3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego

3 Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego

Odznaka 3 DLM-B
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1982
Rozformowanie	1998
Nazwa wyróżniająca	Brandenburska
Tradycje
Rodowód	3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (1944–1946) 11 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (1951–1967) 3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (1967–1971) 3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego (1971–1982)
Kontynuacja	1 Brygada Lotnictwa Taktycznego (1998-2008) 1 Skrzydło Lotnictwa Taktycznego
Dowódcy
Pierwszy	płk pil. Jan Chłusowicz
Ostatni	płk dypl. Henryk Czyżyk (1997–1998)
Organizacja
Numer	JW 3316
Dyslokacja	Świdwin
Rodzaj wojsk	Wojska lotnicze
Odznaczenia

Jak-23, samolot 11 DLM

MiG-15, następca Jak-23 w 11 DLM

Su-7

Su-22

PZL TS-11 Iskra

3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego (3 DLMB) – związek taktyczny lotnictwa myśliwsko-bombowego Wojska Polskiego.

3 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego 1944–1946

Formowanie jednostki 3 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego, prekursorki 3 Dywizji Lotnictwa M-B, rozpoczęto w miejscowości Karłówka na Ukrainie na podstawie rozkazu organizacyjnego z 7 września 1944 roku, powołującego do życia 1 Mieszany Korpus Lotniczy. 17 września przystąpiono do intensywnego szkolenia pilotów 9 plm na lotnisku Krasnogród oraz 10 i 11 plm na lotnisku Karłówka.

Po osiągnięciu gotowości bojowej 20 stycznia 1945 roku przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski. Przeprowadzono je w kilku rzutach powietrznych i naziemnych w lutym i marcu.

Na przełomie marca i kwietnia 1945 roku dywizja wzięła udział w działaniach na kierunku berlińskim, niszcząc samoloty oraz umocnienia wroga. Za wysiłek bojowy w operacji berlińskiej nadano dywizji miano „Brandenburska” i wyróżniono Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy.

Po zakończeniu działań bojowych dywizja powróciła do kraju na lotnisko Kutno, a następnie do Krakowa jako 3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego. W 1946 roku sztaby związków taktycznych rozformowano, pułki wchodzące w skład dywizji podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lotniczych.

11 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego 1951–1967

W związku z wybuchem konfliktu koreańskiego, Sztab Generalny WP rozkazem nr 0096/Org. z 11 grudnia 1951 roku rozkazał Dowódcy Wojsk Lotniczych ponowne sformowanie związków taktycznych i jednostek logistycznego zabezpieczenia. Wśród formowanych związków taktycznych była 11 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego w składzie:

• Dowództwo 11 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w Świdwinie
• 11 pułk lotnictwa myśliwskiego w Zegrzu Pomorskim
• 24 pułk lotnictwa myśliwskiego w Świdwinie
• 27 pułk lotnictwa myśliwskiego w Świdwinie
• 76 kompania łączności w Świdwinie
• 47 Ruchome Warsztaty Remontowe Lotnictwa w Świdwinie.

Rozkaz zakładał sformowanie tych jednostek w okresie od maja do grudnia 1951 roku. Trudna sytuacja ekonomiczna kraju spowodowała, że realizacja tego rozkazu stała się niemożliwa. W tej sytuacji opracowano rozkaz 0078/Org. z 19 listopada 1952 roku, który zakładał formowanie lotniczych związków taktycznych o składzie dwóch pułków. W myśl tego rozkazu zaniechano formowania 24 i 27 plm.

11 DLM został podporządkowany 26 plm z 9 DLM, któremu jako miejsce stałej dyslokacji wyznaczono Zegrze Pomorskie, oraz 40 plm, który przeszedł z 7 DLM. Miejscem stałego bazowania 40 plm i pozostałych jednostek dywizji został Świdwin.

40 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego przebazował się do Świdwina rzutem powietrznym 17 stycznia 1953 roku z lotniska Mierzęcice, na którym stacjonował. 26 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego przebazował się do Zegrza Pomorskiego w październiku. 2 października 1953 roku rzut kołowy przybył eszelonem na stację Koszalin).

Na potrzeby szkolenia personelu latającego rozkazem DWL nr 02/Org. z 3 lutego 1953 roku został sformowany poligon lotniczy nr 6 w Podborsku. Od sierpnia do grudnia 1953 roku personel latający i techniczny 26 i 40 plm został przeszkolony na samolotach MiG-15, które zastąpiły samoloty Jak-23. Zdolność bojową jako związek taktyczny dywizja osiągnęła pod koniec 1956 roku. Przyczyną tak długiego dochodzenia do pełnej zdolności bojowej był brak personelu latającego oraz niski poziom jego wyszkolenia, spowodowany przyspieszonym trybem szkolenia i zaniżeniem wymagań wobec kandydatów na pilotów.

14 listopada 1957 roku rozkazem MON nr 098 wyszedł z bezpośredniego podporządkowania 26 plm, a dywizji został podporządkowany 4 pułk lotnictwa myśliwskiego stacjonujący w Goleniowie.

Na podstawie rozkazu Nr 55/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 października 1963 dywizja przejęła dziedzictwo tradycji 3 Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego.

MiG-21 – samolot 3 DLM

W 1964 pierwsza część personelu latającego i technicznego została przeszkolona na samolotach MiG-21. 4 i 40 plm otrzymały po jednej eskadrze tych samolotów i od 1 kwietnia 1965 roku rozpoczęto szkolenie na tym typie samolotu. Dywizja, jako jedna z pierwszych, eksploatując samoloty MiG-21, brała udział w prestiżowych pokazach i ćwiczeniach. Piloci dywizji jako pierwsi dokonali lądowania na Migach na autostradzie. Pierwszym pilotem, który tego dokonał, był kpt. pil. Zbigniew Biedrzycki z 4 plm.

