Wrony (Indianie)
Wrony (oryg. Absaroka lub Apsáalooke, ang. Crow, także Kruki) – plemię Indian Ameryki Północnej zamieszkujące Montanę. Słowo „Apsáalooke” oznacza dosłownie „Dzieci wielkodziobego ptaka” (prawdopodobnie wymarłego gatunku, który biali – zapewne błędnie – uznali za wrony)[1].
| Populacja |
9–13 tys. (2000) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| |
Historia
edytuj
Pierwotnie Apsáalooke zamieszkiwali tereny Gór Skalistych wzdłuż Rzeki Pudrowej, Rzeki Wiatrowej, rzeki Bighorn, oraz na południe od brzegu Yellowstone aż po Fort Laramie nad rzeką Platte.
W czasach historycznych sami Apsáalooke dzielili swoje plemię na trzy lokalne grupy: Mine'sepe're, A'c'araho', Erarapi'o (Obecnie stosują podział według dystryktów w rezerwacie, tj.: Black Lodge, Reno, Lodge Grass, Big Horn (górne i dolne), Pryor).
Podobnie jak sąsiednie plemiona, Apsáalooke dostosowali się do nomadycznego stylu życia, hodując konie oraz psy. Pierwotnie zorganizowani w egzogamiczne i matrylinearne klany, żyli ze zbieractwa (np. owoców leśnych) oraz z myślistwa – polowali na bizony, owce kanadyjskie, jelenie oraz inną zwierzynę. Ich język był jednym z języków z rodziny siouańskiej.
Pierwszy kontakt tego plemienia z białymi osadnikami miał miejsce w 1743, kiedy Indianie napotkali handlarzy skór z francuskiej Kanady.
Od 1868 Apsáalooke zamieszkują między innymi rezerwat (Crow Indian Reservation) w południowo-wschodniej części stanu Montana.
Współczesność
edytuj
Współcześnie Crow Indian Reservation zamieszkuje około 7900 członków plemienia Apsáalooke. Rezerwat zajmuje powierzchnię 2,3 miliona akrów i obejmuje północną część Pasma Bighorn oraz Pasma Wolf w hrabstwach Big Horn i Yellowstone.
Dziś Apsáalooke są w większości chrześcijanami lub należą do Native American Church (Kościoła Tubylczoamerykańskiego), ale niektórzy są też wyznawcami tradycyjnych wierzeń (uczestnicząc m.in. w Tańcu Słońca, czy obrzędach Stowarzyszenia Tytoniowego). Największą w roku imprezą odbywającą się na terenie rezerwatu jest Crow Fair, festyn odbywający się od 1918.
W roku 2001 Apsáalooke przyjęli nową konstytucję w miejsce obowiązującej od 1948. Na jej mocy, rząd plemienny posiada obecnie odrębną władzę sądowniczą, wykonawczą i ustawodawczą. Wymieniono w niej m.in. uprawnienia władzy wykonawczej i ustawodawczej i wydłużono – z 2 do 4 lat – długość kadencji[2]. Do najbardziej znanych członków plemienia należał wódz Joe Medicine Crow (1913–2016). Od 2002 do 2008 roku przewodniczącym Rady Plemiennej był Carl Venne (zmarły 15 lutego 2009)[3]. Obecnym przewodniczącym jest Cedric Black Eagle (Czarny Orzeł).
Populacja
edytujWedług danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 9117 obywateli USA zadeklarowało, że ma pochodzenie wyłącznie Crow, zaś 13 394 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Crow. Dla 85% członków plemienia pierwszym językiem jest język apsáalooke (crow).
Przypisy
edytuj- ↑ David S.Lewis: How Do You Say Absaroka?. [dostęp 2010-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 czerwca 2010)]. (ang.).
- ↑ Crow Tribal Government. [dostęp 2010-06-22]. (ang.).
- ↑ Crow Tribal Chairman Carl Venne dies at age 62. [dostęp 2010-06-22]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- https://archive.is/20130102102941/http://www.crowtribe.com/about.htm
- „The American Plains Indians”, Osprey Publishing 1985.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wojny Lakotow z Wronami: sily plemion, wodzowie, bitwy, mapa. indianistyka.x10host.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-22)].