Ziemia Grahama
Ziemia Grahama (ang. Graham Land, hiszp. Tierra de Graham, Tierra de San Martín)[1] – północna część Półwyspu Antarktycznego, położona na północ od linii łączącej przylądki Cape Jeremy i Cape Agassiz.
 Krabojad foczy na górze lodowej w Rajskiej Zatoce na Ziemi Grahama | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Wydarzenia historyczne | |
| Rodzaj obiektu |
północna część Półwyspu Antarktycznego |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 66°00′S 63°30′W/-66,000000 -63,500000
| |
Nazwa
edytujWcześniej nazwy „Ziemia Grahama” używali Brytyjczycy wobec całego Półwyspu Antarktycznego, podczas gdy Amerykanie używali nazwy „Półwysep Palmera”[2]. Zgodnie z porozumieniem amerykańskiej i brytyjskiej komisji ds. nazw geograficznych Antarktyki z 1964 roku nazwie Ziemia Grahama nadano obecne znaczenie[3]. Nazwa ta została nadana na cześć Jamesa Grahama, który pełnił funkcję Pierwszego Lorda Admiralicji w 1832 roku, kiedy wyprawa Johna Biscoe (1794–1843) badała zachodnie wybrzeża dzisiejszej Ziemi Grahama[3].
Geografia
edytujZiemia Grahama rozciąga się na północ od linii łączącej przylądki Cape Jeremy (69°24'S 68°51'W[4]) – na styku Fallières Coast i Rymill Coast[5] i Cape Agassiz (68°29'S 62°56'W[4]) – na styku Wybrzeża Bowmana i Wybrzeża Wilkinsa[5][6][a].
Najbardziej na północ wysunięta część Ziemi Grahama składa się z licznych wysp, są to m.in.: Wyspa Jamesa Rossa, Joinville Island, D’Urville Island, Dundee Island, Bransfield Island, Snow Hill Island, Vega Island, Seymour Island, Rosamel Island, Paulet Island, Lockyer Island, Eagle Island, Jonassen Island, Astrolabe Island i Tower Island[4]. Do Ziemi Grahama zaliczane są również Szetlandy Południowe obejmujące 11 większych wysp i wiele wysepek, z których większość pokrywa wieczny lód[4].
Na Ziemi Grahama, w zachodniej części półwyspu, na wybrzeżu Morza Bellingshausena, leżą: Davis Coast, Wybrzeże Danco, Graham Coast, Loubet Coast i Fallières Coast[4]. W części wschodniej, na wybrzeżu Morza Weddella, znajdują się: Nordenskjöld Coast, Oscar II Coast, Foyn Coast i Wybrzeże Bowmana[4]. Do wybrzeży Oscar II Coast, Foyn Coast i Wybrzeże Bowmana przylega Lodowiec Szelfowy Larsena (który ciągnie się do Wybrzeża Wilkinsa na Ziemi Palmera)[7]. Północną część półwyspu zajmuje Trinity Peninsula[4].
Historia
edytujZiemia Grahama została odkryta przez brytyjskiego oficera Royal Navy Edwarda Bransfielda (1785–1852) w styczniu 1820 roku[5]. Później w tym samym roku amerykański poławiacz fok Nathaniel Palmer (1799–1877) odkrył północne wybrzeże Trinity Peninsula, który nazwano Palmer Land[5]. W 1832 roku zachodnie wybrzeże Trinity Peninsula nazwano Graham’s Land na cześć brytyjskiego polityka Jamesa Grahama (1792–1861)[5]. Nazwa ta była następnie stosowana przez Brytyjczyków wobec całego Półwyspu Antarktycznego, a od 1964 roku wobec jego części północnej[5].
W latach 1934–1937 australijski polarnik John Rymill (1905–1968) poprowadził do Ziemi Grahama brytyjską wyprawę naukowo-badawczą, która odkryła Cieśninę Jerzego VI i potwierdziła, że Półwysep Antarktyczny jest półwyspem, a nie archipelagiem[8].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Mills (2003) podaje, że linia ta przebiega wzdłuż 69°15'S, zob. Mills 2003 ↓, s. 27.
Przypisy
edytuj- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2006 ↓, s. 21.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 27.
- ↑ a b United States Gazetteer ↓.
- ↑ a b c d e f g Hund 2014 ↓, s. 37.
- ↑ a b c d e f Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
- ↑ Clarkson 2007 ↓, s. 48.
- ↑ Hund 2014 ↓, s. 38–39.
- ↑ Hattersley-Smith 2007 ↓, s. 196.
Bibliografia
edytuj- Peter Clarkson: Antarctic: Definitions and Bounderies. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007, s. 47–51. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
- Goeffrey Hattersley-Smith: British Graham Land Expedition (1934–1937. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007, s. 195–196. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
- Andrew J. Hund: Antarctic Peninsula. W: Andrew J. Hund: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014, s. 37–41. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
- Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, s. 26, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2021-02-04]. (pol.).
- William James Mills: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
- Graham Land. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
- Graham Land. [w:] SCAR Composite Gazetteer of Antarctica [on-line]. Scientific Committee on Antarctic Research. [dostęp 2021-01-31]. (ang.).