Tomasz59
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
| ||
|
.
.
.
Aktualna praca:
edytujAnaliza zespolona:
- Biegun (analiza zespolona)
- Funkcja meromorficzna
- Szereg potęgowy (w ogólności zespolony)
- Szereg Fouriera
- Transformacja Fouriera
- Transformacja Laplace'a
- Zbieżność jednostajna
Zbieżność jednostajna ciągu funkcji zachodzi, jeżeli ciąg funkcyjny spełnia następujący warunek:
- Dla każdej, dowolnie małej liczby dodatniej można znaleźć liczbę taką, że każda z wartości funkcji różni się od wartości funkcji o nie więcej niż w każdym punkcie dziedziny (por. rysunek)
STARE:
Opisując to zagadnienie w sposób nieformalny powiemy, że jeśli zbiega do jednostajnie, to jak szybko funkcje zbliżają się do jest „równomierne” w całym w następującym sensie: aby zagwarantować, że różni się od o mniej niż wybraną odległość musimy tylko upewnić się, że jest większe lub równe pewnemu , które możemy znaleźć bez znajomości wartości z góry. Innymi słowy, istnieje liczba , która może zależeć od \epsilon, ale jest niezależna od 𝑥, tak że wybór 𝑛 ≥ 𝑁 zapewni, że dla wszystkich .
W przeciwieństwie do tego, zbieżność punktowa w każdym punkcie gwarantuje jedynie, że dla dowolnego podanego z góry, możemy znaleźć 𝑁= 𝑁(𝜖,𝑥) (tj. 𝑁 może zależeć od wartości zarówno \epsilon, jak i 𝑥, tak że dla tego konkretnego 𝑥, f_𝑛(𝑥) mieści się w \epsilon z 𝑓(𝑥) zawsze, gdy 𝑛≥𝑁 (a inny 𝑥 może wymagać innego, większego 𝑁 dla 𝑛≥𝑁, aby zagwarantować, że |𝑓𝑛(𝑥)-𝑓(𝑥)|<\epsilon).
Zbieżność jednostajna jest własnością silniejszą od zbieżności punktowej. W przypadku zbieżności jednostajnej rozważamy odległości ciągu funkcji of funkcji granicznej w każdym punkcie ich dziedziny. W przypadku zbieżności punktowej wybieramy ustalony punkt i ciąg traktujemy jak ciąg liczbowy. Innymi słowy, w przypadku zbieżności punktowej wybrana liczba może zależeć od
, a w przypadku zbieżności jednostajnej - nie. Quantum komputer
Nukleotydy
edytuj
Adenina, 6-aminopuryna – organiczny związek chemiczny z grupy puryn, jedna z pięciu zasad azotowych, wchodzących w skład podstawowych nukleotydów kwasów nukleinowych (DNA i RNA). W dwuniciowych kwasach nukleinowych adenina tworzy parę komplementarną z tyminą lub uracylem za pomocą dwóch wiązań wodorowych.
W dwuniciowych kwasach nukleinowych cytozyna tworzy parę komplementarną z guaniną za pomocą trzech wiązań wodorowych[1]:
Zestawienie wybranych nukleotydów
edytujZasada azotowa |
Skrót | Para z... | Nukleozyd | Trójfosforan (nukleotyd) |
Wzór strukturalny zasady |
---|---|---|---|---|---|
adenina | A | T/U | adenozyna | ATP | |
cytozyna | C | G | cytydyna | CTP | |
guanina | G | C | guanozyna | GTP | |
tymina | T | A | tymidyna | TTP | |
uracyl | U | A | urydyna | UTP | |
inne | NAD+ NADP+ NADH NADPH FAD FMN[a] |
Główny szkielet DNA
edytujTeoria wiązań chemicznych
edytuj
Metody numeryczne rozwiązywania równań różniczkowych
edytuj- metoda Eulera-Maruyamy – metoda numerycznego (przybliżonego) rozwiązywania stochastycznych równań różniczkowych
