William James Sidis
William James Sidis (ur. 1 kwietnia 1898[1] w Nowym Jorku, zm. 17 lipca 1944 w Bostonie[2]) – amerykański polihistor: matematyk, kosmolog, socjolog, antropolog, językoznawca i prawnik, cudowne dziecko, uznawany za jednego z najinteligentniejszych ludzi w historii[3].
 William James Sidis (1914) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 lipca 1944 |
| Przyczyna śmierci |
wylew krwi do mózgu |
| Zawód, zajęcie |
matematyk |
Życiorys
edytujWilliam James Sidis był synem Borisa Sidisa oraz Sary Mandelstaum, żydowskich imigrantów z Ukrainy[4][5]. Boris Sidis studiował i wykładał psychologię na Uniwersytecie Harvarda[6]; głosił umiłowanie wiedzy i uznawał potrzebę edukowania dzieci od małego[7]. William James Sidis był cudownym dzieckiem. W wieku dwunastu lat miał znać osiem języków (łacinę, grekę, francuski, rosyjski, niemiecki, hebrajski, turecki oraz ormiański)[7]. Opracował również swój własny język, nazwany vendergood. W wieku 9 lat zdał egzaminy do Harvard College, jednak nie pozwolono mu rozpocząć studiów do wieku 11 lat. Był najmłodszą osobą przyjętą na tę uczelnię, a później stał się jego najmłodszym profesorem. W krótkim czasie opanował wyższą matematykę do tego stopnia, że w 1910 roku poprowadził wykład w klubie matematycznym uniwersytetu Harvarda na temat czterowymiarowych figur geometrycznych[8]. Studia ukończył z wyróżnieniem 18 czerwca 1914 roku, w wieku 16 lat[9].
W wyniku rozgłosu medialnego w okresie dojrzewania nastąpiła u niego zmiana w psychice. Krótko po ukończeniu studiów przeprowadził się, zmienił tryb życia oraz zaczął studiować zwyczaje Indian[10]. Po pewnym czasie Sidisa odnaleźli dziennikarze „New Yorkera”. Gazeta opublikowała artykuł na temat obecnego życia, który mógł przyczynić się do przedwczesnej śmierci Sidisa[10].
W 1915 roku podjął pracę na Rice University, w Houston, w stanie Teksas, gdzie prowadził zajęcia z matematyki[6].
W 1918 roku wziął udział w socjalistycznej paradzie pierwszomajowej, podczas której doszło do zamieszek[6]. W czasie procesu Sidis zadeklarował się jako socjalista[11], niechrześcijanin[12] oraz przeciwnik przymusowego poboru do wojska. Później Sidis rozwinął swoją własną koncepcję quasi-libertariańskiego społeczeństwa[13].
Zmarł w Bostonie w 1944 roku w wyniku wylewu krwi do mózgu[14].
Publikacje i obszary zainteresowań
edytujWilliam Sidis w pracy The Tribes and the States przedstawił swoją wersję historii pierwotnych mieszkańców Ameryki Północnej. W pracy tej zasugerował, że Indianie zamieszkiwali kiedyś jednocześnie Amerykę i Europę[15].
W 1930 roku otrzymał patent na kalendarz perpetualny, wyliczający lata przestępne[16].
Życie prywatne
edytujWilliam Sidis nie zamierzał się żenić i chciał prowadzić „doskonałe życie”, którego warunkiem była dla niego samotność. W późniejszych latach życia zakochał się w kobiecie o nazwisku Martha Foley[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Short Bio of W. J. Sidis [online], sidis.net [dostęp 2022-08-13].
- ↑ William James Sidis [online], geni_family_tree, 26 grudnia 2023 [dostęp 2024-08-18] (pol.).
- ↑ Cudowne dziecko, czyli eksperyment na żywym organizmie. www.weekend.gazeta.pl. [dostęp 2020-10-16]. (pol.).
- ↑ Matt Blitz, A Genius Among Us: The Sad Story of William J. Sidis [online], TodayIFoundOut.com, 6 grudnia 2013 [dostęp 2019-10-27] (ang.).
- ↑ Michael Fitzgerald, Ioan James: The Mind of the Mathematician. JHU Press, 2007, s. 35.
- ↑ a b c John H. Lienhard: No. 969: William James Sidis. uh.edu. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ a b Sidis Biography. sidis.net. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ Wonderful Boys of History Compared With Sidis; All Except Macaulay Showed Special Ability in Mathematics -- Instances of Boys Having „Universal Genies”. nytimes.com, 1910-01-16. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ Świadectwo ukończenia studiów Sidisa. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ a b Joanna Sieńczyło-Chlabicz: Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę. Wolters Kluwer, 2006, s. 278.
- ↑ Sidis gets year and half in jail. sidis.net, 1919-05-14. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ Sidis FAQ [online], www.sidis.net [dostęp 2022-08-13].
- ↑ The Concept of „Rights”. sidis.net, 1940. [dostęp 2012-03-12]. (ang.).
- ↑ Viktoria Lyons, Dr. Michael Fitzgerald: Asperger Syndrome: A Gift Or a Curse?. Nova Publishers, 2005, s. 163.
- ↑ The Tribes and the States. sidis.net. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ US1784117 A. [dostęp 2017-12-02]. (ang.).
- ↑ Robert N. Seitz: The Prodigy. hiqnews.megafoundation.org, 2002-05-31. [dostęp 2017-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-02)]. (ang.).
