Wiec (historia)
Wiec – w społeczeństwach pierwotnych, zgromadzenie ludności, w celu ustalenia jakichś kwestii mających wpływ na dobro ogółu. Na wiecu (np. u plemion słowiańskich) ważną funkcję zajmowała tzw. starszyzna plemienna, tj. najstarsi członkowie plemienia/rodu, których głos był decydujący, np. w sprawach wojny, pokoju, wyborze władcy. W Polsce okresu średniowiecza terminem tym, wywodzącym się od prasłowiańskiego czasownika *wietati (mówić)[1], określano radę możnych. Podejmowali oni decyzje w sprawach dzielnicy, szczególnie w czasie rozdrobnienia feudalnego. Decydujący głos należał do władcy, który decydował o nadawaniu przywilejów immunitetowych, emisji monet, cłach, lokowaniu miast lub innych świadczeniach. Od XIV w. wiece przekształcały się w sejmiki.
W Polsce
edytuj
Wiece na terenach dzisiejszej Polski zwoływano jeszcze przed powstaniem państwa[2]. Zagadnienia były najpierw omawiane przez starszyznę i przywódców plemienia, a później przedstawiane wszystkim wolnym ludziom do szerszej dyskusji[2][3].
Jednym z głównych typów wieców był wiec zwoływany w celu obrania nowego władcy[2]. Istnieją podania i legendy z IX wieku o wyborze legendarnego założyciela dynastii Piastów, Piasta Kołodzieja i podobnych wyborów jego syna – Siemowita (to oznaczałoby, że wybory polskiego władcy odbyły się wiek przed islandzkimi Althing), jednak źródła z tamtych czasów pochodzą z późniejszych wieków, a ich ważność kwestionują naukowcy[3][4]. Z reguły prawem głosu dysponowały wyłącznie plemienne elity[2], z których w późniejszym okresie wyłonił się stan szlachecki, a także magnateria i warstwa urzędnicza. Znajdowały się one pod dużym wpływem lokalnych tradycji i siły władcy[5]. W XII i XIII wieku instytucja wiecu ograniczyła swój udział do najwyższej rangi szlachty i urzędników. Ogólnokrajowe zebrania wiecowych urzędników z 1306 i 1310 można postrzegać jako prekursorów polskiego parlamentaryzmu i sejmu walnego[5].
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Aleksander Brückner: Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1985, s. 614. ISBN 83-214-0410-3.
- ↑ a b Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, Historia państwa i prawa polskiego (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 20, 26-27
- ↑ Norman Davies: Heart of Europe: The Past in Poland's Present. Oxford University Press, 23 sierpnia 2001, s. 249. ISBN 978-0-19-280126-5. [dostęp 2012-02-29].
- ↑ Janusz Roszko: Kolebka Siemowita. Iskry, 1980, s. 170. ISBN 978-83-207-0090-9. [dostęp 2012-02-29].
- ↑ a b Juliusz Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak, Historia państwa i prawa polskiego (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 63-64
Bibliografia
edytuj- Boroń P., Słowiańskie wiece plemienne, Katowice 1999.
- Nawrot A. (pod red.), Encyklopedia Historia, Kraków 2007, ISBN 978-83-7327-782-3.
- Stanisław Szczur, Historia Polski – średniowiecze, Kraków: Wydaw. Literackie, 2002, ISBN 83-08-03273-7, OCLC 830373090.
- Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1987, Państwowe Wydawnictwo Naukowe