- stochastyczne równanie różniczkowe
- metody numeryczne
- równanie różniczkowe zwyczajne
- tłumienie
- wahadło elastyczne - program w python colab google
Strony, gdzie zamieściłem kod w C++ lub python (testy na colab google )
- Algorytm Rungego-Kutty - kod liczenie okresu drgań wahadła C++
- Algorytm Rungego-Kutty - kod liczenie okresu drgań wahadła tłumionego - w Python (w tym: wykresy)
- Algorytm Metropolisa-Hastingsa - kod próbkowania nieunormowanego rozkładu normalnego metodą Metropolisa, w celu znalezienia całki normującej rozkład - w Python (w tym: wykresy)
- Całki eliptyczne - kod liczenia całek eliptycznych zupełnych C++
- Całkowanie numeryczne równania stochastycznego Ornsteina-Uhlenbecka metodą Eulera-Maruyamy - w Python (w tym: wykresy)
- Liczenie eksponenty macierzy - w Python
- Liczenie szeregu Fouriera, wykresy funkcji, szeregu, widma
- Równanie sześcienne - liczenie pierwiastków za pomocą wzorów Cardana - w Python (dwa programy: dla równań o współczynnikach rzeczywistych i dla równań o współczynnikach zespolonych, w tym: wykresy)
- Wahadło - wykresy dla dowolnych amplitud ; używam biblioteki scipy.special (do liczenia całek eliptycznych i funkcji sn (funkcji sinus amplitudy Jacobiego)
Mechanika kwantowa – Quantum mechanics
edytuj- Cechowanie (fizyka)
- Ciało doskonale czarne
- Cząstka w pudle potencjału
- Cząstki identyczne
- Czterogradient
- Doświadczenie Sterna-Gerlacha
- Efekt Zeemana
- Emisja spontaniczna
- Fizyka kwantowa
- Funkcja falowa
- Grupy
- Grupa Lorentza
- Grupa O(n), SO(n), w tym: grupa SO(3)
- Grupa SO(2)
- Grupa SU(n) - w tym grupa SU(3)
- Grupa SU(2)
- Komputer kwantowy
- Konwencja sumacyjna Einsteina
- Konwencje w teoriach relatywistycznych
- Kropka kwantowa
- Kwant energii
- Kwantowy oscylator anharmoniczny
- Kwantowy oscylator harmoniczny
- Liczby kwantowe
- Macierz
- Magnetyczny moment dipolowy
- Miara dodatnio określonych operatorów POVM
- Model atomu Bohra
- Obrazy w mechanice kwantowej
- Obserwabla
- Operator
- Pion (cząstka)
- Półklasyczna teoria grawitacji
- Prawo Wiena
- Prąd prawdopodobieństwa. Równanie ciągłości
- Równanie
- Spin
- Stan
- Tabele współczynników Clebscha–Gordana
- Teoria de Broglie-Bohma
- Teoria zmiennych ukrytych
- Twierdzenie Ehrenfesta
- Współczynniki Clebscha-Gordana
- List of quantum-mechanical systems with analytical solutions
Mechanika klasyczna – Classical mechanics
edytuj- Czas własny
- Czterowektor
- Energia potencjalna
- Grawimetr
- Mechanika
- Oscylator Duffinga
- Portret fazowy
- Potencjał
- Pole centralne
- Prawo Coulomba
- Przestrzeń
- Rozpraszanie Rayleigha
- Ruch harmoniczny
- Równania Hamiltona
- Siła zachowawcza
- Stopień swobody (fizyka)
- Wahadło
- Wektor wodzący
- Więzy
- Współrzędne uogólnione
- Wyprowadzenie rozwiązania Schwarzschilda
- Zasada najmniejszego działania Hamiltona
- Zdarzenie czasoprzestrzenne
Elektrodynamika - Electrodynamics
edytujBiologia
edytuj- Astrocyt - największa komórka glejowa
- Białka receptorowe (N)
