Herb Litwy
| |
| Warianty | |
 Herb Prezydenta Litwy | |
 Wersja wielka, używana jako herb Sejmu Litwy | |
| Informacje | |
| W oryginale |
Lietuvos Respublikos herbas |
|---|---|
| Wprowadzono |
4 września 1991 |
| Dewiza |
Vienybė težydi |
Herb Litwy, znany również pod nazwą Vytis – herb i symbol Republiki Litewskiej. Zgodnie z art. 15 Konstytucji Litwy, zatwierdzonej w ogólnokrajowym referendum z 1992 r. „Herbem Państwa jest biała pochwa na czerwonym polu[1].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Vytis najprawdopodobniej jest bezpośrednim tłumaczeniem polskiego słowa Pogoń (od gonić – lit. vyti), które w języku polskim określało herb Wielkiego Księstwa Litewskiego[2].
Litewski rzeczownik Vytis, pierwszy raz w historii został użyty dopiero w 1846 roku przez Simonasa Daukantasa, w dziele Budą Senowęs Lietuwiû kalneniu ir Żemaitiû[3]. Kolejny raz użył go w 1884 r. Mikołaj Akielewicz w gazecie Aušra[4]. Nazwa ta stała się popularna i ostatecznie została oficjalną w Republice Litewskiej[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Litwa ma dwa godła sięgające czasów średniowiecza: Słupy Giedymina i Pogoń (lit. Vytis). Słupy Giedymina były herbem rodowym wielkiego księcia Giedymina, Kiejstuta, jego syna Witolda i ich potomków. Natomiast znakiem rodowym Jagiełły był podwójny krzyż, który Jagiełło po przyjęciu chrztu przez Litwę i koronacji na króla Polski wprowadził na tarczy jeźdźca herbu Pogoni zamiast znajdujących się tam Słupów Giedymina. Obydwa symbole używane są obecnie, ale oficjalnym godłem Litwy jest Pogoń. Znak ten jest uważany za jeden z najstarszych w Europie. W czasie unii polsko-litewskiej (1386–1795) Pogoń wraz z polskim orłem stanowiły wspólny symbol Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas okupacji radzieckiej godło Pogoni było zakazane. Przywrócone zostało 20 marca 1989 r.
Pogoń oznacza rycerzy ścigających wojska nieprzyjacielskie.
Pogoń była również używana w historii jako godło Białorusi (dawnej części Wielkiego Księstwa Litewskiego). Powoływali się na nią zwolennicy niepodległości tego kraju. Pahonia pełniła oficjalnie rolę godła niepodległej Białorusi w okresie 1992–1995 zanim została zastąpiona godłem nawiązującym do czasów sowieckich.
-
okładka paszportu -
-
Flaga Witolda z herbem Litwy, 1416 -
Herb Wielkiego Księstwa Litewskiego, XVI w. -
Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów -
Orzeł i Pogoń w czasie powstania listopadowego (1831) -
Herb z okresu powstania styczniowego (1863–1864) -
Herb z okresu Pierwszej Republiki Litewskiej (1918–1940) -
-
Znaczek pocztowy z herbem, 1991 rok
Godło Litewskiej SRR
[edytuj | edytuj kod]
W trakcie funkcjonowania Litwy jako części ZSRR oficjalne godło tego kraju przypominało inne godła republik związkowych ZSRR; znajdowały się na nim wszystkie typowe elementy radzieckich godeł: wieniec z kłosów, sierp i młot, czerwona gwiazda i wschodzące słońce. Jedynym elementem, który można by uznać za nawiązujący do historii i kultury Litwy były gałązki dębu - dawnego świętego drzewa Litwinów.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Litwa
- Flaga Litwy
- Hymn Litwy
- Pogoń
- Pogoń Litewska
- Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- Godło Litewskiej SRR
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ KONST Constitution of the Republic of Lithuania [online], e-seimas.lrs.lt [dostęp 2024-05-02].
- ↑ Vladas Jurgutis, Pinigai, Mintis, 1996, s. 76, ISBN 978-5-417-02883-0 [dostęp 2024-05-02] (lit.).
- ↑ Simonas Daukantas, Budas Senowęs Lietuwiû kalneniu ir Żemaitiû, šaltiniai.info, 1846 (lit.).
- ↑ a b Coat of arms of the Republic of Lithuania - History of the national coat of arms [online], www.lrs.lt [dostęp 2024-05-02] (lit.).
