Zofia Janczy
Zofia Janczy (ur. 1 maja 1905 w Brodach, zm. 25 września 1977 w Nowym Sączu) – nauczycielka i bibliotekarka szkolna, instruktorka ZHP, współzałożycielka konspiracyjnej drużyny ZHP „Mury”, więźniarka obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrücku (nr obozowy 7303).
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 września 1977 |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka |
Życiorys
edytujUrodziła się 1 maja 1905 roku w Brodach (wówczas pod panowaniem rosyjskim). Jej rodzicami byli Wojciech Janczy oraz Ema z domu Kriške. Miała starszą siostrę, Kazimierę[1], która wyszła za mąż za Eugeniusza Pawłowskiego[2].
W Nowym Sączu ukończyła szkołę powszechną oraz Miejskie Seminarium Nauczycielskie.15 czerwca 1925 roku zdała egzamin dojrzałości, a od września rozpoczęła pracę w szkołach powszechnych, m.in. w Gorlicach, później jednak wróciła do Nowego Sącza. W 1931 roku ukończyła Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski w Krakowie. Pracując jako nauczycielka, uczyła języka polskiego oraz historii[1].
Od 1918 należała do harcerstwa, a od 1934 roku pełniła rolę hufcowej w II Hufcu kolejowym w Nowym Sączu. Posiadała tytuł harcmistrzyni Związku Harcerstwa Polskiego. Organizowała liczne obozy i kolonie harcerskie. Od wiosny 1939 roku była drużynową Drużyny Pogotowia Harcerek[1].
II wojna światowa
edytujGdy wybuchła II wojna światowa, ewaukowała się wraz z matką na Węgry. Później trafiła do obozu dla polskich uchodźców w Losone, potem do obozu dla polskich uchodźców w Garanie. Brała tam udział w organizacji szkolnictwa podstawowego do czasu przeniesienia obozu do Tajo, gdzie dzieci mogły chodzić do istniejącej szkoły. Współpracowała także z polską komendą obozu przy przerzutach Polaków na Zachód: robiła zdjęcia do dokumentów, animowała czas oczekującym na podróż, organizując imprezy kulturalne. W ramach pracy szkolnej organizowała obchody świąt[1].
W lipcu 1940 roku wróciła do Nowego Sącza. Rozpoczęła pracę w szkole, w międzyczasie podejmując się wielu działań: pomagała przesiedleńcom, we współpracy z Radą Główną Opiekuńczą pomagała dożywiać dzieci, nawiązała współpracę z podziemiem i została łączniczką ZWZ Nowy Sącz. Posiadała radio i maszynę do pisania, które wówczas były przedmiotami zabronionymi. Dzięki nim mogła pełnić funkcję kurierki, wywiadowczyni i kolporterki wiadomości radiowych Od listopada 1940 do marca 1941 w jej mieszkaniu odbywały się odprawy szefów okręgów na trenie powiatu nowodąckiego, jednak Janczy nie widywała osób biorących udział w spotkaniach[1].
Działała pod pseudonimem „Mewa” oraz „Czarna Mewa”[1].
7 maja 1941 roku została aresztowana, następnie po śledztwie w Nowym Sączu została wysłana do więzienia w Tarnowie, gdzie przebywała m.in. z Józefą Kantor. 12 września 1941 roku została przeniesiona z Tarnowa do obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrücku, gdzie otrzymała numer obozowy 7303[1].
W obozie Janczy, wraz z Józefą Kantor i Marią Rydarowska, zorganizowała Tajną Drużynę Harcerek Starszych „Mury”, w której została zastępową „Fundamentów”[1].
W niewoli spędziła 1453 dni[1].
Po wojnie
edytujW czerwcu 1945 roku ponownie wróciła do Nowego Sącza, gdzie mieszkała do końca życia. Jej ostatni adres przed śmiercią to ul. Żółkiewskiego 17/3[1].
Wróciła do pracy w szkole, a także w dalszym ciągu angażowała się w harcerstwo, pełniąc rolę instruktorki. Od 1963 roku pracowała w bibliotece Szkoły Podstawowej nr 7. Angażowała się w Komisję do spraw Młodzieży przy nowosądeckim Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w którym podczas spotkań dla młodzieży szkolnej opowiadała o wojnie i życiu w obozie[1].
Z powodu kalectwa prawej ręki miała problemy z pisaniem. Została uznana za inwalidę wojennego[1].
Zmarła 25 września 1977 roku podczas pobytu w szpitalu[1].
Pochowana została na cmentarzu komunalnym w Nowym Sączu przy ul. Rejtana w rodzinnym grobie (Sektor 11, Rząd 1, Nr grobu 6)[3].
Odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi[4]
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945[4]
- Złota odznaka ZNP[4]
- Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”[4]
- Zasłużony dla Miasta Nowy Sącz[4]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Anna Żalińska, Janczy Zofia [online], Wojenny Nowy Sącz [dostęp 2024-11-30].
- ↑ 121 lat temu urodził się prof. Eugeniusz Pawłowski – badacz m.in. gwary sromowieckiej – Moje Pieniny [online] [dostęp 2024-11-30].
- ↑ śp. Zofia Janczy [online], GROBONET – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz komunalny w Nowym Sączu [dostęp 2024-11-30].
- ↑ a b c d e Janczy Zofia Janina [online], genealogia.okiem.pl [dostęp 2024-11-30].