Drzewiak niedźwiedzi

Drzewiak niedźwiedzi
	Dendrolagus ursinus
	(Temminck, 1836)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Rodzaj	drzewiak
Gatunek	drzewiak niedźwiedzi
Synonimy
	Hypsiprymnus ursinus Macklot, 1830; Hypsiprymnus ursinus Temminck, 1836; Dendrolagus leucogenys Matschie, 1916; Dendrolagus ursinus arfakensis Hoser, 2019;
	Hypsiprymnus ursinus Macklot, 1830; Hypsiprymnus ursinus Temminck, 1836; Dendrolagus leucogenys Matschie, 1916; Dendrolagus ursinus arfakensis Hoser, 2019;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Drzewiak niedźwiedzi^[6] (Dendrolagus ursinus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1836 roku holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck nadając mu nazwę Hypsiprymnus ursinus^[1]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu to „wybrzeże Nowej Gwinei” (fr. sur les côtes de la Nouvelle Guinée)^[1], tj. góra Lamantsjieri, blisko Triton Bay, w okolicach Lobo, Fak-fak, Papua Zachodnia, Indonezja^[7]^[8]^[9]. Holotyp (syntyp) to skóra i szkielet na wpół dorosłej samicy (sygnatura RMNH MAM.16459) z kolekcji Rijksmuseum van Natuurlijke Historie; okaz typowy zebrany w lipcu 1828 roku przez niemieckich przyrodników Salomona Müllera i Heinricha Macklota^[10]. Istnieje również możliwy syntyp z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie o sygnaturze BM 41.1150^[8].

Badania oparte na danych genetycznych wskazują, że D. ursinus jest taksonem siostrzanym D. inustus z którym tworzy klad będący grupą siostrzaną dla reszty nowogwinejskich gatunków z rodzaju Dendrolagus^[11]. W 2019 roku kontrowersyjny^[12] australijski herpetolog Raymond Hoser opisał podgatunek Dendrolagus ursinus – arfakensis – jednak autentyczność nazw opisanych przez Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić odrębność potencjalnych podgatunków^[9]^[8].

Gatunek monotypowy^[13]^[9].

Etymologia

Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”^[14].
ursinus: łac. ursinus „przypominający niedźwiedzia”, od ursus „niedźwiedź”^[15].

Zasięg występowania

Drzewiak niedźwiedzi występuje na terenach półwyspów Ptasia Głowa i Bomberai w północno-zachodniej Nowej Gwinei^[9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 53–73 cm, długość ogona 59–72 cm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała^[13]^[16]. Futro w kolorze czarnym bądź bladobrązowym.

Ekologia

Jest wprawnym wspinaczem i skoczkiem. Potrafi wykonać skok z drzewa na ziemię z wysokości 15–18 m.
Prowadzi nadrzewny tryb życia. W dzień odpoczywa w konarach drzew w towarzystwie innych osobników tego samego gatunku. Jest fitofagiem, pożywieniem jego są liście i owoce.

Żyje w małych grupach. Samica rodzi zwykle jedno młode w miocie.

Znaczenie

Ssak łowny dla miejscowej ludności. Tubylcy polują na niego dla smacznego mięsa.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’ )^[5].

Uwagi

↑ Nomen nudum.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Temminck: Coup-d’oeil sur la faune des iles de la Sonde et de l’empire du Japon: discours préliminaire, destiné à servir d’introduction à la Faune du Japon. 1836, s. 6 (przypis 2). (fr.).
↑ H.Ch. Macklot. Verslag van het Land, de Bewoners en Voortbrengselen van eenige plaatsen op de kust van Nieuw Guinea, welke in den loop van het. jaar 1828, door de Nat uur bündige kommissie in Oost-Indië, aan boord van Z. M. korvet Triton, zijn bezocht, alsmede van de voorwerpen van Natuurlijke Historie, welke gedurende de reis, van den 20 Mei tot den 30 Augustus, op en langs die kust, door gemelde kommissie zijn verzameld. „Bijdragen tot de Natuurkundige Wetenschappen, Amsterdam”. 5, s. 174, 1830. (niderl.).
↑ P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf Neuguinea init einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 293, 1915–1917. (niem.).
↑ R.T. Hoser. A new species of tree kangaroo, genus Dendrolagus Müller, 1840 from Tembagapura, Mimika, Irian Jaya, Indonesia. „Australasian Journal of Herpetology”. 40, s. 52, 2019. (ang.).
↑ ^a ^b T.T. Leary T.T. i inni, Dendrolagus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus ursinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b ^c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus ursinus (Temminck, 1836). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ G.F. Mees. Over het belang van Temminck’s „Discours préliminaire" voor de zoologische Nomenclatuur. „Zoologische Mededelingen”. 35 (15), s. 209, 1957. (niderl.).
↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).
↑ ^a ^b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 247, OCLC 637083062 (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
T.T. Leary T.T. i inni, Dendrolagus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2008-12-23] (ang.).

[2] Nomen nudum.

[Temminck-1] C.J. Temminck: Coup-d’oeil sur la faune des iles de la Sonde et de l’empire du Japon: discours préliminaire, destiné à servir d’introduction à la Faune du Japon. 1836, s. 6 (przypis 2). (fr.).

[mac-3] H.Ch. Macklot. Verslag van het Land, de Bewoners en Voortbrengselen van eenige plaatsen op de kust van Nieuw Guinea, welke in den loop van het. jaar 1828, door de Nat uur bündige kommissie in Oost-Indië, aan boord van Z. M. korvet Triton, zijn bezocht, alsmede van de voorwerpen van Natuurlijke Historie, welke gedurende de reis, van den 20 Mei tot den 30 Augustus, op en langs die kust, door gemelde kommissie zijn verzameld. „Bijdragen tot de Natuurkundige Wetenschappen, Amsterdam”. 5, s. 174, 1830. (niderl.).

[Matschie-4] P. Matschie. Die Verbreitung der Beuteltiere auf Neuguinea init einigen Bemerkungen über ihre Einteilung in Untergattungen. „Mitteilungen aus dem Zoologischen Museum in Berlin”. 8, s. 293, 1915–1917. (niem.).

[hos-5] R.T. Hoser. A new species of tree kangaroo, genus Dendrolagus Müller, 1840 from Tembagapura, Mimika, Irian Jaya, Indonesia. „Australasian Journal of Herpetology”. 40, s. 52, 2019. (ang.).

[iucn-6] T.T. Leary T.T. i inni, Dendrolagus ursinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus ursinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[mdd-9] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus ursinus (Temminck, 1836). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mees-11] G.F. Mees. Over het belang van Temminck’s „Discours préliminaire" voor de zoologische Nomenclatuur. „Zoologische Mededelingen”. 35 (15), s. 209, 1957. (niderl.).

[Eldridge&inni-12] M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).

[kai&inni-13] H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).

[Eldridge&Coulson-14] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Palmer-15] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).

[Jaeger-16] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 247, OCLC 637083062 (ang.).

[amw-17] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]