Diatoma polonica

Diatoma polonica

Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Chromalveolata
Królestwo	protisty
Gromada	Bacillariophyta
Klasa	Bacillariophyceae
Podklasa	Fragilariophycidae
Rząd	Tabellariales
Rodzina	tabelariowate
Rodzaj	Diatoma
Gatunek	Diatoma polonica
Nazwa systematyczna
Diatoma polonica Małgorzata Bąk, Horst Lange-Bertalot, Jacek Nosek, Zofia Jakubowska, Małgorzata Kiełbasa 2014 Diatoma polonica sp. nov. – a new diatom (Bacillariophyceae) species from rivers and streams of southern Poland, Oceanol. Hydrobiol. Stud. XLIII,2, 114-122

Diatoma polonica – gatunek okrzemek występujących w wodach płynących. Opisany w roku 2014 na podstawie okazów pochodzących z karpackich rzek dorzecza Wisły.

Morfologia

Okrzemki epilityczne żyjące jako element fitobentosu. W naturze tworzą zygzakowate kolonie. Jednokomórkowe osobniki o rozmiarach 12–29 μm długości i 5–7 μm szerokości. Skorupki widziane z boku prostokątne, od góry mniej lub bardziej eliptyczne – czasem eliptyczno-lancetowane, ale nigdy linearne (prostokątne). Końce tępo zaokrąglone. Żebra pierwszego rzędu rozłożone nierównomiernie po 4-8 w 10 μm. Żebra drugiego rzędu umieszczone nieregularnie, często nie sięgając przeciwnego brzegu. Pole osiowe hialinowe, w postaci bardzo wąskiej linii. Dwuwargowe wyrostki labialne (rimoportule) małe, z trudem zauważalne, na obu biegunach okrywy, położone na żebrach drugiego rzędu (rzadziej między żebrami). W 10 μm po 40-50 rzędów areol przerwanych wąskim na 1–2 μm sternum. W 10 μm po ok. 80 areol.

Ekologia

Gatunek słodkowodny. Ekologia słabo poznana. W polskim wskaźniku okrzemkowym do oceny stanu ekologicznego rzek (IO) uznany za gatunek referencyjny zarówno dla rzek o podłożu węglanowym, jak i krzemianowym. Przypisano mu wartość wskaźnika trofii równą 1,5, a saprobii także 1,5, co odpowiada preferencjom do wód mało zanieczyszczonych.

Gatunki podobne

Najbardziej podobnym z wyglądu gatunkiem jest Diatoma moniliformis. Ma ona jednak inny zakres rozmiarów (8–48 μm długości i 2–4,5 μm szerokości), przez co często jest bardziej wydłużona (stosunek długości do szerokości może u niego sięgnąć 16, podczas gdy u D. polonica nieco ponad 5, jednak zakresy te nie są rozłączne). Zwykle ma też gęściej ułożone żebra pierwszego rzędu. W odróżnieniu od D. polonica jej wyrostki labialne znajdują się na żebrach pierwszego rzędu, jest to jednak cecha niełatwa do zaobserwowania. Mniej podobne gatunki to Diatoma mesodon o podobnym kształcie, ale z bocznymi wyrostkami, pojedynczymi rimoportulami na okrywie i rzadziej rozmieszczonymi prążkami i żebrami. Również jedną rimoportulę na okrywę ma Diatoma tenuis, która ponadto ma główkowate końce i linearny kształt. Podobnie jest z Diatoma problematica, która ponadto występuje w bardziej eutroficznym środowisku. Pozostałe gatunki są trudniejsze do pomylenia. W praktyce, do czasu wyodrębnienia gatunku, osobniki D. polonica były najczęściej oznaczane jako nietypowe okazy D. moniliformis i D. problematica.

Odkrycie

Diatoma polonica została opisana ze stanowisk w Dunajcu, Kamienicy Zabrzeskiej i Ropie na podstawie prób zebranych na przedwiośniu 2010 i 2011 roku. Jej występowanie jest szersze, jednak nadano jej nazwę gatunkową polonica od kraju, w którym opisano ją jako odrębny gatunek. Pierwszy opisany okaz spoza regionu odkrycia pochodzi z cieku płynącego na Cyprze. Holotyp znajduje się w kolekcji Instytutu Nauk o Morzu Uniwersytetu Szczecińskiego (w zasobach Andrzeja Witkowskiego) jako preparat nr 18492. Locus typicus gatunku to ujście Kamienicy do Dunajca koło Zabrzeża. Odkrycie D. polonica jako nowego gatunku wiąże się z bioindykacją – próby, w których ją znaleziono, pobrano w ramach monitoringu jakości wód, a wśród autorów taksonu są pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska.