Zygmunt Horyd
Zygmunt Horyd (ur. 30 kwietnia 1896 w Warszawie, zm. 12 września 1939 w Mostach) – polski wojskowy i inżynier budownictwa wodnego, komandor podporucznik. Był oficerem piechoty i morskim oficerem technicznym. Brał udział w I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej. Poległ podczas kampanii wrześniowej, będąc dowódcą batalionu marynarzy. Kawaler Orderu Virtuti Militari oraz Orderu Krzyża Grunwaldu.
| |
 komandor podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 kwietnia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 września 1939 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1939 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Stanowiska |
szef Budownictwa Wybrzeża Morskiego |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Służba wojskowa
edytujUrodził się 30 kwietnia 1896 roku w Warszawie, w rodzinie Leona (zm. 1929) i Anastazji z domu Karl[1][2][3]. Był młodszym bratem Władysława ps. „Przerwic” (1892–1937), komendanta Okręgu III POW w Siedlcach, oficera 22 pułku piechoty i Stanisławy ps. „Myszka” (1894–1975) zamężnej z Edwardem Dryll, odznaczonej Medalem Niepodległości[4][3].
Zygmunt Horyd od listopada 1914 roku do marca 1916 roku służył w Polskiej Organizacji Wojskowej. W tym okresie ukończył Szkołę Podchorążych. Następnie wstąpił do Legionów Polskich i w szeregach 5 pułku piechoty Legionów Polskich brał udział w bitwie pod Kostiuchnówką w lipcu 1916 roku. Podczas starć został ranny i wzięty do niewoli rosyjskiej, z której uciekł i przez Szwecję przedostał się do Polski. 1 lipca 1917 roku wcielono go do 1 pułku artylerii Legionów Polskich. Awansował na porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku oraz odbył przeszkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej walczył podobnie jak brat w 22 pułku piechoty.
1 października 1921 roku rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Wodnej Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył 9 lutego 1926 roku. W 1924 roku przeniesiono go od Korpusu Morskich Oficerów Technicznych w Marynarce Wojennej i skierowano do Komendy Portu Wojennego Modlin, gdzie został oficerem w Warsztatach Portowych. 3 maja 1926 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 2. lokatą w korpusie technicznym[5]. Od 1927 roku służył na różnych stanowiskach w Dowództwie Floty oraz Komendzie Portu Wojennego Gdynia, był m.in. kierownikiem Rejonu Inżynieryjnego Wybrzeża Morskiego. 1 września 1931 roku wyznaczono go szefem Budownictwa Wybrzeża Morskiego we Flocie i Obszarze Nadmorskim. Na tym stanowisku kierował budową Warsztatów Portowych Marynarki Wojennej, a także uczestniczył w pracach nad budową portu w Gdyni. Z dniem 1 stycznia 1934 roku awansował na komandora podporucznika. W marcu 1939 pełnił służbę w Komendzie Portu Wojennego Gdynia na stanowisku szefa budownictwa Wybrzeża Morskiego[6].
4 września 1939 roku sformował batalion marynarzy[a] na bazie Kadry Floty. Jednostka weszła w skład Lądowej Obrony Wybrzeża i walczyła na linii Rumia–Pierwoszyno. Kmdr ppor. inż. Zygmunt Horyd poległ 12 września w natarciu pod Mostami prowadząc tyralierę marynarzy do ataku na bagnety[7]. Jego ciało ekshumowano ze zbiorowej mogiły i pochowano na cmentarzu Witomińskim (kwatera 1-4-2)[8]. Pogrzeb odbył się 6 października 1939. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 272-1-25,26)[3].
Był żonaty, miał dwie córki: Wandę (ur. 25 stycznia 1923) i Marię (ur. 8 października 1927)[9].
W latach 1995–2002 imieniem „Komandora Podporucznika Inżyniera Zygmunta Horyda” wyróżniony był stacjonujący w Gdyni – Babich Dołach 3 batalion zabezpieczenia Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Po rozwiązaniu batalionu imię przejęła utworzona w jego miejsce 43 Baza Lotnicza, która z dniem 1 stycznia 2011 roku została przeformowana w 43 Bazę Lotnictwa Morskiego. Nosi je również ulica w Gdyni – Pogórzu.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari[10][b] pośmiertnie
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4461[1] – 1921[11][12]
- Krzyż Niepodległości – 28 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[13][2], zamiast uprzednio (2 sierpnia 1931) nadanego Medalu Niepodległości[14]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy pośmiertnie
- Krzyż Walecznych[15][16]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[15]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[15]
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W niektórych źródłach występuje jako 1 batalion marynarzy.
- ↑ Był jednym z 4 oficerów Marynarki Wojennej odznaczonych Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari za zasługi w trakcie II wojny światowej. Oprócz niego w ten sposób odznaczeni zostali: kontradm. Józef Unrug, kontradm. Stefan Frankowski i kmdr ppor. Jan Grudziński.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-17].
- ↑ a b c Cmentarz Stare Powązki: Michał Horyd, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-17].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926, s. 134.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 907.
- ↑ Jerzy Pertek: Horyd Zygmunt. W: Polski Słownik Biograficzny. T. X. Wrocław-Warszawa-Kraków: IH PAN, 1962–1964.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Cmentarze Komunalne w Gdyni.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 52.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922, s. 9.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-17].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 23, poz. 35.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-17].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
Bibliografia
edytuj- Horyd Zygmunt. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.30-2113 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-20].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, st. kust. dypl. dr Maria Babnis, inż. Alfons Jankowski, dr Jan Sawicki. Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918–1947. Wyższa Szkoła Morska. Gdynia 1996. ISBN 83-86703-50-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.