Herb Raciborza
| |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Pierwsza wzmianka |
1296 |
| Ostatnie zmiany |
1990 |
Herb Raciborza – jeden z symboli miasta Racibórz w postaci herbu[1] zatwierdzony 18 grudnia 2013 uchwałą Rady Miejskiej[2].
Wygląd i symbolika
[edytuj | edytuj kod]Herb przedstawia w polu czerwonym z heraldycznie prawej połuorła srebrnego, z lewej połukoło wozowe z pięcioma pełnymi szprychami, dzwonami i gwoździami oraz dwiema połówkowymi szprychami i dzwonami w miejscu przepołowienia[2].
Pół koła może nawiązywać do niemieckiej nazwy miasta (Rad – koło), bądź do książąt piastowskich, bowiem Piast był kołodziejem, bądź pochodzi od pierwszego wójta miasta, którego koło było godłem.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według Augustina Weltzla[3] herbem miasta jest przedzielona tarcza herbowa, gdzie po prawej stronie znajduje się połowa białego orła na czerwonym polu, a po lewej stronie połowa białego koła z pięcioma szprychami także na czerwonym tle. Potwierdza to herb, który znajdował się na dokumencie z 1296 r. Można wywnioskować stąd, że herb miasta został w zasadzie niezmieniony przez ponad 700 lat. Zagadką pozostaje kolorystyka herbu, bowiem na wyżej wymienionym dokumencie pieczęć z herbem była odciśnięta w laku. Natomiast Otto Hupp[4] pisze, że herb jest dzielony, z przodu w czerwieni pół srebrnego orła z tyłu w czerwieni pół srebrnego koła. W swoim opisie uściśla, że chodzi o orła górnośląskiego, natomiast połowa koła (po niemiecku Rad) ma wskazywać na niemieckie brzmienie miasta Ratibor. Georg Hyckel[5] powołuje się na Huppa, jednak pisze, że orzeł jest biały, a kolor ten łączy z herbem opawskich Przemyślidów. Antoni Polański[6] uważa, że orzeł jest piastowski, a pół koła pochodzi od pierwszego wójta miasta, którego było godłem. Według Niny Kracherowej[7] Racibórz jako dziedzictwo książąt piastowskich ma w herbie pół koła, bowiem Piast był kołodziejem.
Wzór herbu obowiązujący do 1990 roku tworzyło pół białego orła z otwartym dziobem, bez korony i bez złoceń dzioba i pazurów i połowa żółtego koła z pięcioma pełnymi szczeblami + dwie połówki na czerwonym tle. Wzór ten okazał się jednak niezgodny z zasadami heraldyki w wyniku czego podjęto działania nad projektem i wprowadzeniem nowego godła. Wizerunek herbowy wprowadzony uchwałą Rady Miasta nr V/20/90 z 7 września 1990 wzorowany był na przedstawieniu z najstarszej znanej pieczęci miejskiej z 1296 roku.
Legenda
[edytuj | edytuj kod]Według legendy herb powstał w XIII w. Książę Bolesław Krzywousty dokonując podziału terytorium Polski między swych pięciu synów, postanowił każdemu z nich przekazać do herbu zaledwie połowę piastowskiego orła. Herb Raciborza bardzo długo pozostawał niepełny, posiadał tylko pół orła. Uzupełnił go dopiero Mieszko I Plątonogi, który ze względu na kalectwo nóg, zmuszony był posługiwać się specjalnie dla niego zrobionym wozem, na którym widniał piastowski znak rodowy - pół orła. Pewnego razu wybrał się książę do pobliskiej Opawy. W drodze powrotnej między Lekartowem a Wojnowicami pędzący pojazd wpadł na wielki kamień. Jedno z kół rozpadło się na dwie połowy. Jedną z nich oparto o wóz w pobliżu namalowanego na nim herbu. Siedzącemu w pobliżu księciu czekającemu na naprawę pojazdu bardzo spodobała się ta kompozycja i połówka orła z połową koła stała się herbem grodu.
-
Herb obowiązujący
do 1990 roku. -
Odlew pieczęci Raciborza z 1296 -
Przedwojenny herb Raciborza -
Herb Raciborza w herbarzu Johanna Siebmachera (szósty z lewej w trzecim rzędzie)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Newerla: Opowieści o dawnym Raciborzu, wyd. Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, Racibórz 1996
- Augustin Weltzel: Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Zweite, umgearbeitete und vermehrte Auflage, Ratibor 1881
- Otto Hupp: Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und DÖrfer, Erster Band - Königreich Preußen, Zweites Heft, enthaltend die Wappen und Siegel der Städte, Flecken und Dörfer der preußischen Provinzen: Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt am Main 1989, s. 175
- G. Hyckel: Geschichte der Stadt Ratibor, I Teil - Früzeit bis 1336, Ratibor b.r.
- Antoni Polański: Racibórz i okolice, Warszawa 1955.
- Nina Kracherowa: Ziemia Raciborska, Polska, Ziemia, Ludzie, Katowice 1972.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Statut Miasta Racibórz (tekst jednolity). Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2021-03-03].
- ↑ a b Uchwała Nr XXXV/488/2013 Rady Miasta Racibórz z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia symboli Miasta Racibórz i zasad ich używania (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013 r. Nr BRAK, poz. 7857)
- ↑ Augustin Weltzel, Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Zweite, umgearbeitete und vermehrte Auflage, Ratibor 1881, s. 129.
- ↑ Otto Hupp, Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und Dörfer, Erster Band - Königreich Preußen, Zweites Heft, enthaltend die Wappen und Siegel der Städte, Flecken und Dörfer der preußischen Provinzen: Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt am Main 1989, s. 175.
- ↑ G. Hyckel, Geschichte der Stadt Ratibor, I Teil - Früzeit bis 1336, Ratibor b.r., s. 27.
- ↑ Antoni Polański, Racibórz i okolice, Warszawa 1955, s. 3
- ↑ Nina Kracherowa, Ziemia Raciborska, Polska, Ziemia, Ludzie, Katowice 1972, s.34.