Głogówka
 Rhaphiolepis japonica | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
głogówka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Rhaphiolepis J. Lindley Bot. Reg. 6: ad t. 468. 1 Jul 1820[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
R. indica (Linnaeus) Lindley[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Głogówka[5] (Rhaphiolepis Lindl.) – rodzaj roślin należący do rodziny różowatych. Obejmuje 9 gatunków[4][6]. Rośliny te występują we wschodniej i południowo-wschodniej Azji[6], na obszarze od Japonii i Korei, poprzez Chiny, Filipiny, Półwysep Indochiński po Borneo, a jako rośliny introdukowane obecne są w południowo-wschodniej Australii[4]. Rosną w lasach[7] i zaroślach[8] zarówno na niższych położeniach[7], w tym na skalistych wybrzeżach[8], jak i w górach[7].
Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne dla swych obficie rozwijających się białych i różowych kwiatów[6]. Cenione są ze względu na walory dekoracyjne, ale też dużą odporność na suszę[8]. Najbardziej popularny w uprawie jest Rhaphiolepis indica[6], który w odmianie R. indica var. umbellata (= R. umbellata) bywa spotykany także w Polsce[9]. Zazwyczaj jednak rośliny te sadzone są w klimacie ciepłym, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego i w cieplejszych obszarach Ameryki Północnej. W uprawie popularne są odmiany o kwiatach silnie wybarwionych różowo, do niemal czerwonych[8].
Kora z R. indica var. umbellata wykorzystywana bywa jako źródło brązowego barwnika[6]. W uprawie spotykane są także wyhodowane mieszańce z rodzajem miszpelnik Eriobotrya noszące nazwę ×Rhaphiobotrya Combes[6].
W uprawie rośliny wymagają ochrony przed mrozem[10] (zwłaszcza młode[9]). Najlepiej rosną w miejscach słonecznych, na glebie żyznej, przepuszczalnej. Rośliny nie wymagają przycinania i raczej nie cierpią od chorób[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Liście
- Skrętoległe, przylistki wolne, u nasady ogonków liściowych[7], krótkotrwałe[11]. Liście krótkoogonkowe, pojedyncze, skórzaste, całobrzegie lub piłkowane[11]. Młode liście są brązowawe[10].
- Kwiaty
- Zebrane na szczytach pędów w grona proste i złożone[7][11]. Hypancjum dzwonkowate do rurkowatego[11]. Działki kielicha w liczbie 5, wyprostowane lub odgięte[11], odpadają po kwitnieniu razem z górną krawędzią hypancjum[7]. Płatki korony w liczbie 5, białe lub różowawe, u nasady zwężone w krótki paznokieć[11][7]. Pręcików jest 15 lub 20. Zalążnia dolna, tworzona jest przez dwa owocolistki całkowicie przyrośnięte do siebie i przylegające do hypancjum. Zawiera po 2 (rzadko więcej) zalążki w każdej z komór[7]. Szyjek słupka dwie, czasem trzy[11], zgrubiałych na końcach[8].
- Owoce
- Jabłkowate, kulistawe, z wyraźną kolistą blizną na szczycie. Dojrzałe są purpurowe do niebieskoczarnych. Miąższ cienki i z licznymi sklereidami. Każdy owoc zwykle z pojedynczym lub dwoma nasionami, które są stosunkowo duże i kuliste[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj klasyfikowany jest w obrębie rodziny różowatych Rosaceae do podrodziny Amygdaloideae i plemienia Maleae Small[2].
- Wykaz gatunków[4]
- Rhaphiolepis brevipetiolata J.E.Vidal
- Rhaphiolepis ferruginea F.P.Metcalf
- Rhaphiolepis indica (L.) Lindl.
- Rhaphiolepis lanceolata Hu
- Rhaphiolepis major Cardot
- Rhaphiolepis mekongensis (Cardot) Tagane & H.Toyama
- Rhaphiolepis philippinensis (S.Vidal) Kalkman
- Rhaphiolepis salicifolia Lindl.
- Rhaphiolepis wuzhishanensis W.B.Liao, R.H.Miau & Q.Fan
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-19] (ang.).
- ↑ a b Rhaphiolepis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ a b c d Rhaphiolepis Lindl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 115.
- ↑ a b c d e f David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 790, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g h i j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VI. Flowering Plants. Dicotyledons. Celestrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 377-378. ISBN 978-3-642-05714-4.
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 252. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 325-326. ISBN 83-01-13434-8.
- ↑ a b c Keith Rushforth: Flowering Shrubs. London: Harper Collins Publishers, 2003, s. 111. ISBN 0-00-714653-1.
- ↑ a b c d e f g Gu Cuizhi (Ku Tsue-chih); Stephen A. Spongberg: Rhaphiolepis Lindley. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].