Zdzisław Orłowski

Zdzisław Orłowski (ur. 10 października 1892 w Zaworach k. Śremu, zm. 7 czerwca 1982 w Poznaniu) – podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz II wojny światowej.

Zdzisław Orłowski
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

10 października 1892
Zawory k. Śremu

Data i miejsce śmierci

7 czerwca 1982
Poznań

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Armia Wielkopolska

Stanowiska

dowódca IV Okręgu Wojskowego (powstanie wielkopolskie), prezes Związku Powstańców Wielkopolskich

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstanie wielkopolskie
powstania śląskie
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy

Życiorys

edytuj

Urodził się w majątku Zawory k. Śremu, w rodzinie właściciela ziemskiego i powstańca styczniowego Leonarda i Walerii z domu Karge. Wcielony do armii niemieckiej walczył w I wojnie światowej, od 1917 r. randze podporucznika w jednostkach artylerii.

Przed zakończeniem działań wojennych już 1 listopada 1918 r. wrócił do Wielkopolski, gdzie na prośbę kuzyna Włodzimierza Raczyńskiego podjął w Stajkowie działania konspiracyjne nad przygotowaniem powstanie przeciw Niemcom. 7 stycznia 1919 r. został mianowany przez głównodowodzącego powstaniem wielkopolskim mjr. Stanisława Taczaka dowódcą IV Okręgu Wojskowego, który obejmował powiaty czarnkowski, chodzieski, szamotulski i obornicki i kilka innych. Orłowski zorganizował kompanie powstańcze w Czarnkowie i Lubaszu. Na czele podległych mu oddziałów bronił skutecznie odcinka czarnkowskiego.

 
Prezes ZG Związku Powstańców Wielkopolskich Zdzisław Orłowski wręcza sztandar chorążemu Kucie (Chorzów-Batory, 30 kwietnia 1939).

Jeszcze w trakcie walk w Wielkopolsce przeniósł się do swojej „broni właściwej” (jak napisał we wspomnieniach), czyli artylerii. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, dowodząc najpierw baterią a potem dywizjonem 14 pułku artylerii polowej. Za niezwykłe męstwo, zniszczenie bolszewickich karabinów maszynowych ogniem na wprost, został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy. Na froncie awansowano go do stopnia kapitana. Brał udział w III powstaniu śląskim, pełniąc służbę w Dowództwie Obrony Plebiscytu jako szef IV oddziału. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 548. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[1]. Posiadał przydział w rezerwie do 25 pułku artylerii polowej w Kaliszu[2], a następnie 8 pułku artylerii ciężkiej w Toruniu[3]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 5. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[4]. W tym samym roku został prezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich.

W sierpniu 1939 został zmobilizowany do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu na stanowisko szefa biura cenzury wojskowej. 17 września przekroczył granicę polsko-węgierską. W Polskich Siłach Zbrojnych służył m.in. jako dowódca kompanii zaopatrzenia.

Po zakończeniu działań wojennych został zdemobilizowany i w 1947 wrócił do kraju. W 1957 został awansowany na stopień podpułkownika. Zmarł w 1982, pochowany został w rodzinnym grobowcu Włodzimierza Raczyńskiego w Lubaszu.

W 1930 r. ożenił się z Wandą Łodzia-Michalską. Ślub cywilny miał miejsce w Poznaniu, a kościelny odbył się na Jasnej Górze.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Czarnków i Lubasz przyznały mu honorowe obywatelstwo, od 2003 był także patronem Gimnazjum w Lubaszu[8].

Przypisy

edytuj
  1. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 843.
  2. Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 207.
  3. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 794.
  4. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 603.
  5. Dekret Naczelnika Państwa z 19 lutego 1922 r. L. 11429/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 320)
  6. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 72)
  7. M.P. z 1928 r. nr 296, poz. 727 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu wielkopolskim”.
  8. Informacja na stronie gimnazjum.

Bibliografia

edytuj