Agnes Wabnitz
Data i miejsce urodzenia |
10 grudnia 1841 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
28 sierpnia 1894 |
Zawód, zajęcie |
szwaczka, działaczka ruchu robotniczego |
Agnes Wabnitz (ur. 10 grudnia 1841 w Gliwicach, zm. 28 sierpnia 1894 w Berlinie) – niemiecka szwaczka, działaczka ruchu robotniczego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Córka Karla i Karoline Wabnitzów, miała dwóch braci i dwie siostry (jedną zmarłą w dzieciństwie). Jej ojciec prowadził zajazd w Gliwicach[1]. Rodzina była zamożna, ale jej sytuacja pogorszyła się po śmierci Karla Wabnitza, gdy brat roztrwonił majątek rodziny[2]. Prawdopodobnie Agnes Wabnitz ukończyła jedynie szkołę podstawową[1]. Po śmierci ojca zaczęła pracować jako krawcowa[1]. Po 1860 r. udała się do Królestwa Polskiego, by pracować jako guwernantka[1]. Jako że w kolejnych rodzinach solidaryzowała się ze służbą domową i nie podporządkowywała się łatwo pracodawcom, kilkakrotnie była zwalniana[2]. Najprawdopodobniej na początku lat 70. przeprowadziła się do Berlina, gdzie żył już jej brat. Podjęła pracę szwaczki[1]. Ze swojej pensji utrzymywała dwie córki brata, który popadł w alkoholizm, opiekowała się również ciężko chorą matką[2].
W niemieckiej stolicy zetknęła się z ruchem socjalistycznym[1]. Wstąpiła do Branżowego Związku Berlińskich Szwaczek[2]. W 1885 r. występowała na spotkaniu założycielskim Związku Robotnic[2] (Verein zur Vertretung der Interessen der Arbeiterinnen[1]) i została wybrana do komitetu agitacyjnego organizacji[2]. W swoich przemówieniach walczyła o prawa robotników i kobiet, głosiła też hasła wolnomyślicielskie i antyklerykalne, zyskując wielką popularność w Berlinie[2][1]. W 1886 r. na mocy ustaw antysocjalistycznych Związek Robotnic został rozwiązany, a członkinie jego kierownictwa ukarano grzywną. W roku następnym władze zdelegalizowały również związek szwaczek, a Agnes Wabnitz, jako jedna z dwóch jego współprzewodniczących, została ukarana grzywną w wysokości 15 marek[2]. Od 1890 r. ponownie należała do związku krawców i brała udział w jego pierwszej ogólnokrajowej konferencji[3].
W 1891 r. występowała publicznie we Frankfurcie nad Menem, przemawiając na temat sytuacji kobiet pracujących w przemyśle, wezwała też robotnice do organizowania się. Za próbę zorganizowania stowarzyszenia została ukarana tygodniowym aresztem[1]. W 1892 r. ponownie została ukarana trzydniowym aresztem[1]. W lipcu 1892 r. została oskarżona o bluźnierstwo i obrazę majestatu. Zarzut bluźnierstwa postawiono jej po tym, gdy stwierdziła, że Kościół katolicki czci Najświętszą Maryję Pannę, która zaszła w ciążę nie będąc mężatką, tymczasem robotnice z nieślubnymi dziećmi są przez Kościół poniżane. Natomiast oskarżenie o obrazę majestatu postawiono jej za stwierdzenie, że cesarz Niemiec zawdzięcza władzę nie Bogu, a kanclerzowi Ottonowi von Bismarckowi[2]. Została skazana na 10 miesięcy więzienia[1]. W więzieniu Agnes Wabnitz podjęła strajk głodowy. Była karmiona siłą w szpitalu Charité, a następnie przeniesiono ją do zakładu dla psychicznie chorych Dalldorf/Wittenau, który opuściła w grudniu 1892 r.[1] Jej decyzja o podjęciu protestu głodowego nie została dobrze przyjęta przez inne robotnice[1].
Osłabiona po strajku głodowym i przymusowym odżywianiu, Wabnitz spędziła pierwszą połowę r. 1893 w szpitalu w berlińskiej dzielnicy Friedrichshain[1]. Następnie zaczęła ponownie występować publicznie, nie tylko w Berlinie, ale też w innych miastach Niemiec. Wstąpiła także do Towarzystwa Etycznego. W lipcu 1894 r. została wezwana do odbycia pozostałej części zasądzonej wcześniej kary więzienia. 28 sierpnia tego samego roku miała zgłosić się do berlińskiego więzienia dla kobiet przy Barnimstrasse[1]. Nie godząc się z wyrokiem, Agnes Wabnitz popełniła w tymże dniu samobójstwo na cmentarzu poległych w marcu 1848 r. podczas stłumionej rewolucji w Berlinie[1]. Zażyła truciznę[1]. Na jej pogrzeb 1 września 1894 r. przybyło według różnych źródeł 40[2] lub nawet 60[4] tys. ludzi; przerodził się on w manifestację ruchu robotniczego[2] i był jednym z największych takich zgromadzeń w swoich czasach[1]. Na grobie Wabnitz na cmentarzu złożono w dniu pogrzebu 630 wieńców, więcej niż kilka lat wcześniej na grobie Wilhelma I[4].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Jej przyjaciółka Bertha Glogau jeszcze w roku śmierci Wabnitz spisała i opublikowała jej biografię[2].
Agnes Wabnitz jest bohaterką powieści Bruno Schönlanka[2].
W 2000 r. jej imię nadano ulicy w berlińskiej dzielnicy Prenzlauer Berg[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Kerstin Wolff , Wabnitz, Agnes – Deutsche Biographie [online], www.deutsche-biographie.de [dostęp 2024-03-05] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Dariusz Zalega , Szwaczka z Gliwic i anarchistyczna hrabina. Śląskie kobiety zapomniane przez historię [online], Ślązag.pl [dostęp 2024-03-05] (pol.).
- ↑ Agnes-Wabnitz-Straße 3-10 in Berlin [online], berlin.kauperts.de [dostęp 2024-03-05] (niem.).
- ↑ a b Agnes Wabnitz (1842–1894) [online], www.freigeistig-berlin.de [dostęp 2024-03-05] .