- Błona komórkowa (N)
- Ekspresja genu
- Kodowanie zapachu (N)
- Komórki glejowe
- Komórki somatyczne
- Mózg
- Naczynie limfatyczne (chłonne)
- Naczynie włosowate
- Polimer (N)
- Przekazywanie sygnału do i w komórce
- Sekwencja regulatorowa genu (N)
Funkcje specjalne
edytuj- Dystrybucje jako funkcje uogólnione (Wikibooks)
- Funkcja Beta Eulera
- Funkcja Gamma Eulera
- Funkcje specjalne - LISTA FUNKCJI I LINKI DO ARTYKUŁÓW
- Harmoniki sferyczne
- Stowarzyszone funkcje Legendre’a
- Rozkład beta
- Teoria dystrybucji
Informatyka
edytuj- Algorytm Rungego-Kutty - metoda numeryczna rozwiązywania równań różniczkowych zwyczajnych
- Metody numeryczne
- Obliczenia symboliczne (algebra komputerowa)
- Równanie sztywne
Matematyka – Mathematics
edytuj- Algebra Liego
- Algebra nad ciałem
- Algebra zewnętrzna
- Atlas
- Aksjomat wyboru
- Błądzenie losowe
- Całki eliptyczne - w tym: Tabela całek eliptycznych zupełnych K(k) i E(k)
- Całka Lebesgue’a
- Długość krzywej - last :)
- Doświadczenie losowe
- Działanie
- Eksponenta macierzy
- Forma
- Funkcja
- Homeomorfizm Homomorfizm
- Dyfeomorfizm Izomorfizm
- Działanie jednoargumentowe
- Grupa
- Iloczyn diadyczny wektorów
- Iloczyn tensorowy:
- Jądro (algebra liniowa)
- Krzywa Watta
- Linia geodezyjna
- Macierz: - dodatnio i ujemnie określona - hermitowska - obrotu - ortogonalna - unitarna
- Macierz Jakobiego, jakobian
- Miara
- Nakrycie - nakrycie uniwersalne
- Niezmiennik topologiczny
- Obiekt matematyczny
- Obraz i przeciwobraz
- Odwzorowanie regularne
- Określoność formy kwadratowej
- Operator różniczkowy
- Operatory różniczkowe
- Otoczenie (sąsiedztwo)
- Paradoks Bertranda
- Pierwiastkowanie Pierwiastek sześcienny Pierwiastek z jedynki
- Pochodna
- Połączenie afiniczne (przeniesienie afiniczne)
- Przeniesienie równoległe wektora w rozmaitości
- Przestrzeń: - przestrzeń (ogólnie) - afiniczna - euklidesowa - funkcyjna - Hilberta - liniowa - metryczna - pseudometryczna - mierzalna, -ciało - probabilistyczna - styczna - topologiczna (- jednospójna -spójna -ośrodkowa - unormowana - zupełna - zwarta -σ-zwarta ) - zdarzeń elementarnych
- Pole tensorowe
- Punkt (element zbioru)
- Regularność funkcji
- Rozkład prawdopodobieństwa
- Rozmaitość(ogólnie) - pseudoriemannowska - riemannowska - różniczkowa
- Równanie algebraiczne
- Równanie całkowe
- Równanie różniczkowe zwyczajne
- Równanie sześcienne - tu: kod na oblicznie pierwiastków wg wzorów Cartana
- Różniczka zupełna
- Suma prosta:
- Szereg Fouriera
- Sygnatura metryki
- Symbole Christoffela
- Tensor - tensor - metryczny
- Topologia
- Transformacja Fouriera
- Transformacja Lorentza
- Trysektrysa Maclaurina
- Warunki Dirichleta
- Wektory
- Wiązka styczna
- Współrzędne
- Zbiór: - borelowski - otwarty - otwarto-domknięty - skończony
- Zdarzenie losowe A, B
- Zanurzenie
- *-pierścień
Wektor kontrawariantny transforms like
,
gdzie - współrzędne cząstki, - czas własny cząstki .
Wektor kowariantny transforms like
,
gdzie - pole skalarne.TU PATRZ!
