Święte psy
Święte psy – książka autorstwa Stanisława Tymińskiego, wydana w 1990 roku, stanowiąca manifest programowy Tymińskiego podczas wyborów prezydenckich w Polsce w 1990 roku. Jej nakład wyniósł 300 tys. egzemplarzy[1].
Prace nad książką
[edytuj | edytuj kod]Stanisław Tymiński, przedsiębiorca, od 1961 roku przebywający za granicą[2], jesienią 1990 wrócił do Polski[3]. Głosił, że komunizm pozostawił w spadku wiele ofiar, a kolejne przybywają za sprawą wściekłego kapitalizmu[3]. Swoje poglądy zaczął wyrażać książką Wściekłe psy, którą sfinansował z własnych środków[4]. W pracach nad książką duży udział miał współpracownik Tymińskiego, dziennikarz Roman Samsel. Napisał on posłowie, w którym przedstawił postać Tymińskiego[5].
Książka została napisana przed startem Tymińskiego w wyborach prezydenckich[5]. Udział przedsiębiorcy w wyborach był początkowo uważany za chwyt marketingowy, mający na celu wyłącznie promocję książki[6]. Według Romana Samsela decyzja o starcie Tymińskiego w wyborach wynikała z jego wewnętrznej potrzeby. Sam Tymiński w 1991 roku przyznał, że nie wystartowałby w wyborach, gdyby Polska nie znalazła się w bardzo złej sytuacji gospodarczej[5].
Treść
[edytuj | edytuj kod]Książka Święte psy stanowi manifest programowy Tymińskiego[4][7], rozwinięcie jego programu wyborczego składającego się z 21 postulatów[8]. Książka odwołuje się do retoryki wojennej[7].
Tymiński napisał tę książkę, chcąc obudzić Polaków z letargu i pozbawić ich mrzonek. Polska została przedstawiona jako kraj zagrożony agresją z zewnątrz oraz wewnątrz, stojący w obliczu zagrożenia narzuceniem zależności gospodarczej przez siły międzynarodowe, które pragną stworzyć z Polski enklawę białych Murzynów Europy[9]. Jednocześnie Tymiński wyraził pogląd, że Polska powinna być uzbrojona w inteligentną rakietę średniego zasięgu, wyposażoną w głowicę jądrową wielkości megatony[10].
Tymiński w książce przedstawiał siebie jako osobę znającą się na ekonomii. Zaprezentowane przez autora propozycje rozwiązania problemów gospodarczych charakteryzowały się prostotą, co wyróżniało Tymińskiego od innych kandydatów w wyborach prezydenckich[11].
W Świętych psach znalazły się również odwołania do filozofii życiowej Tymińskiego. Autor podaje, że istnieją cztery wymiary człowieka: witalny, emocjonalny, intelektualny oraz duchowy. Aby osiągnąć czwarty wymiar, człowiek musi rozpocząć samoobserwację, stanowiącą początek procesu samokształcenia[12]. Przywódcą Polski powinien być człowiek charyzmatyczny, świadomy praw natury, potrafiący kontrolować emocje, wolny od pragnień i spraw przyziemnych, znajdujący się w czwartym wymiarze[13].
Rola książki w kampanii wyborczej Tymińskiego
[edytuj | edytuj kod]Święte psy wraz z autografem były rozdawane podczas spotkań i wieców wyborczych[4]. Dzięki tej książce Tymińskiemu udało się zdobyć co najmniej 102 tys. podpisów. Po zarejestrowaniu kandydatury 25 października 1990 roku OBOP przeprowadził sondaż, który wskazał, że poparcie dla Tymińskiego wynosi poniżej 1%. Wzrost popularności nastąpił po 28 października, gdy zaczęto emitować telewizyjne audycje wyborcze[14]. Tymiński zdobywał coraz większe poparcie za sprawą promocji książki, udanych występów w telewizji, głoszeniu hasła, że jako biznesmen wie, co jest potrzebne Polsce oraz byciu postrzeganym jako kandydat niezależny, niebiorący udziału w dotychczasowych sporach politycznych[15][16][17]. Szczególną popularnością cieszył się wśród osób młodych, słabo wykształconych oraz pochodzących z małych miast[15]. Tymińskiego poparli również ludzie tęskniący za Polską Rzeczpospolitą Ludową, niechętni wobec dawnej opozycji antykomunistycznej, do której przynależało większość kandydatów (Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, Roman Bartoszcze, Leszek Moczulski), a zarazem nieufni wobec Włodzimierza Cimoszewicza[14].
We wrześniu 2010 roku Stanisław Tymiński opublikował tekst pt. Święte psy (tak jak książka z 1990 roku), stanowiący komentarz do wyborów prezydenckich[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Anita Czupryn: Stan Tymiński - kim jest największa sensacja wyborów prezydenckich po 1989 roku? [VIDEO]. i.pl, 2015-03-08. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Tymiński Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-01-10].
- ↑ a b Człowiek, który się sondażom nie kłaniał. tvn24.pl, 2010-07-02. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ a b c Sempach 2021 ↓, s. 174.
- ↑ a b c Gajek 2018 ↓, s. 129.
- ↑ Witwicki 2008 ↓, s. 104.
- ↑ a b Gajek 2018 ↓, s. 132.
- ↑ Szczudlińska-Kanoś 2011 ↓, s. 61.
- ↑ Gajek 2018 ↓, s. 131–132.
- ↑ Justyna Zahorska: Stan Tymiński po latach. wiadomosci.onet.pl, 2013-11-26. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Gajek 2018 ↓, s. 133.
- ↑ Gajek 2018 ↓, s. 140–141.
- ↑ Gajek 2018 ↓, s. 142.
- ↑ a b Antoni Dudek: Jakim cudem Stan Tymiński wszedł do drugiej tury? Znawca najnowszych dziejów Polski odsłania kulisy wyborów prezydenckich 1990 roku. twojahistoria.pl, 2018-02-10. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ a b Hauschild 2016 ↓, s. 112.
- ↑ Wojtek Duch: Pierwsze wybory prezydenckie w Polsce. Brutalna kampania i Wałęsa kontra czarna teczka. historia.org.pl, 2020-07-10. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Lech Wałęsa zostaje prezydentem RP. muzhp.pl. [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Marta Tychmanowicz: Jaka byłaby Polska, gdyby on został prezydentem. wiadomosci.wp.pl, 2010-12-09. [dostęp 2024-01-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marcin Gajek. Stan Tymiński – przeoczony charyzmatyk. „Securitologia”. 2, 2018.
- Marta Hauschild. Pontiac Agaty. Filmowe political-fiction jako krzywe lustro pierwszych lat polskiej transformacji. „Panoptikum”. 15 (22), 2016.
- Marek Sempach: Amerykanizacja kampanii wyborczych a aplikacja marketingu na rynku politycznym w Polsce w pierwszej dekadzie przemian ustrojowych. W: Agnieszka Kisztelińska-Węgrzyńska (red.): Koszty współczesnych kryzysów. 2021. ISBN 978-83-8220-700-2. [dostęp 2024-01-10].
- Agnieszka Szczudlińska-Kanoś: Marketing polityczny w regionie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011. ISBN 978-83-233-3256-5.
- Piotr Witwicki. Wybory prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Toruniu w 1990 r.. „Rocznik Toruński”. 35, 2008.