Edward Loth

Edward Karol Loth
	pułkownik lekarz
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1884 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 września 1944 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1922
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie; Armia Krajowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	3 pułk piechoty
Stanowiska	lekarz batalionu; lekarz pułku; naczelny lekarz PSZ
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa; powstanie warszawskie
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Edwarda Lotha na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Kamień upamiętniający Edwarda Lotha na warszawskim Ujazdowie

Edward Karol Loth (ur. 3 sierpnia 1884 w Warszawie^[1], zm. 15 września 1944 tamże) – polski anatom, antropolog i eugenik, doktor medycyny i filozofii, jeden z organizatorów i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności oraz fińskiej Akademii Nauk, pułkownik lekarz Wojska Polskiego.

Życiorys

Edward Karol Loth urodził się 3 sierpnia 1884 roku w Warszawie, w rodzinie Edwarda Karola i Anny z Hoserów. Był młodszym bratem Jerzego (1880–1967)^[2].

Jako uczeń został usunięty ze szkół za udział w demonstracji przeciw caratowi. Maturę zdawał jako ekstern w Baku. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.

Studiował antropologię w Zurychu i w 1907 otrzymał doktorat z filozofii. Później studiował medycynę w Bonn, Getyndze i Heidelbergu, gdzie w 1912 otrzymał stopień doktora nauk medycznych. Następnie pracował jako asystent w Katedrze Anatomii Uniwersytetu Lwowskiego. W 1914 habilitował się z anatomii i antropologii oraz rozpoczął we Lwowie wykłady z anatomii prawidłowej i topograficznej. W 1915 był jednym z organizatorów Uniwersytetu Warszawskiego i objął tam Katedrę Anatomii Prawidłowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Był pionierem antropomorfologii części miękkich. Od 1921 profesor anatomii na tym Uniwersytecie.

W czasie I wojny światowej pełnił służbę w Legionach Polskich. Był lekarzem 3 pułku piechoty. Awansował kolejno na: podporucznika lekarza (19 października 1914), porucznika lekarza (2 listopada 1914) i kapitana lekarza (21 marca 1915). W 1915 informowano w prasie, iż opracował wynalazek w postaci noszy-taczek^[3]. W 1917 był urlopowany jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

W latach 1917–1919 pełnił funkcję naczelnego lekarza Polskiej Siły Zbrojnej. W styczniu 1919 został powołany na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1919–1920 był członkiem wojskowej Misji Zakupów w Paryżu. 29 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich^[5]. W 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1922 posiadał przydział w rezerwie do Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 3^[6]. Zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, w grupie lekarzy. Posiadał przydział w rezerwie do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie^[7]^[8]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie^[9].

W latach 1929–1931 był prezesem Towarzystwa Lekarzy Zdrojowych^[10].

Od 1911 był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1925–1935 był członkiem zarządu, a od 1928 do 1935 sekretarzem generalnym. Od 1927 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1934 członkiem czynnym.

W 1927 był prezesem Zarządu Głównego Związku Hallerczyków^[11]. W 1931 opublikował podręcznik „Anthropologie des parties molles”.

Prowadził badania porównawcze części miękkich człowieka, także z dziedziny ortopedii i rehabilitacji narządów ruchu.

W czasie okupacji był członkiem Armii Krajowej, pracował w warszawskim Szpitalu Ujazdowskim i brał udział w tajnym nauczaniu. Prowadził wykłady w Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego, która była konspiracyjną formą tajnego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego^[12].

Zginął w powstaniu warszawskim wraz z żoną i córką pod gruzami kamienicy przy ul. Tenisowej na Mokotowie^[13], pełniąc obowiązki chirurga w punkcie opatrunkowym. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A27-12-24/25)^[14].