Psychologia
edytujWahadło - okresy drgań
edytuj2° | 1.0001 | 22° | 1.0093 | 42° | 1.0347 | 62° | 1.0785 | 82° | 1.1454 | 102° | 1.2439 | 122° | 1.3905 | 142° | 1.6238 | 162° | 2.0724 |
4° | 1.0003 | 24° | 1.0111 | 44° | 1.0382 | 64° | 1.0841 | 84° | 1.1537 | 104° | 1.2560 | 124° | 1.4090 | 144° | 1.6551 | 164° | 2.1453 |
6° | 1.0007 | 26° | 1.0130 | 46° | 1.0418 | 66° | 1.0898 | 86° | 1.1622 | 106° | 1.2686 | 126° | 1.4283 | 146° | 1.6884 | 166° | 2.2284 |
8° | 1.0012 | 28° | 1.0151 | 48° | 1.0457 | 68° | 1.0959 | 88° | 1.1711 | 108° | 1.2817 | 128° | 1.4485 | 148° | 1.7240 | 168° | 2.3248 |
10° | 1.0019 | 30° | 1.0174 | 50° | 1.0498 | 70° | 1.1021 | 90° | 1.1803 | 110° | 1.2953 | 130° | 1.4698 | 150° | 1.7622 | 170° | 2.4394 |
12° | 1.0027 | 32° | 1.0198 | 52° | 1.0540 | 72° | 1.1087 | 92° | 1.1899 | 112° | 1.3096 | 132° | 1.4922 | 152° | 1.8033 | 172° | 2.5801 |
14° | 1.0037 | 34° | 1.0225 | 54° | 1.0585 | 74° | 1.1155 | 94° | 1.1999 | 114° | 1.3244 | 134° | 1.5157 | 154° | 1.8478 | 174° | 2.7621 |
16° | 1.0049 | 36° | 1.0252 | 56° | 1.0632 | 76° | 1.1225 | 96° | 1.2103 | 116° | 1.3399 | 136° | 1.5405 | 156° | 1.8962 | 176° | 3.0193 |
18° | 1.0062 | 38° | 1.0282 | 58° | 1.0681 | 78° | 1.1299 | 98° | 1.2210 | 118° | 1.3560 | 138° | 1.5667 | 158° | 1.9492 | 178° | 3.4600 |
20° | 1.0077 | 40° | 1.0313 | 60° | 1.0732 | 80° | 1.1375 | 100° | 1.2322 | 120° | 1.3729 | 140° | 1.5944 | 160° | 2.0075 | 180° |
Metody obliczeniowe fizyki
edytujKościół, wiara
edytuj"Jest poza dyskusją, że każdy wyrok śmierci wykonany w wyniku inkwizycyjnego dochodzenia był zbrodnią, ale przecież nie doszłoby do niej, gdyby sama procedura i „logika” owych dochodzeń nie dostała wpierw legitymizacji Kościoła i nie została zracjonalizowana przez jego przywódców: papieży, biskupów i teologów.
Straszną jest niewątpliwie rzeczą pięć wyroków śmierci wydanych przez Jacques’a Fourniera w sławnym Montaillou, ale straszniejszą zapewne to, że ich dokumentacja – pieczołowicie przezeń przechowywana – otworzyła mu drogę do najwyższych godności w Kościele: kardynalatu i papiestwa (Benedykt XII).
Podobnie nie sposób się pogodzić z piętnastoma wyrokami śmierci wydanymi przez Święte Oficjum za czasów papieża Pawła IV, ale jeszcze trudniej czyta się dekret, w którym udziela on odpustu zupełnego każdemu z widzów rzymskiego auto-da-fé.
Papież Pius V skazał na śmierć największą liczbę włoskich protestantów (czterdziestu); a przecież jest jedynym z grona XVI-wiecznych biskupów Rzymu, który został kanonizowany!"
Pomnik upamiętniający masową egzekucję katarów w Montségur w 1244
Robert Bellarmin, właśc. wł. Roberto Francesco Bellarmino (ur. 4 października 1542 w Montepulciano, zm. 17 września 1621 w Rzymie) – włoski jezuita, kardynał, inkwizytor, święty Kościoła katolickiego i doktor Kościoła.
Gordano Bruno 15 lutego 1599 Bruno został wezwany przed Trybunał Inkwizycyjny do wyrzeczenia się tez uznanych za błędne i bluźniercze.
Bruno odrzucił tę sugestię sądu. Początkowo zgodził się na publiczne wyrzeczenie się swoich tez, ale jednocześnie złożył na ręce papieża Klemensa VIII obszerny memoriał uzasadniający twierdzenia, które miał publicznie odwołać. 17 lutego 1600 r. na głównym rynku Rzymu – Campo de’ Fiori został spalony na stosie [1].
8 zarzutów oskarżenia dla Świętego Oficjum sformułował kardynał Bellarmino:
- Giordano Bruno uważa, że wykazał przyczynę ruchu Ziemi i bezruchu firmamentu przy pomocy pewnych racji nieprzynoszących – według niego – żadnej szkody Pismu Bożemu. Daremne było przedstawianie mu wersetów z Eklezjaztesy (1, 4b-5a): Terra autem in aeternum stat; Sol oritur et occidit[2] (Ziemia trwa na wszystkie czasy, Słońce wschodzi i zachodzi). Bruno replikował, że Pismo Święte wyraża się językiem dostępnym dla wiernych, a nie zwraca się do naukowców jako takich. Ten sam tekst został później przeciwstawiony Galileuszowi przez tego samego Bellarmina[3].
