Wypalenie zawodowe
Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, burnout syndrom – występujący pod wpływem długotrwałego i źle zarządzanego stresu[1] stan, w którym pracownik czuje się chronicznie przemęczony i niezadowolony z pracy, staje się zdystansowany i coraz mniej angażuje się w pracę[2].
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Występuje najczęściej w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z ludźmi, a kontakty te są warunkiem sukcesu i rozwoju zawodowego, np. nauczycieli, policjantów, lekarzy, pielęgniarek, pracowników społecznych i innych[3].
W klasyfikacji chorób ICD-11 wypalenie zawodowe nie jest uznawane przez WHO za chorobę, ale za syndrom będący odpowiedzią na przewlekły stres zawodowy[4][5].
Składniki syndromu
edytujWedług Christiny Maslach istnieją 3 składniki zawodowego wypalania się:
- emocjonalne wyczerpanie – uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi, jakie stawiała przed pracownikiem praca;
- depersonalizacja – poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na ludzi, którymi dana osoba się opiekuje;
- obniżenie oceny własnych dokonań – poczucie braku sukcesów i osobistych kompetencji[6]
Konkurencyjnym ujęciem wypalenia jest podejście dwuczynnikowe, które wyróżnia[7]:
- Zdystansowanie się wobec pracy - postawa wycofującą wobec klientów, współpracowników, treści pracy i całego kontekstu związanego z pracą
- Wyczerpanie - rezultat utrzymującego się, chronicznego napięcia spowodowanego fizycznymi, emocjonalnymi i poznawczymi wymaganiami pracy
Narzędzia do mierzenia wypalenia zawodowego
edytujObecnie w Polsce stosowane są dwa główne narzędzia do pomiaru wypalenia zawodowego.
- MBI - Maslach Burnout Inventory - kwestionariusz Christiny Maslach[8]
- LBQ - Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego - kwestionariusz autorstwa Massimo Santinello[9]
- OLBI - Oldenburski Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego[7]
- BAT-PL - Metoda oceny wypalenia zawodowego[10]
- Ocena wypalenia jednym pytaniem[5]
Zobacz też
edytuj- pracoholizm
- Karōshi – śmierć z przepracowania
- Work-life balance – zapobieganie wypaleniu zawodowemu
Przypisy
edytuj- ↑ Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases [online], www.who.int [dostęp 2022-03-22] (ang.).
- ↑ Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 7, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
- ↑ Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 7-8, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
- ↑ Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases [online], www.who.int [dostęp 2022-03-16] (ang.).
- ↑ a b Konrad Kulikowski, Wypalenie zawodowe - fakty, mity, kontrowersje, 9 marca 2022, DOI: 10.31219/osf.io/xkryj [dostęp 2022-03-16].
- ↑ Christina Maslach, Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej, [w:] Helena Sęk, Józef Radzicki, Mateusz Żywicki, Wypalenie zawodowe : przyczyny i zapobieganie, wyd. 2, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2004, s. 15, ISBN 83-01-14317-7, OCLC 749499134.
- ↑ a b Łukasz Baka, Beata A. Basińska, Psychometric properties of the Polish version of the Oldenburg Burnout Inventory (OLBI), „Medycyna Pracy”, 67 (1), 2016, s. 29–41, DOI: 10.13075/mp.5893.00353, ISSN 0465-5893 [dostęp 2022-03-16] (pol.).
- ↑ KUL, Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju [online] [dostęp 2017-12-27].
- ↑ Practest, Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego LBQ [online] [dostęp 2017-12-27].
- ↑ Beata Basińska, Ewa Gruszczyńska, Wilmar Schaufeli, The Polish adaptation of the Burnout Assessment Tool (BAT-PL) by W. Schaufeli et al., „Psychiatria Polska”, 2021, s. 1–13, DOI: 10.12740/PP/OnlineFirst/141563, ISSN 0033-2674 [dostęp 2022-03-16].