Przejdź do zawartości

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew
Podwyższenia Krzyża Świętego
Zabytek: nr rej. A-85 z dnia 25 maja 1931[1]
cerkiew parafialna
Ilustracja
Widok z Plant
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Adres

ul. Wiślna 11
ul. Karola Olszewskiego 4

Wyznanie

katolickie

Kościół

greckokatolicki

Parafia

Podwyższenia Krzyża Świętego

Wezwanie

św. Norberta (dawniej),
Podwyższenia Krzyża Świętego (obecnie)

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, po lewej znajduje się punkt z opisem „CerkiewPodwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „CerkiewPodwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „CerkiewPodwyższenia Krzyża Świętego”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „CerkiewPodwyższenia Krzyża Świętego”
Ziemia50°03′37,0″N 19°56′03,8″E/50,060278 19,934389
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego[2] – zabytkowa cerkiew greckokatolicka znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto przy ul. Wiślnej 11, na Starym Mieście.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Świątynia została wzniesiona w latach 1636–1643 w stylu barokowym jako kościół św. Norberta, przeznaczony dla sióstr norbertanek. Jednak po przeprowadzonej przez władze austriackie kasacie klasztorów opuszczony przez norbertanki kościół został 26 lutego 1808 roku przekazany na własność parafii greckokatolickiej.

Leon Demkowicz, od 1808 przełożony Ławry Poczajowskiej, po 1812 przeniósł się do Krakowa i rozpoczął posługę przy miejscowej parafii[3]. Pod koniec XIX wieku dzięki staraniom proboszcza o. Iwana Borsuka oraz parafian w cerkwi wzniesiono murowany ikonostas, zaprojektowany przez Tadeusza Stryjeńskiego. Ikony do tego ikonostasu według projektu Jana Matejki namalował jego uczeń, Władysław Rossowski.

W połowie 1940 roku w cerkwi odbył się ślub przywódcy ukraińskich nacjonalistów Stepana Bandery z pochodzącą z Sanoka Jarosławą Opariwśką. W 1947 władze komunistyczne zlikwidowały działającą parafię, należącą do dekanatu leżajskiego[4], budynek po kilku latach przekazano oo. saletynom, a ikonostas rozebrano i przeniesiono do archiwów Muzeum Jana Matejki.

W 1998 parafia greckokatolicka odzyskała cerkiew, a saletyni opuścili ją pod koniec roku 2001. Odzyskany dzięki wieloletnim staraniom parafii greckokatolickiej zabytkowy ikonostas zrekonstruowano i odrestaurowano. Został on ponownie wzniesiony, a w listopadzie 2004 poświęcony przez greckokatolickiego metropolitę przemysko-warszawskiego, arcybiskupa Jana Martyniaka.

Do świątyni prowadzą dwa wejścia: przez kamienny portal od strony Plant (ulicy Karola Olszewskiego) oraz od ulicy Wiślnej. Obecnie używane jest to drugie. W pomieszczeniu obok kruchty można zobaczyć ikonostas wykonany w latach 60. XX w. przez Jerzego Nowosielskiego. Ikonostas ten służył do celów kultu religijnego w kaplicy kościoła św. Katarzyny, w której parafia greckokatolicka działała w latach 1958–1998.

  • Wejście od ul. Wiślnej
    Wejście od ul. Wiślnej
  • Wejście od ul. Olszewskiego
    Wejście od ul. Olszewskiego
  • Wnętrze cerkwi
    Wnętrze cerkwi
  • Tabliczka ze starą nazwą cerkwi (kościoła)
    Tabliczka ze starą nazwą cerkwi (kościoła)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ Parafia greckokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Archidiecezja Przemysko-Warszawska Kościoła Greckokatolickiego w Polsce. [dostęp 2014-07-15].
  3. ↑ Ks. Józefat Iwan Skruteń ZSBW: Demkowicz (Dękowicz) Leon (1747–1824). W: Polski Słownik Biograficzny. T. V. Kraków, 1938–1946, s. 105.
  4. ↑ Grekokatolicy w Krakowie..., str. 422 [online], 19 czerwca 2020 [dostęp 2020-06-19].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_Podwyższenia_Krzyża_Świętego_w_Krakowie&oldid=74979654”