Żar (powieść)
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
1942 |
| Wydawca |
Révai |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
2000 |
| Wydawca | |
| Przekład | |
Żar (węg. A gyertyák csonkig égnek) – powieść wydana w 1942 roku. Pierwsze wydane w Polsce dzieło wybitnego węgierskiego pisarza Sándora Márai o męskiej przyjaźni, zburzonej przez miłosny trójkąt[1].
Fabuła
[edytuj | edytuj kod]Pewnego popołudnia, stary, samotny, zmęczony życiem Henryk, emerytowany generał, wracając z winnicy, gdzie butelkował wino, otrzymał list od dawnego znajomego, w którym informował, że przebywa w okolicy. Generał wysyła po niego lando zaprzężone w sześć koni i powożone przez woźnicę w liberii[2]. Starej niani, Nini, która od lat pełni w pałacu rolę gospodyni, każe przygotować kolację, dokładnie w taki sam sposób jak 41 lat temu, gdy tajemniczy gość był tu w odwiedzinach po raz ostatni[3]. Owym gościem jest Polak, Konrad, przyjaciel z dzieciństwa z którym rozeszły się ich drogi z powodu dramatu jaki rozegrał się ponad cztery dekady wcześniej. Przyjaciół, którzy poznali się w szkole kadetów, poróżniła kobieta, żona generała i kochanka Konrada.
Tajemnicę przeszłości zna już tylko on, ponieważ żona generała Krystyna, zmarła wiele lat temu. I tylko Konrad może odpowiedzieć na pytania, jakie stawiał sobie generał. 41 lat i 43 dni – tyle czasu minęło, odkąd Konrad opuścił bez słowa pożegnania przyjaciół[4]. Generał, po wielu latach głębokich analiz zachowań przyjaciela i swojej żony Krystyny jest pewien, co kierowało ich czynami, ale nie ma stuprocentowej pewności. Czy tak naprawdę chce to usłyszeć teraz z ust przyjaciela? Gdyby tak było, nie spaliłby pamiętnika żony bez wcześniejszego przeczytania zawartych w nim treści. Woli wierzyć w to, co sam odkrył podczas samotnie spędzonych dni. Jedno słowo za dużo z ust przyjaciela mogłoby sprawić, że spokój, który udało mu się osiągnąć, zostałby zakłócony[5]. Znaczną część powieści stanowi monolog generała, a jego wypowiedzi są podsumowaniem najważniejszych okresów życia. Mimo to nie potrafi dostrzec własnej winy w tym co zaszło. Jest pewien, że dzieliły ich różnice społeczne i te wynikające z osobowości. Pada wiele przypuszczeń i domysłów, jednak rezultaty rozmowy nie przynoszą ostatecznego rozstrzygnięcia. Na koniec spotkania jednak obaj zgadzają się z tym, że wszystkiemu winna jest namiętność. Żar przenikający serca, dusze i ciała, by palić się w nich aż do śmierci[5]. Sándor Márai doskonale stopniuje napięcie, wprowadza do opowieści coraz to nowe elementy, zaskakuje i zadziwia. Buduje historię dramatu jednostki, jednocześnie tworząc uniwersalny obraz psychiki człowieka i ludzkich namiętności[4].
W kulturze
[edytuj | edytuj kod]W 2006 roku powstał film A gyertyák csonkig égnek na podstawie powieści w reżyserii Istvána Iglódiego. W rolę Konrada wcielił się Gábor Agárdi[6].
W 2007 r. (4 października) w Teatrze Narodowym w Warszawie, w przekładzie Elżbiety Wożniak i reżyserii Edwarda Wojtaszka została wystawiona sztuka „Żar”. Obsada: Henrik – Zbigniew Zapasiewicz, Konrad – Ignacy Gogolewski, Nini – Danuta Szaflarska.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sándor Márai, Żar. Czytelnik.pl. [dostęp 2019-05-25].
- ↑ Márai 2006 ↓, s. 3.
- ↑ Márai 2006 ↓, s. 8.
- ↑ a b Izabela Mikrut: Recenzja książki: Żar. Granice.pl. [dostęp 2019-05-27].
- ↑ a b Joanna Markowska: „Żar” Sandor Marai. Myśli odważne. [dostęp 2019-05-27].
- ↑ A gyertyák csonkig égnek. IMDb. [dostęp 2019-05-28]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sándor Márai: Żar. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 2006. ISBN 83-07-03069-2.