Edward Zygmunt Nowakowski

Wacław
	Edward Zygmunt Nowakowski
Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1829 ; Bobrówka
Data i miejsce śmierci	9 stycznia 1903 ; Kraków
Miejsce pochówku	cmentarz Rakowicki w Krakowie
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	Zakon Braci Mniejszych Kapucynów
Śluby zakonne	1862 i ponownie 1877
Prezbiterat	1 lutego 1880
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Edward Zygmunt Nowakowski, imię zakonne: Wacław, ps. „Edward z Sulgostowa” (ur. 19 lipca 1829 w Bobrówce, zm. 9 stycznia 1903 w Krakowie) – polski kapucyn, powstaniec styczniowy, kaznodzieja, historyk.

Życiorys

Urodził się 19 lipca 1829 w Bobrówce^[1]^[2]^[3] (według innej wersji w Kuryłówce^[4]). Był synem właścicieli tamtejszego majątku, Łukasza i Klotyldy z domu Korzelińskiej^[2]^[1]. Uczył się w Krzemieńcu i Warszawie, angażując się w działalność narodową^[2]^[1]. W latach 1850–1858 pracował jako bibliotekarz u Konstantego Świdzińskiego w Sulgostwie^[2]^[2]. W 1860 wstąpił do zakonu kapucynów w klasztorze w Lubartowie^[1]. Tam odbywał nowicjat, a potem także w klasztorze w Lublinie^[2]^[1]. Wstąpienie do zakonu wynikało z jego ascetycznego usposobienia^[1]. W zakonie ślubował post dozgonny^[2]^[1].

Z chwilą wybuchu powstania styczniowego 1863 będąc klerykiem przyłączył się do działań polskich^[2]^[1]^[3]. Był ważną postacią utrzymania walk na Podolu i Litwie, wypełniając tam misje^[1]. Był członkiem Rządu Narodowego na ziemi lubelskiej^[1]. W 1864 został aresztowany i został zesłany na Syberię (tzw. „posielenie”)^[1]. W trakcie pochodu skazanych na jednym z etapów spotkał swojego brata Karola (artysta malarz), skazanego na ciężkie roboty w kopalniach^[1]. Uznając się za zdrowszego i silniejszego fizycznie przekupił strażników z konwoju, dzięki temu zamienił się z bratem i tym samym sam trafił do ciężkich robót w Irkucku i Usoli (brat Karol ostatecznie zmarł w Irkucku)^[2]^[1]. Był też deportowany nad Jezioro Bajkał^[3]. Po śmierci Karola wylegitymował się i został zesłany do Tunki – miejsca zsyłki dla duchowieństwa^[2]. Łącznie przebywał na zesłaniu osiem lat^[1].

Po uwolnieniu z robót aresztanckich był internowany w Odessie^[1]. Stamtąd trafił na Wołyń i Podole, potem do Galicji, a później do Poznania^[2]^[1]. Wyjechawszy do Paryża wstąpił do klasztoru trapistów, skąd odszedł nie znajdując tam swoich oczekiwań^[2]^[1]. Po kolejnych latach tułaczki przybył do Krakowa i wstąpił do klasztoru kapucynów^[2]^[1]. 1 lutego 1880 otrzymał sakrament święceń kapłańskich z rąk ks. kard. Albina Dunajewskiego^[2]^[1]^[3]. Od tego czasu pozostawał w Krakowie jako anachoreta i oddawał się pracy literackiej^[1]. Był autorem monografii i rozpraw historycznych, dotyczących głównie końca XVIII wieku^[1]. Ogłosił szereg prac historycznych. Używał pseudonimów „Edward z Sulgostowa” i „Bolesław Szwarce”. Udzielał się w życiu narodowym^[1]. W listopadzie 1900 w kościele Mariackim udzielił ślubu Lucjanowi Rydlowi i Jadwidze Mikołajczykównie. Do jego kazań nawiązał Stanisław Wyspiański w Wyzwoleniu (w wypowiedziach Kaznodziei)^[4].

Zmarł 9 stycznia 1903 w Krakowie^[2]^[1]. Został pochowany w grobowcu kapucynów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 12 stycznia 1903 (kwatera Ld)^[2]^[5].

Publikacje

Wilia w Usoli^[1]
Wspomnienie o duchowieństwie polskiem znajdującem się na wygnaniu w Syberyi, w Tunce (1875)
Ojciec Elizeusz z Uściługa, kapucyn w Syberii (1889)
Jego Eminencya kardynał Albin Dunajewski książę biskup krakowski (1891)
Basma (czyli Basm). Przyczynek do Archeologii Moskiewskiej (1893)
Kraków w roku 1794 (1894)
Statua Najświętszej Maryi Panny przed kościołem OO. Kapucynów w Krakowie (1894)
O cudownym obrazie Matki Bożej w karmelu krakowskim na Piasku: wiadomość historyczna (1894)
Mowa żałobna przy odsłonięciu pomnika grobowego dla św. p. Dra Władysława Krajewskiego w kościele krakowskim OO. Kapucynów (1894)
Pamiątka 200-letniej rocznicy przybycia do Krakowa OO. Kapucynów 1695 r.(1895)
O cudownym obrazie Najśw. Maryi P. Ostrobramskiej. Wiadomość historyczna (1895)
O cudownym obrazie Najśw. Maryi P. Berdyczowskiej. Wiadomość historyczna (1897)
O cudownych obrazach w Polsce Przenajświętszej Matki Bożej wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne przez X. Wacława z Sulgostowa (1902)
Przegląd 50-letniej pracy literackiej Eu... Heleniusza (1902)
Warszawa w 1794 r. (1909)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x O. Wacław Nowakowski. Zakonnik – wódz powstania. „Ilustracya Polska”. Nr 4, s. 69–70, 23 stycznia 1903.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Ks. Wacław Nowakowski 1829 † 1903. „Kurjer Lwowski”. Nr 11, s. 1, 11 stycznia 1903.
↑ ^a ^b ^c ^d Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 315.
↑ ^a ^b Franciszek Ziejka: W służbie Ojczyźnie i Pani z Jasnej Góry Alma Mater 2007 nr 94 s. 29–34.
↑ Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 129. ISBN 83-08-01428-3.

Bibliografia

„Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego”
Ł. Grzegorczyk Ojciec Wacław z Sulgostowa – bibliotekarz u Świdzińskiego [1]

Linki zewnętrzne

Publikacje Edwarda Zygmunta Nowakowskiego w bibliotece Polona

[IP-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x O. Wacław Nowakowski. Zakonnik – wódz powstania. „Ilustracya Polska”. Nr 4, s. 69–70, 23 stycznia 1903.

[KL-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Ks. Wacław Nowakowski 1829 † 1903. „Kurjer Lwowski”. Nr 11, s. 1, 11 stycznia 1903.

[JBC-3] Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 315.

[Ziejka-4] Franciszek Ziejka: W służbie Ojczyźnie i Pani z Jasnej Góry Alma Mater 2007 nr 94 s. 29–34.

[5] Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 129. ISBN 83-08-01428-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]