Vladka Meed
Vladka Meed lub Władka Meed, właściwie Feigele Peltel (ur. 29 grudnia 1921 w Warszawie, zm. 21 listopada 2012 w Phoenix[1]) – polsko-żydowska działaczka ruchu oporu w czasie II wojny światowej, kurierka Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), autorka wspomnień i działaczka społeczna.
 Vladka Meed, 2005 | |
| Data i miejsce urodzenia |
29 grudnia 1921 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 listopada 2012 |
| Zawód, zajęcie |
działaczka |
Życiorys
edytujUrodziła się w Warszawie, w rodzinie Chany i Szlomo Peltelów[1]. W czasie okupacji niemieckiej posługiwała się imieniem Władysława, zdrabnianym jako Władka, a w przyszłości przekształconym na Vladka. Była członkiem Bundu, na polecenie którego pozostała po tzw. stronie aryjskiej i organizowała pomoc dla getta warszawskiego. Brała między innym udział w akcji ratowania dzieci żydowskich z getta, które po przeszmuglowaniu przez mur ukrywane były w polskich rodzinach katolickich. W 1942 r. była jedną z osób, które poinformowały przedstawicieli polskiego podziemia o deportacji 265 tysięcy Żydów do obozów zagłady oraz o mordach dokonywanych w obozie zagłady w Treblince. Podczas powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zajmowała się przerzucaniem do getta pistoletów, dynamitu oraz benzyny do butelek zapalających.
W 1944 r. poślubiła Benjamina Meeda (Międzyrzeckiego), z którym po zakończeniu działań wojennych wyjechała do USA. W Stanach Zjednoczonych małżeństwo Meed zajęło się między innymi działalnością społeczną inicjując powstanie organizacji zrzeszającej kombatantów ruchu oporu getta warszawskiego, a następnie doprowadzili do powstania Amerykańskiego Zgromadzenia Żydów Ocalonych z Holokaustu. Byli inicjatorami nauczania w USA o holocauście i historii warszawskiej diaspory Żydowskiej, a sama Vladka Meed nawiązała współpracę z Amerykańską Federacją Nauczycielską organizując przez wiele lat wyjazdy edukacyjne do Polski. Była również wiceprzewodniczącą Żydowskiego Komitetu Robotniczego w Nowym Jorku[1].
Była autorką książki Po obu stronach muru: wspomnienia z warszawskiego getta[2] opublikowanej pierwotnie w języku jidysz, w 1948 r., zawierającej jej wspomnienia z okupowanej Warszawy. Książka doczekała się tłumaczenia na j. angielski w 1972 r., z przedmową Elie Wiesela, a następnie na języki: niemiecki, polski i japoński[3].
W ostatnim okresie życia cierpiała na chorobę Alzheimera.
W 2020, na 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, przy metrze Centrum osłonięto mural poświęcony kobietom walczącym w powstaniu. Została tam upamiętniona jako jedna z 9 Żydówek[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Anna Styczyńska, Vladka Meed, [w:] Wirtualny Sztetl [online] [dostęp 2021-11-23].
- ↑ Wirtualny Katalog Biblioteki Narodowej.
- ↑ Artykuł – Vladka Meed, courier for the Jewish resistance during WWII, dies at 90, na stronie dziennika Washington Post (opublikowano 22.11.2012).
- ↑ Poznaj bohaterki muralu [online], polin.pl [dostęp 2021-04-19].