Pierścieniak grynszpanowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pierścieniak grynszpanowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Stropharia aeruginosa (Curtis) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 141 (1872) | |
Pierścieniak grynszpanowy (Stropharia aeruginosa (Curtis) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowate (Strophariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1782 r. William Curtis nadając mu nazwę Agaricus aeruginosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus aeruginosus Curtis 1786
- Pratella aeruginosa (Curtis) Gray 1821
- Psilocybe aeruginosa (Curtis) Noordel. 1995
- Stropharia alpina (M. Lange) M. Lange 1980
Polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: łysiczka niebieskozielona, bedłka grynszpanowa, pieczarka zielona, pierścieniak zielony, pierścieniak opaska zaśniedziała, pierścieniak niebieskozielony[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy 3-8(10) cm, pokryty warstwą niebieskozieloną lub sinozieloną śluzu, w którym można zauważyć białe łuseczki. W czasie suszy kapelusz traci śluz, robi się połyskujący, gładki i o wyblakłym kolorze. Kształt kapelusza w początkowej fazie wzrostu jest wypukły, by z czasem przejść na kształt dzwonkowaty, płaski. Miąższ dość zwarty, skórka daje się łatwo zerwać z kapelusza[5].
Gęste i przyrośnięte do trzonu. U młodych owocników zakryte osłoną. Kolor początkowo białawy, później fioletowosiny, w końcu czekoladowobrązowy. Ostrza blaszek białe i oprószone[6].
Dochodzi do 8 cm wysokości i grubości 1 cm. Kolor jasnobeżowy lub jasnozielony z czasem zmienia się na brunatny, w środku jest pusty. Pierścień znajduje się w połowie trzonu i zanika we wczesnym okresie. Poniżej tego pierścienia trzon pokrywa się kosmkami, czy też łuseczkami białego koloru[5].
Początkowo zielonkawobiały, później kremowy. Smak i zapach niewyraźny[6].
Zarodniki fioletowobrunatne, eliptycznojajowate, o średnicy 7-9 × 4-5,5 µm. Ostrze blaszek z włoskowatymi cystydami[5].
- Gatunki podobne
Pierścieniaka grynszpanowego można pomylić z pierścieniakiem białoniebieskim (Stropharia caerulea), który ma kapelusz bardziej niebieski, a blaszki różowawe, jest też mniej śliski[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, w Europie i w Iranie[7]. W Polsce jest pospolity[4].
Owocniki pojawiają się od września do listopada, w lasach liściastych i iglastych, w parkach, czasami wzdłuż dróg. Rośnie na ziemi i na martwym drewnie. Tworzy grupy grzybów złożone z wielu osobników. Jest dość pospolity. Najczęściej rośnie pod bukami, rzadziej pod jodłami[4][5].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb jadalny, w smaku nie należy do gatunków dobrych, w mieszance z innymi nadaje się do spożycia. Ważną uwagą jest obowiązkowe ściąganie skórki z kapelusza[5].
W badaniach laboratoryjnych stwierdzono antynowotworowe działanie zawartych w tym grzybie polisacharydów. Ekstrahowawane z grzybni i dootrzewnowo podawane białym myszom w dawce 300 mg/kg hamowały o 70% wzrost mięsaka 180 i o 60% wzrost raka Ehrlicha[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2012-03-02].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Asef Shayan, M.R. (2010). قارچهای سمی ایران (Qarch-ha-ye Sammi-ye Iran) [Poisonous mushrooms of Iran] (in Persian). Iran shenasi. p. 214. ISBN 978-964-2725-29-8.
- ↑ Medicinal Mushrooms [online] [dostęp 2013-03-27].