Głębiniec (potok)
 Kaskady na potoku Głębiniec | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Potok 4 rzędu | |
| Długość | 5,94 km |
| Źródło | |
| Wysokość |
ok. 1070 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Kamienica |
| Miejsce | |
| Wysokość |
ok. 510 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Głębiniec[2][3], Głębieniec[4] – potok, dopływ Kamienicy[2] o długości 5,94 km[5]. Płynie w Gorcach przez miejscowości Zasadne i Szczawa w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Kamienica[1].
Źródła potoku znajdują się na północnych stokach Gorca w położonym na wysokości 1100 m źródle zwanym Do Smoka[6]. Zasilany jest także ciekami spod przełęczy Głębieniec. Spływa w północno-wschodnim kierunku i na wysokości ok. 507 m w miejscowości Szczawa uchodzi do Kamienicy jako jej prawy dopływ. Płynie głębokim jarem wciętym górą w stoki Gorca, niżej pomiędzy Gorcem, Magorzycą i Kiczorą Kamienicka. Zasilany jest wieloma strugami spływającymi z tych szczytów[1]. W najnowszej regionalizacji w całości znajduje się w Gorcach[7], natomiast według regionalizacji Jerzego Kondrackiego oddziela Gorce od Beskidu Wyspowego[8].
Na prawym brzegu Głębieńca w odległości ok. 1 km od jego ujścia jest źródło wody mineralnej. Jest to szczawa siarczkowa o charakterystycznym, wyrazistym zapachu – wykorzystywana przy leczeniu chorób układu moczowego – rozpuszcza bowiem i wymywa kamień moczowy. Potok Głębieniec ma również duże znaczenie naukowe dla geologów i jest atrakcją dla turystów. Na jego lewym brzegu, ok. 100 m od centrum Szczawy znajduje się odsłonięcie skalne kompleksu piaskowcowo-łupkowego płaszczowiny magurskiej. Znajduje się w nim ławica zlepieńcowa o miąższości ok. 150 cm. Pochodzi ona z okresu sprzed górnej kredy (70 mln lat), można więc prześledzić w niej budowę gór, jakie istniały tutaj wcześniej, zanim w późnej kredzie zostały przez erozję zniszczone. W ławicy tej znajdują się takie skały, jakich nigdzie na powierzchni obecnych Gorców i Beskidu Wyspowego (w tzw. fliszu karpackim) już nie można znaleźć: ziarna rogowców, białego i czarnego kwarcu, gnejsów i różnych granitów. Poniżej tego odsłonięcia, na zakręcie Głębieńca, w jego korycie i na prawym brzegu można zaobserwować tzw. lustro tektoniczne. Są tutaj odłamki piaskowców i łupków posiadające wyraźne, równoległe rowki i zadrapania, lub zeszkliwioną powierzchnię. Rowki i zadrapania świadczą o tym, że przesuwały się po nich skały płaszczowiny magurskiej, zeszkliwienia zaś są wynikiem wysokiej temperatury, jaka powstawała w wyniku tarcia mas skalnych[9].
Wzdłuż Głębieńca prowadzi czarny szlak turystyczny ze Szczawy na Gorc przez Nową Polanę[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Głębiniec na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej [online], Główny Geodeta Kraju [dostęp 2017-07-03].
- ↑ a b Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 70, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Głębiniec na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 14–15 marca 2005; Mapa topograficzna w skali 1:10 000 [dostęp 2017-07-03].
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom II, 1880–1902.
- ↑ Głębiniec na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania) [online], Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej [dostęp 2017-07-03].
- ↑ Józef Nyka, Gorce. Przewodnik, Sport i Turystyka, 1965.
- ↑ Instytut Ochrony Środowiska [online] [dostęp 2019-08-19].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Powstanie zewnętrznych Karpat fliszowych [online] [dostęp 2010-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-13].
- ↑ Gorce. Mapa turystyczna 1:50 000, Kraków: Compass, 2007, ISBN 978-83-89165-39-8.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Głębieniec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 596.