietnia 1929 przeniesiony został do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu, w którym objął stanowisko komendanta Szkoły Strzelania Artylerii. Od grudnia 1930 r. był dowódcą 7 Grupy Artylerii w Poznaniu. We wrześniu 1931 został drugim dowódcą piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. 15 grudnia 1934 mianowany został dowódcą 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. 19 sierpnia 1937 objął funkcję zastępcy dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu.

W wojnie obronnej Polski 1939 r. był (od 9 IX) dowódcą obrony Przemyśla (jego adiutantem był kpt. Leon Parat). Wzięty do niewoli niemieckiej przebywał w siedmiu obozach jenieckich m.in. w Oflagu II C Woldenberg, gdzie był konspiracyjnym komendantem obozu. Po wyzwoleniu wrócił do kraju. W okresie powojennym pracował w spółdzielczości. Działał w zarządzie Towarzystwa Strzeleckiego „Bractwo Kurkowe” w Krakowie.

Został pochowany 9 listopada 1965. W pogrzebie uczestniczyli towarzysze broni, podkomendni i rzesze mieszkańców Krakowa. Przybyła też oficjalna delegacja z rodzinnego Przeworska. Orszak żałobny prowadził ks. bp Jan Pietraszko w asyście 50 księży. Po mszy św., odprawionej w kaplicy cmentarza Rakowickiego, odprowadzono zwłoki do grobowca rodzinnego na cmentarz wojskowy przy ul. Prandoty (kwatera 7 WOJ-wsch.-10). Orkiestra wojskowa odegrała hejnał Wojska Polskiego. Nad grobem przemawiali: żołnierze z września 1939 r. – gen. bryg. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, płk dypl. Wiktor Alojzy Jakubowski oraz prof. dr Tadeusz Kloska.

Grób gen. Jana Chmurowicza na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie

Wykształcenie

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
• listopad 1920 – styczeń 1921 – kurs dowódców pułków – Toruń
• kwiecień 1926 – czerwiec 1926 – kurs dowódców pułków – Rembertów
• styczeń 1928 – czerwiec 1928 – kurs wyższych dowódców artylerii – Warszawa

Awanse

W armii austriacko-węgierskiej

• chorąży – 1911
• podporucznik – 1914
• porucznik – 1916
• kapitan – 1918

W Wojsku Polskim

• major – 1920
• podpułkownik – 1922
• pułkownik – 1924
• generał brygady – 1936

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 102 (1921)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie: po raz pierwszy w 1922)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka Gwiazda Przemyśla
• Odznaka Honorowa „Orlęta”
• Państwowa Odznaka Sportowa
• Krzyż Komandorski Orderu Orła Białego (Jugosławia)
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z Mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)

Bibliografia

• Chmurowicz Jan. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.81 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-15].
• Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski, Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach. 1989.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 757. ISBN 83-211-1096-7.
• Mieczysław Bielski, „Kronika Bydgoska” XVII 1995.
• Jan Chmurowicz, Artylerzysta Piłsudskiego. red. Krzysztof Drozdowski, Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2020. ISBN 978-83-7339-232-8.