Witold Kula
Witold Kula (ur. 18 kwietnia 1916 w Warszawie, zm. 12 lutego 1988 tamże) – polski historyk, w latach 1950–1986 profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Przedstawiciel polskiej szkoły historii społeczno-gospodarczej.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor zwyczajny doktor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1939 |
| Habilitacja |
1947 |
| Profesura |
1950 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek |
| Badacz, wykładowca | |
| jednostka |
Instytut Historii PAN |
| Okres zatrudn. |
1953–1968 |
| uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
| Okres zatrudn. |
do 1986 |
Życiorys
edytujJego rodzicami byli Jan Kula i Jadwiga z domu Liwska. Uczęszczał do Gimnazjum im. Reja w Warszawie, gdzie w 1934 zdał maturę[1]. W tym samym roku rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był uczniem Natalii Gąsiorowskiej. W 1939 obronił na UW doktorat, którego promotorem był Stanisław Arnold[2].
W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, współpracownik Biura Informacji i Propagandy oraz uczestnik tajnego nauczania. Brał aktywny udział w akcjach ratowania Żydów. Po upadku powstania warszawskiego, jako podporucznik, trafił na siedem miesięcy do oflagu Grossborn.
Po wojnie podjął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie habilitował się w 1947. W 1950 objął profesurę na UW[3]. Członek Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków[4]. Od 1979 członek korespondent, od 1986 członek rzeczywisty Polski Akademii Nauk[5][6]. Wykładał również w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych[7].
Był współorganizatorem i profesorem (1953–1968) Instytutu Historii PAN, w latach 1968–1970 prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, którego był później prezesem honorowym, zaś w latach 1974–1983 – wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Metrologii Historii. Członek Polskiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniem dziejów gospodarczo-społecznych Polski, metodologią historii oraz metrologią pojmowaną jako oddzielna dziedzina nauki. 20 sierpnia 1980 podpisał apel 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[8].
Jego pracę naukową odznaczało interdyscyplinarne podejście oraz nowatorstwo teoretyczne. Wychodząc z tradycji marksistowskich udało mu się stworzyć oryginalne koncepcje początków polskiego kapitalizmu, zaproponować model funkcjonowania peryferyjnego feudalizmu na ziemiach polskich w XVI–XVII wieku, co znalazło odzwierciedlenie zwłaszcza w przetłumaczonej na wiele języków pracy Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (Warszawa 1962)[9]. Najpopularniejszą jego pracą są Miary i ludzie (Warszawa 1970). Od lat 60. współpracował blisko z historykami francuskiej Szkoły Annales. Jego prace były cytowane m.in. przez wybitnego przedstawiciela tej szkoły oraz jednego z najwybitniejszych historyków europejskich XX wieku Ferdynanda Braudela[10].
Żoną Witolda Kuli była Nina Assorodobraj-Kula, socjolog, profesor UW, a synem Marcin Kula. Jest pochowany na cmentarzu reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie (kwatera 2-5-4)[11].
Uczniowie
edytujWitold Kula wychował wielu uczniów, spośród których najbardziej znani to: Jerzy Jedlicki, Andrzej Jezierski, Jacek Kochanowicz, Janina Leskiewiczowa, Tadeusz Łepkowski.
Prace
edytuj- Historia gospodarcza Polski w dobie popowstaniowej, 1864–1918 (1947)
- Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku (1956)
- Rozważania o historii (1958)
- Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (1962)
- Problemy i metody historii gospodarczej (1963)
- Miary i ludzie (1970)
- Historia, zacofanie, rozwój (1983)
- Wokół historii (1988)
- Rozdziałki (1996)[12]
- Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. Marek Górny, Poznań-Wrocław 2002 („Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 61), s. 176.
Przypisy
edytuj- ↑ Witold Kula – matura’34. [w:] Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja [on-line]. rej.waw.pl. [dostęp 2018-05-31].
- ↑ Rutkowski 2010, s. 65.
- ↑ M. Górny, Nota od wydawcy, [w:] W. Kula, Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. M. Górny, Wydawnictwo Historyczne, Poznań-Wrocław 2002, s. 7 ISBN 83-7393-000-0.
- ↑ Zbigniew Romek, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Warszawa 2010, s. 135.
- ↑ Kula, Witold, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 2021-08-31].
- ↑ Kula Witold, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-06-13].
- ↑ Szymon Brzeziński, Krzysztof Fudalej, Pracownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930-2010. Słownik biograficzny, Warszawa 2012, s. 68
- ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s.]).
- ↑ Sosnowska 2013 ↓, s. 95.
- ↑ Sosnowska 2013 ↓, s. 118.
- ↑ śp. Witold Kula.
- ↑ Omówienie tej pracy zob.: H. Słabek, Witold Kula – historia – polityka, „Dzieje Najnowsze”, 29, 1997, nr 4, s. 145–154.
Bibliografia
edytuj- A. Wyczański, Witold Kula, 1916–1988, Nauka Polska 1989, nr 2, s. 207–216.
- E. Kaczyńska, Witold Kula (18 IV 1916 – 12 II 1988), Kwartalnik Historyczny, 1989, nr 3, s. 300–305.
- A. Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t. 2, Warszawa 1995, s. 413–415.
- Anna Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią, 1947-1994, wyd. 1, Warszawa: Trio, 2004, ISBN 83-88542-72-9, OCLC 55152613.
- Encyklopedia Warszawy, Warszawa, s. 399.
- Słownik historyków polskich, s. 278–279.
- Rafał Stobiecki, Witold Kula (1916–1988). Historyk zaplątany w historię, [w:] Tenże, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje 2014, s. 273–306.
- W. Piasek, Anthropologising History: a Historiographic and Methodological Case Study of Witold Kula, Toruń 2018.
Linki zewnętrzne
edytuj- Witold Kula – bibliografia osobowa w LitDok Bibliografia Historii Europy Środkowowschodniej, Herder-Institut (Marburg) [dostęp 2014-03-04]
- biogram Witolda Kuli na stronie Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie [dostęp 2014-03-04]