3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego 1967–1971

Na podstawie rozkazu Nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 maja 1967 związek taktyczny został przemianowany na 3 Brandenburską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego, a 4 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Kraków” na 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Kraków”.

3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego 1971–1982

Na podstawie zarządzenia Nr 012/Org. szefa Sztabu Generalnego z dnia 6 marca 1971 dywizja została przeformowana w 3 Brandenburską Dywizję Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego.

Na podstawie zarządzenia Nr 03 szefa Sztabu Wojsk Lotniczych z dnia 27 marca 1971 w skład dywizji włączono 8 Pułk Lotnictwa Szturmowego w Mirosławcu i 32 pułk lotnictwa rozpoznania artyleryjskiego w Sochaczewie, natomiast 2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Kraków” z Goleniowa został podporządkowany dowódcy 4 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Zmiana podległych pułków spowodowała zmianę zadań wykonywanych przez dywizję

W latach siedemdziesiątych dywizja odniosła wiele sukcesów. Zdobyła tytuł Mistrza Gospodarności, a 9 maja 1975 roku została odznaczona Orderem Sztandaru Pracy 1 klasy.

3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego

Na podstawie zarządzenia Nr 06 dowódcy Wojsk Lotniczych z dnia 23 lutego 1982 związek taktyczny został przeformowany w 3 Brandenburską Dywizję Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. W skład dywizji został włączony 3 Pomorski Pułk Lotnictwa Myśliwsko–Bombowego stacjonujący w Bydgoszczy i wyposażony w samoloty Su-7, których resurs dobiegał końca. Ze składu ubył 32 pułk lotnictwa rozpoznania taktycznego, który podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lotniczych.

Struktura organizacyjna w 1982
Nazwa jednostki	Etat	Numer	Miejsce postoju
dowództwo dywizji	20/062	JW 3316	Świdwin
48 eskadra lotnicza	20/159
86 batalion łączności	20/065	JW 3351
47 polowe warsztaty lotnicze	20/121	JW 4496
28 ruchomy warsztat naprawy samochodów	20/074
38 poligon lotniczy	20/040		Podborsko
8 pułk lotnictwa myśliwsko–bombowego	20/021	JW 4499	Mirosławiec
42 batalion łączności i ubezpieczenia lotów	20/155	JW 1416
40 batalion zaopatrzenia	20/148	JW 3785
48 bateria artylerii przeciwlotniczej	32/016
40 pułk lotnictwa myśliwsko–bombowego	20/021	JW 1958	Świdwin
38 batalion łączności i ubezpieczenia lotów	20/156	JW 1378
9 batalion zaopatrzenia	20/148	JW 3829
26 bateria artylerii przeciwlotniczej	32/016
3 pułk lotnictwa myśliwsko–bombowego	20/109	JW 3117	Bydgoszcz
27 batalion łączności i ubezpieczenia lotów	20/152	JW 1246
38 batalion zaopatrzenia	20/145	JW 2484
107 bateria artylerii przeciwlotniczej	32/016
28 bateria artylerii przeciwlotniczej	32/016

Lata 1985–1988 to okres wprowadzenia na wyposażenie 40 i 8 pułku samolotów Su-22. Wprowadzane sukcesywnie, zasadniczo wpłynęły na możliwości zastosowania bojowego siłę uderzeniową dywizji i jej strukturę. Zmieniły się także zadania i system szkolenia.

We wrześniu 1988 roku 3 plmb został przeformowany w 3 Pomorski lotniczy pułk szkolno-bojowy i przezbrojony w samoloty PZL TS-11 Iskra.

W 1992 został rozformowany 3 lpszb w Bydgoszczy i dywizja kontynuowała proces szkolenia lotniczego w składzie dwóch pułków.

8 plmb w Mirosławcu, 40 plmb w Świdwinie, 86 bł w Świdwinie, 47 PWL w Świdwinie, 28 RWNS w Świdwinie.

W dniach 15–16 grudnia 1997 roku Dowództwu 2 Korpusu Obrony Powietrznej w Bydgoszczy zostały podporządkowane: 8 i 40 pułk oraz 47 PWL i 28 RWNS oraz Klub Garnizonowy. Dywizji pozostał w bezpośrednim podporządkowaniu tylko 86 batalion łączności.

1 czerwca 1998 odbyła się ostatnia, uroczysta, pożegnalna zbiórka sztabu i jednostek dywizji z udziałem jej byłych dowódców i żołnierzy.

28 grudnia 1998 złożono dowódcy Grupy Likwidacyjnej 4 Korpusu Lotniczego w Poznaniu meldunek o rozformowaniu 3 DLMB i 86 bł.

Na bazie rozformowanej 3 Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego powstała 1 Brygada Lotnictwa Taktycznego.

Dowódcy dywizji

Stopień, imię i nazwisko	Okres służby
płk pil. Jan Chłusowicz	1944–1946
płk pil. Jan Czapliński	1952–1954
płk pil. Zdzisław Ulanowski	1954–1957
płk dypl. pil. Wiktor Iwoń	1957–1965
płk dypl. pil. Adam Bidziński	1965–1972
gen. bryg. pil. Michał Polech	1972–1977
płk dypl. pil. Jerzy Radwański	1977–1979
gen. bryg. pil. Józef Tenerowicz	1979–1985
płk dypl. pil. Kazimierz Dziok	1985–1991
płk dypl. pil. Stanisław Targosz	1991–1994
gen. bryg. pil. Tadeusz Kuziora	1994–1997
płk dypl. Henryk Czyżyk	1997–1998

Bibliografia

• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X. Brak numerów stron w książce
• Świdwińska Dywizja Lotnicza obronie granic RP w latach 1951-1998