Życie prywatne

15 października 1909 zawarł związek małżeński z Jadwigą Niemirycz^[2]. Syn Felicjan ps. „Felek” (1914–1982) był doktorem medycyny, chirurgiem ortopedą, więźniem Pawiaka, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Córka Helena (ur. 1916)^[15]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7338^[15]^[16]
Krzyż Niepodległości^[15]^[16]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[15]^[16]
Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa z dekoracją wojenną (Austro-Węgry, 1916)^[17]
Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[18]
Medal Zasługi Wojskowej z mieczami (1917, Austro-Węgry)^[18]
Order Korony Świętego Stefana III klasy (Węgry)^[16]

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda „Prix Broca” (1920, Międzynarodowy Instytut Antropologii)^[16]
Nagroda „Prix Hollandais” (1935, Międzynarodowy Instytut Antropologii)^[16]
Tytuł i medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1996)^[19]

Przypisy

↑ StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 275 .
↑ ^a ^b Łoza 1938 ↓, s. 432.
↑ Wynalazcy w Legionie. „Nowości Illustrowane”. Nr 41, s. 3, 9 października 1915.
↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 52.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 16 czerwca 1920 roku, s. 459.
↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 164.
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1128, 1212.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1021, 1095.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 213, 731.
↑ Romer Eugeniusz: Pamiętnik paryski (1918–1919), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław·Warszawa·Kraków·Gdańsk·Łódź 1989, przypis red. nr 1060, s. 261, ISBN 83-04-03052-7
↑ Kalendarz oficerów rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Rocznik II. Warszawa: 1927, s. 32.
↑ Stanisław Chodynicki, Paweł Radziejewski: Tajne nauczanie w czasie II wojny światowej i białostoccy lekarze. umb.edu.pl. [dostęp 2018-12-18].
↑ Aleja Niepodlegości, sp.spr.edu.pl, 11 listopada 2014
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
↑ ^a ^b ^c ^d Polak (red.) 1993 ↓, s. 120.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 432-433.
↑ Odznaczenia w Legionach. „Kurjer Lwowski”. Nr 628, s. 4, 15 grudnia 1916.
↑ ^a ^b Kronika. Odznaczania w Legionach Polskich. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 177 z 5 sierpnia 1917.
↑ Loth Edward (1884 - 1944 ). db.yadvashem.org. [dostęp 2015-11-18].

Bibliografia

Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
Stanisław Feliksiak (red.) Słownik biologów polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, 331–332. ISBN 83-01-00656-0
Edward Loth: Człowiek przeszłości, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1938, 348 str. (wznowiona w 1953 r. z inspiracji Polskiego Towarzystwa Antropologicznego przez Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Edward Loth: Nauka o nerwach obwodowych: ze 140 rycinami, przejrzał i uzupełnił Witold Sylwanowicz, Wydanie 2, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1960.
Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
Dzieje anatomii w Polsce. Katedra Historii Medycyny CM UJ. [dostęp 2014-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)].
A. Zaorski: Profesor Edward Loth (1884–1944). Medycy Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-06-26].
Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Linki zewnętrzne

Prace Edwarda Lotha w serwisie Polona.pl

[slownik275-1] StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 275 .

[CITEREFŁoza1938432-2] Łoza 1938 ↓, s. 432.

[3] Wynalazcy w Legionie. „Nowości Illustrowane”. Nr 41, s. 3, 9 października 1915.

[CITEREFLista_starszeństwa191752-4] Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 52.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_22_z_16_czerwca_1920_roku,_s._459-5] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 16 czerwca 1920 roku, s. 459.

[CITEREFSpis_oficerów_rezerwy1922164-6] Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 164.

[CITEREFRocznik_Oficerski19231128,_1212-7] Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1128, 1212.

[CITEREFRocznik_Oficerski19241021,_1095-8] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1021, 1095.

[CITEREFRocznik_Oficerski_Rezerw1934213,_731-9] Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 213, 731.

[10] Romer Eugeniusz: Pamiętnik paryski (1918–1919), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław·Warszawa·Kraków·Gdańsk·Łódź 1989, przypis red. nr 1060, s. 261, ISBN 83-04-03052-7

[11] Kalendarz oficerów rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Rocznik II. Warszawa: 1927, s. 32.

[12] Stanisław Chodynicki, Paweł Radziejewski: Tajne nauczanie w czasie II wojny światowej i białostoccy lekarze. umb.edu.pl. [dostęp 2018-12-18].

[13] Aleja Niepodlegości, sp.spr.edu.pl, 11 listopada 2014

[14] Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

[CITEREFPolak_(red.)1993120-15] Polak (red.) 1993 ↓, s. 120.

[sl-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 432-433.

[17] Odznaczenia w Legionach. „Kurjer Lwowski”. Nr 628, s. 4, 15 grudnia 1916.

[msl-18] Kronika. Odznaczania w Legionach Polskich. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 177 z 5 sierpnia 1917.

[19] Loth Edward (1884 - 1944 ). db.yadvashem.org. [dostęp 2015-11-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]