Akwamaryn
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Be3Al2Si6O18 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
7,5–8 |
| Przełam |
muszlowy, często nierówny |
| Łupliwość |
niewyraźna |
| Pokrój kryształu |
pryzmatyczny do tabularnego, promienisty, trapiche, kolumnowy, ziarnisty, zwarty[1] |
| Układ krystalograficzny |
heksagonalny, dwuheksagonalny dipiramidalny[1] |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy |
| Gęstość |
2,6–2,9 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
niebieskozielony, ciemnozielony, ciemnoniebieski (barwa zależy od obecności jonów żelaza dwuwartościowego) |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty, żywiczny[1] |
| Współczynnik załamania |
1,567–1,590 jednoosiowy[1] |
Akwamaryn (łac. aqua marina „woda morska”) – minerał, będący krzemianem glinu i berylu[2]; błękitny lub niebieskozielony (w zależności od ilości domieszek związków żelaza) kamień szlachetny, będący przezroczystą odmianą berylu[3].
Nazwę akwamaryn wprowadził w 1609 Anselmus de Boodt w swoim dziele Gemmarum et Lapidum Historiia[4].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]- inkluzja – inkluzje w postaci długich, równolegle ułożonych do ścian słupa kryształu kanalików, często wypełnionych roztworem nadającym kryształom zabarwienie brązowe; zawierają także pęcherzyki powietrza. W niektórych kryształach mogą występować kropelki cieczy ułożone w kształcie gwiazdy. Akwamaryn zawiera ponadto kryształy biotytu, flogopitu, rutylu, pirytu, hematytu, ilmenitu oraz turmalinu.
- barwę uzyskuje dzięki domieszkom żelaza;
- najczęściej występuje w formie sześciobocznych słupów i dwuścianów podstawowych, rzadziej w postaci podwójnych piramid[2];
- rzadko tworzy zbliźniaczenia[5];
- nie wykazuje luminescencji oraz nie jest radioaktywny[5];
- nie posiada fluorescencji UV[5];
- posiada pleochroizm słaby do wyraźnego[5];
- wykazuje niską dyspersję na poziomie 0,014[5];
- jest przezroczysty do półprzezroczystego[5];
- dwójłomność wynosi między 0.005 a 0.007[5];
Cechą charakterystyczną jest jego wygląd na tle niemetalicznej powierzchni; w zależności od ustawienia kryształu może być niebieski lub bezbarwny (dichroizm – dwubarwność). Niektóre okazy mogą wykazywać efekt kociego oka, a wyjątkowo rzadko - asteryzm w kształcie sześcioramiennej gwiazdy[6].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Minerał związany ze skałami granitowymi, szczególnie z pegmatytowymi i hydrotermalnymi. Towarzyszą mu najczęściej takie minerały jak muskowit, szerlit, albit, kwarc, kwarc dymny, skalenie, mikroklin, fluoryt i morganit[7].
Miejsce występowania
[edytuj | edytuj kod]Brazylii – (Minas Gerais, Rio Grande do Norte, Ceará – najcenniejsze), Pakistan – Ousso, USA (Maine, Connecticut, Karolina Północna, Kolorado, Wyoming), Rosja (Syberia- Mursińsk, Ural), Madagaskar – najlepsze ciemnoniebieskie kryształy akwamarynu, Kolumbia, Sri Lanka, Namibia, Nigeria, Afryka południowo-wschodnia, Pakistan, Indie, Afganistan, Myanmar, Australia i Chiny. W Europie występuje głównie we Włoszech, Irlandii Północnej, Norwegii i na Ukrainie. W Polsce[6] znany z Ptasich Gniazd w Karkonoszach[6][7].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Znany i stosowany przez Greków i Rzymian od III wieku p.n.e. Często wykonywano z niego intaglia – brosze wklęsłymi rzeźbionymi motywami zazwyczaj o tematyce morskiej (kamień ten miał jakoby chronić podczas podróży morskich – przesąd).
Piękny kamień jubilerski ma zabarwienie od zielonawoniebieskiego do intensywnego błękitu. Cenny surowiec jubilerski. Najczęściej stosuje się szlif schodkowy[8] oraz fasetkowy, rzadziej kaboszonowy[6]. Szczególnie poszukiwane są kamienie niebieskie o masie powyżej 10 ct. Z tego powodu większość kamieni, po oszlifowaniu, poddawana jest ogrzewaniu, w czasie którego kamienie zielone lub zielononiebieskie zmieniają barwę na niebieską.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Dom Pedro - największy na świecie oszlifowany okaz wydobyty w Minas Gerais w Brazylii -
-
W towarzystwie czarnego turmalinu z Erongo -
na białym albicie z Pakistanu -
-
beryl z muskowitem z Nagar w Pakistanie -
szlifowany okaz -
Akwamaryn i Albit z Minas Gerais w Brazylii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Aquamarine (Beryl).
- ↑ a b Akwamaryn, „Jedna Ziemia - portal Państwowego Instytutu Geologicznego” [dostęp 2024-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-07-12] (pol.).
- ↑ Akwamaryn, [w:] Bania Zbigniew, Jędryczko Małgorzata, Sztuka świata. T. 17, Słownik terminów : A -K, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 17, ISBN 978-83-213-4726-4, OCLC 829853214 [dostęp 2021-01-18].
- ↑ Akwamaryn kamień - kamienie szlachetne i ozdobne - Jubiler Lisiewski [online], www.sklepjubilerski.com [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Aquamarine (Beryl) [online], National Gem Lab, 2 marca 2017 [dostęp 2024-12-25] (ang.).
- ↑ a b c d Jerzy Żaba: ILUSTROWANA ENCYKLOPEDIA SKAŁ I MINERAŁÓW. Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 21. ISBN 978-83-8293-231-7.
- ↑ a b > Aquamarine, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2024-12-25] (ang.).
- ↑ Jerzy Głowacki, JEŻ : BERYL I JEGO SZLACHETNE ODMIANY_SZMARAGD, AKWAMARYN, MORGANIT, HELIODOR, BIXBIT [online], JEŻ, 5 maja 2020 [dostęp 2024-12-25].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nikodem Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Alfa, 1986. ISBN 83-7001-030-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Aquamarine. mindat.org. [dostęp 2012-05-15]. (ang.).