Pytania "niepokorne": Jakie moralne kwalifikacje mieli papieże, kardynałowie - w tym ci, którzy byli ogłoszeni świętymi czy doktorami Kościoła - skoro skazywali ludzi na śmierć z tytułu wyznawanych przez nich poglądów - "zbrodią" ich ofiar było już samo głoszenie przez nich poglądów, niezgodnych z doktryna Kościoła. Czy papieże, kardynałowie mieli szczególne wejrzenie w kwestie Boskiej moralności, pod wpływem łaski Bożej, jak to przypisują sobie?
JAK UTWORZYĆ NOWY ARTYKUŁ
edytujUwaga: TU PROSTY ARTYKUŁ -> Obr
Kolejne części:
- Treść artykułu: Tak wstawisz przypisy a) odwołanie do strony www[4] b) odwołanie do
- Zobacz też
- Przypisy
- Linki zewnętrzne
- Bibliografia
- Kategoria: [[Kategoria: Układy współrzędnych| ]]
Przypisy
edytuj- ↑ Stryer 1986 ↓, s. 586–589.
- ↑ Benedykt Chmielowski: Nowe Ateny – o astronomii, astrologii i prognostykach. [dostęp 2009-03-09]. (pol.).
- ↑ È. Namer, Sprawa Galileusza, Warszawa 1988, s. 14.
- ↑ Jak wstąpić do Opus Dei? – www.opusdei.pl
Bibliografia
edytuj- W. Królikowski, W. Rubinowicz: Mechanika teoretyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
- T. Trajdos: Matematyka cz. III. Warszawa: PWN, 1993. ISBN 83-204-1547-0.
- D. Potter, Metody obliczeniowe fizyki, fizyka komputerowa, PWN, Warszawa 1982
Linki zewnętrzne
edytuj- Eric W. Weisstein , Elliptic Integral, [w:] MathWorld, Wolfram Research (ang.). [dostęp 2024-03-07].
END JAK UTWORZYĆ NOWY ARTYKUŁ
edytuj& && && && && && && && && && && && && && & &
Bibliografia matematyka, fizyka
edytujAbramowitz
- M. Abramowitz, I. Stegun, Handbook of Mathematical Functions, tu dostępne online
Białkowski
- G. Białkowski, Mechanika klasyczna, Warszawa: PWN, 1975.
Bronsztejn
- I. N. Bronsztejn, K. A. Siemiendiajew, Poradnik encyklopedyczny Matematyka, PWN, Warszawa 2019
Byron:
- F. W. Byron, R. W. Fuller, Matematyka w fizyce klasycznej i kwantowej, PWN, Warszawa 1975, Tom 1
Guściora:
- H. Guściora, M. Sadowski, Repetytorium z algebry liniowej, PWN, Warszawa 1979.
Guter:
- R. S. Guter, A. R. Janpolski, Równania różniczkowe, PWN, Warszawa 1980
Kołodziej:
- W. Kołodziej, Analiza matematyczna, PWN, Warszawa 2009.
Królikowski:
- Wojciech Królikowski, Wojciech Rubinowicz, Mechanika teoretyczna, PWN, Warszawa 2012.
Piłat:
B. Piłat, M. J. Wasilewski, Tablice całek, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1985. ISBN 978-83-20-40-525-5
Trajdos:
- T. Trajdos, Matematyka dla inżynierów, PWN, Warszawa 1974. ISBN 97-883-204-0152-3
- T. Trajdos, Matematyka, cz. III, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2012.
- T. Trajdos: Matematyka cz. III. Warszawa: PWN, 1993. ISBN 83-204-1547-0.
Kącki
- E. Kącki, L. Siewierski, Wybrane działy matematyki wyższej z ćwiczeniami, Warszawa: PWN, 1975
(tu m.in. rachunek tensorowy - dobre ćwiczenia)
Korn:
- G. A. Korn, T. M. Korn, Matematyka dla pracowników naukowych i inżynierów, cz. 2, PWN, Warszawa 1983.
