Gorczyca
 Gorczyca biała | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
gorczyca | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sinapis L. Sp. Pl. 668. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Gorczyca (Sinapis L.) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego dwa[4] lub cztery gatunki[5] (w pierwszym wypadku ich część jest wyłączana do rodzaju Rhamphospermum[4]). Rośliny te występują w Europie, północnej Afryce i znacznej części Azji. Jako rośliny introdukowane spotykane są na wszystkich kontynentach w strefach umiarkowanych, rzadziej, ale też obecne są w strefie międzyzwrotnikowej[4]. W Polsce rosną dwa gatunki introdukowane i zadomowione – gorczyca biała Sinapis alba i gorczyca polna Sinapis arvensis[6].
Nasiona gorczycy białej wykorzystywane są do wyrobu musztard. Gorczyca polna jest chwastem w uprawach, ale też źródłem pożywienia głodowego[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). W obrębie rodziny klasyfikowany jest do plemienia Brassiceae[8].
- Wykaz gatunków[5]
- Sinapis alba L. – gorczyca biała, gorczyca jasna
- Sinapis arvensis L. – gorczyca polna
- Sinapis flexuosa Poir.
- Sinapis pubescens L.
S. arvensis i S. pubescens bywają wyodrębniane w rodzaj Rhamphospermum[4]. Gatunek zwany dawniej gorczycą czarną współcześnie określany jest zgodnie z klasyfikacją naukową nazwą kapusta czarna (Brassica nigra (L.) W.D.J. Koch, ew. Rhamphospermum nigrum (L.) Al-Shehbaz, dawniej Sinapis nigra L.). Podobnie gorczyca sarepska to kapusta sitowata (Brassica juncea (L.) Czern.).
Obecność w kulturze i symbolice
[edytuj | edytuj kod]Do nasion gorczycy nawiązał Jezus Chrystus w przypowieści o Królestwie niebieskim, zapisanej w Ewangeliach[9], oraz gdy po uzdrowieniu epileptyka[10] wyjaśniał, że mając choćby odrobinę wiary[11][12] w moc Boga, to Bóg może rzeczywiście uczynić coś dla człowieka, nie tylko symbolicznie, ale i rzeczywiście[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
- ↑ a b c d Sinapis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-22].
- ↑ a b Sinapis L., [w:] BrassiBase [online], Universität Heidelberg [dostęp 2023-02-22].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 168, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 858, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Genus Sinapis L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-02-22].
- ↑ „Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli. Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, jest większe od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki przylatują z powietrza i gnieżdżą się na jego gałęziach” (Mt 13,31-32; por. Mk 4,30-32; Łk 13,18-19). Gorczyca czarna (Brassica nigra) wyrasta w Palestynie ponad 2 m wysokości.
- ↑ Mt 17, 14-21; Mk 9,14-29; Łk 9,37-43.
- ↑ „Jeśli będziecie mieć wiarę jak ziarnko gorczycy, powiecie tej górze: 'Przesuń się stąd tam!', a przesunie się. I nic niemożliwego nie będzie dla was” (Mt 17,20).
- ↑ „Gdybyście mieli wiarę jak ziarnko gorczycy, powiedzielibyście tej morwie: 'Wyrwij się z korzeniem i przesadź się w morze!', a byłaby wam posłuszna” (Łk 17,6).
- ↑ Ks. dr hab. Tomasz Siemieniec, Komentarz do Mt 17,14-27 [online], RadioMaryja.pl, 28 grudnia 2020 [dostęp 2021-06-13] (pol.).