Franciszek Paszkowski (generał)

Franciszek Paszkowski
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	12 października 1778 ; Brody na Podolu
Data i miejsce śmierci	10 marca 1856 ; Kraków
	Przebieg służby
Lata służby	1797–1815
Siły zbrojne	Legiony Polskie we Włoszech; Armia Księstwa Warszawskiego; Wojsko Polskie
Główne wojny i bitwy	wojny napoleońskie
	Odznaczenia

Grobowiec gen. Franciszka Paszkowskiego na krakowskim cmentarzu Rakowickim

Franciszek Maksymilian Paszkowski (ur. 12 października 1778 w Brodach na Podolu, zm. 10 marca 1856 w Krakowie) – generał brygady Armii Księstwa Warszawskiego^[1], odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[2].

Z wyróżnieniem ukończył studia na wydziale filozoficznym uniwersytetu we Lwowie. Uczestnik kompanii legionów w latach 1797–1801, wojen napoleońskich w latach 1804–1813 oraz powstania listopadowego. Przyjaciel, spadkobierca i twórca biografii Tadeusza Kościuszki. Działacz dobroczynny i oświatowy, członek Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.

Służba wojskowa

W maju 1797 roku wyemigrował do Włoch, gdzie wstąpił do Legionów Polskich. Początkowo mianowany sierżantem III batalionu 2 legii, szybko awansował i we wrześniu 1798 roku uzyskał stopień kpt. adiutanta majora. Udzielał się w działalności oświatowej i miał swój wkład w redagowaniu i rozprowadzaniu „Dekady Legionowej” (zwanej także Dekadą).

W czasie wojny z II koalicją antyfrancuską we wrześniu 1800 roku otrzymał przydział na kapitana w Legii Włoskiej. W 1801 roku poznał Tadeusza Kościuszkę i następne trzy lata spędził u jego boku, zbierając materiały do biografii. W latach 1804–1805 przebywał w obozie warownych Châlons-sur-Marne. Wobec groźby wojny z Austrią powołano go do rezerwy kawalerii marszałka Joachima Murata. W czasie wojny z III koalicją antyfrancuską odznaczył się w bitwie pod Austerlitz.

W 1806 roku, razem z marszałkiem Muratem, przybył do Warszawy. Książę Józef Poniatowski przeniósł go do swojej Legii, do I batalionu 3 p.p. w randze podpułkownika. Szybko awansował, osiągając w grudniu 1807 roku stopień pułkownika i szefa sztabu Legii. W marcu 1807 roku, dzięki rekomendacji Poniatowskiego, Paszkowski został jednym z fligeladiutantów księcia warszawskiego Fryderyka Augusta. W maju 1812 r. awansował na generała brygady. W czasie kompanii rosyjskiej w 1812 roku dowodził 2 brygadą 16 Dywizji Piechoty gen. Józefa Zajączka. Brał udział w bitwie pod Smoleńskiem, Borodino i Czirikowem. Następnie przejął po gen. Józefie Zajączku dowództwo 16 Dywizji. W grudniu 1812 roku ciężko chory znalazł się w Warszawie i ze względu na zły stan zdrowia musiał wycofać się z aktywnego życia politycznego. Po rekonwalescencji otrzymuje rozkaz o przejęciu komendy zakładu VIII korpusu. Po kapitulacji Drezna dostał się do niewoli austriackiej i przebywał w węgierskim mieście Zalaegerszeg.

Po traktacie paryskim powrócił do kraju w 1814 roku. Został sekretarzem Komitetu Wojskowego, utworzonego w tym samym roku. W styczniu 1815 roku zrezygnował z funkcji sekretarza, a wkrótce potem skreślony ze stanu służby armii Królestwa Polskiego.

Po odejściu ze służby wojskowej wyjechał za granicę, odwiedzając Kościuszkę oraz Fryderyka Augusta. Następnie osiedlił się w Rzeczypospolitej Krakowskiej, obejmując w 1820 roku w wieczystą dzierżawę wieś Tonie. Po śmierci Kościuszki otrzymał spadek, a po sprowadzeniu zwłok do Krakowa zajmował się organizacją uroczystości pogrzebowych. Był jednym z inicjatorów usypania Kopca Kościuszki w Krakowie i przewodniczącym komitetu jego budowy.

Zmarł w Krakowie 10 marca 1856 roku i został pochowany na cmentarzu Rakowickim, w grobowcu rodzinnym, w pasie 11^[3]. Już po jego śmierci ukazały się jego prace: „Dzieje Tadeusza Kościuszki pierwszego Naczelnika Polaków” oraz „Książę Józef Poniatowski”. W 1926 roku wszystkie pamiątki po Tadeuszu Kościuszce otrzymało Muzeum Narodowe w Krakowie.

Odznaczenia

Kawaler Orderu Legii Honorowej
Oficer Orderu Legii Honorowej
Wojskowy Krzyż Polski (Virtuti Militari)
Order Wojskowy Świętego Henryka

Zobacz też

Przypisy

↑ Henryk P. Kosk, Generalicja polska t. II Pruszków 2001, s. 75.
↑ Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militarii” ozdobionych, Lwów 1881, s. 47.
↑ Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 131. ISBN 83-08-01428-3.

Bibliografia

Pachoński J.: Generał Franciszek Paszkowski 1778-1856. Warszawa, Wydawnictwo MON, 1982,

Linki zewnętrzne

Biografia Franciszka Maksymiliana Paszkowskiego

[1] Henryk P. Kosk, Generalicja polska t. II Pruszków 2001, s. 75.

[2] Xięga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830; zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku krzyżem wojskowym „Virtuti Militarii” ozdobionych, Lwów 1881, s. 47.

[3] Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 131. ISBN 83-08-01428-3.

[1]

[2]

[3]