Claude Cohen:
- Claude Cohen-Tannoudji, Bernard Diu, Frank Laloe, Quantum Mechanics 1, Wiley J., 2006, ISBN 978-0471569527.
- Claude Cohen-Tannoudji, Bernard Diu, Frank Laloe, Quantum Mechanics 2, Wiley J., 2006, ISBN 978-0471569527.
Landau:
- L. D. Landau, E. M. Lifszyc: Teoria pola. Warszawa: PWN, 2009.
- L. D. Landau, J. M. Lifszyc, Teoria pola, PWN, Warszawa 2009.
- L. D. Landau, J. M. Lifszyc, Mechanika, PWN, Warszawa 2011.
Hartle
- James B. Hartle: Grawitacja. Wprowadzenie do ogólnej teorii względności Einsteina. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010. ISBN 978-83-2350476-4.
D. Potter, Metody obliczeniowe fizyki, fizyka komputerowa, PWN, Warszawa 1982
Raszewski
- P.K. Raszewski: Geometria Riemanna i analiza tensorowa. Warszawa: PWN, 1958.
Smirnow
- W.I. Smirnow, Matematyka wyższa, tom II, PWN, Warszawa 1963, str. 7-165 - równania różniczkowe zwyczajne oraz 464-607 - równania różniczkowe cząstkowe
Synge
- John Lighton Synge: Rachunek tensorowy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
Średniawa
- B. Średniawa, Mechanika kwantowa, PWN, Warszawa 1978.
Griffiths
- David J. Griffiths, Introduction to Elementary particles, Cambridge University Press 2008
- David J. Griffiths, Introduction to Electrodynamics, Cambridge University Press 2017
Padmanabhan
- Thanu Padmanabhan, Quantum Field Theory: The Why, What and How, Springer, Heidelberg 2016.
Żakowski
- A. B. Empacher, Z. Sęp, A. Żakowska, W. Żakowski, Mały słownik matematyczny, hasło: Równanie sześcienne, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, str. 255-256.
- W. Żakowski, W. Leksiński, Matematyka cz. IV, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1978, 551-571. ISBN 978-83-01-19359-1
Bibliografia - metody numeryczne
edytuj- Z. Fortuna, B. Macukow, J. Wąsowski, Metody numeryczne Podręczniki akademickie Elektronika, informatyka, telekomunikacja, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1982, s. 285–312.
- D. Potter, Metody obliczeniowe fizyki, fizyka komputerowa, Warszawa: PWN, 1982, s. 19–43.
- J. Szmelter, Metody komputerowe w mechanice, Warszawa: PWN, 1980, s. 150–157.
- A. Ralston, Wstęp do analizy numerycznej, Warszawa: PWN, 1971.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Wprowadzenie do teorii operatorów liniowych https://pl.wikibooks.org/wiki/Metody_matematyczne_fizyki/Wprowadzenie_do_teorii_operatorów_liniowych
Postulat I mechaniki kwantowej nt. operatorów hermitowskichhttps://pl.wikibooks.org/wiki/Mechanika_kwantowa/Postulat_pierwszy_mechaniki_kwantowej
Symbole:
edytuj;
Dodawanie uwag
edytujTak dodasz uwagę[b]
Uwagi
edytuj- ↑ Mononukleotyd flawinowy (FMN) nie zawiera rybozy, lecz jej pochodną, ryboflawinę.
- ↑ Warto to sprawdzić wykonując osobiście prosty eksperyment, np. rysując linie na zwiniętej w pierścień tasiemce papieru.
Zobacz też
edytuj- Lecture 6ː Fieldsː https://www.youtube.com/watch?v=UbQS40KHkH0
- J. ang
- Ricci calculus
- Metric connection - artykuł dobrze omawia pojęcie koneksji. Koneksja zależy od metryki, tzn. podczas przesuwania wektora obowiązują reguły: (1) Gdy wektor przesuwany jest wzdłuż linii geodezyjnej, to kąt nachylenia wektora do geodezyjnej pozostaje stały podczas ruchu, przy czym równanie linii geodezyjnej zależy od przyjętej metryki - geodezyjne w płaskiej przestrzeni są prostymi euklidesowymi, ale z zakrzywionej już nie. Inaczej mówiąc - iloczyn skalarny przesuwanego wektora i wektorów stycznych do geodezyjnej nie zmienia się. (2) Pyt. Czy iloczyn skalarny wektorów zależy od metryki??
- Odp. NIE! Iloczyn skalarny jest niezmiennikiem - nie zależy od układu współrzędnych, w którym się go liczy (3) Możemy przesuwać wektor wzdłuż dowolnej krzywej - wtedy krzywą dzielimy na małe fragmenty, tak że jej odcinki są styczne z fragmentami linii geodezyjnych. (4) In mathematics, a metric connection is a connection in a vector bundle E equipped with a metric for which the inner product of any two vectors will remain the same when those vectors are parallel transported along any curve. Other common equivalent formulations of a metric connection include:
- A connection for which the covariant derivatives of the metric on E vanish.
- A principal connection on the bundle of orthonormal frames of E. A special case of a metric connection is the Levi-Civita connection. Here the bundle E is the tangent bundle of a manifold. In addition to being a metric connection, the Levi-Civita connection is required to be torsion free.
GTR - causal structure - struktura przyczynowa
edytuj- The causal structure of an arbitrary (possibly curved) Lorentzian manifold describes the causal relationships between points in the manifold, i.e. the structure describes which events in spacetime can influence which other events.
- Discussions of the causal structure for such manifolds must be phrased in terms of smooth curves joining pairs of points. Conditions on the tangent vectors of the curves then define the causal relationships.
- (a) vectors
- timelike vector = wektor czasopodobny
- spacelike vector = przestrzennopodobny
- null (lightlike) vector = zerowy (światłopodobny)
- causal vector = null or timelike = przyczynowy
- (b) curves
- chronological (or timelike) if the tangent vector is timelike at all points in the curve.
- null if the tangent vector is null at all points in the curve.
- spacelike if the tangent vector is spacelike at all points in the curve.
- causal (or non-spacelike) if the tangent vector is timelike or null at all points in the curve.
- (c) planes
- spacelike plane = płaszczyzna przestrzennopodobna
- (d) time-orientable Lorentzian manifold
- A Lorentzian manifold is time-orientable if a continuous designation of future-directed and past-directed for non-spacelike vectors can be made over the entire manifold.
- (e) Vector fields
- timelike future-directed vector field = pole wektorowe czasopodobne skierowane ku przyszłości
Warunki początkowe dla GTR
edytuj- https://physics.stackexchange.com/questions/352743/what-is-physically-a-spacelike-hypersurface
- Tw. 1 NIE ISTNIEJE RÓWNOCZESNOŚĆ CZASOWA W GTR na żadnej z hiperpowierzchni przestrzennopodobnej.
- Warunki początkowe - dobiera się na hiperpowierzchni przestrzennopodobnej. In general, we need it to be a Cauchy surface, which exists in globally hyperbolic spacetimes
- The edited question seems clearer, and maybe the following will address your question. The short physics answer to your question is that GR doesn't have a global notion of simultaneity or a notion of a global frame of reference. Therefore a spacelike hypersurface is not a surface of simultaneity. What is true is that such a surface locally defines a surface of simultaneity. This works because locally, GR becomes SR, curved spacetime becomes flat spacetime (Minkowski space), a smooth spacelike curve becomes a spacelike hyperplane, and in flat spacetime any spacelike hyperplane defines a notion of simultaneity. It may help to think about what we need to do operationally in order to establish simultaneity of events in SR. For example, inertial observers Alice and Bob send each other flashes of light, and if they find that the time between sending their flash and receiving the other person's flash is the same as the time measured similarly by the other person, they know that they sent the flashes simultaneously. This clearly won't work in GR. For example, Alice could be inside the event horizon of a black hole and Bob outside it. Sometimes we do have a family of observers who are somehow preferred, and then this establishes a notion of simultaneity. For example, in a cosmological spacetime we can have an observer who is at rest with respect to the local matter, and this observer has a preferred status. The existence of these preferred observers defines a preferred time coordinate, which is the proper time of such an observer, measured from the Big Bang. Typically the reason we would care about a spacelike hypersurface in GR is that it could be an appropriate place on which to define initial conditions. Given these initial conditions, we typically expect that we can use the laws of physics to evolve conditions forward in time. When we use a surface for this purpose, it doesn't matter if it represents any reasonable notion of simultaneity. It does matter that it's spacelike, although that's not sufficient. (In general, we need it to be a Cauchy surface, which exists in globally hyperbolic spacetimes.)