Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach
Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach − jedna z głównych ulic w katowickiej dzielnicy Kostuchna. Rozpoczyna swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicą Szarych Szeregów. Następnie krzyżuje się między innymi z ul. Migdałowców, ul. ks. dra Emila Szramka, ul. Jana Nikodema Jaronia, ul. Jacka Koraszewskiego, ul. Jana Kściuczyka. Kończy swój bieg przy granicy z miastem Tychy. Jej przedłużeniem jest ulica dojazdowa do węzła z drogą krajową nr 86 i tyską ulicą Beskidzką.
Kostuchna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
3041 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50°10′55,4″N 19°00′02,3″E/50,182068 19,000633 |
Opis
edytujNa mapie Hellera z 1776 zaznaczona jest droga, biegnąca przez Kostuchnę szlakiem dzisiejszej ul. T. Boya-Żeleńskiego. Prawdopodobnie droga ta powstała w połowie XVIII wieku[2].
W budynku na rogu ul. Szarych Szeregów 42 i ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego do 1975 znajdował się Urząd Miasta Kostuchna. W latach 1901−1903 przy drodze z Kostuchny, na terenach dworskich, powstała kopalnia "Böer" (od 1937 kopalnia "Boże Dary", następnie KWK "Murcki", dziś KWK Murcki-Staszic)[3]. Przy kopalni wybudowano także osiedle górnicze − kolonię Boże Dary (niem. Böerschächte), składającą się z domków robotniczych i urzędniczych[4].
Droga ma długość 3041 m i powierzchnię 22 582 m²[1], posiada klasę ulicy zbiorczej[5]. Obszar znajdujący się wzdłuż ul. Szarych Szeregów i ul. T. Boya-Żeleńskiego wraz z przyległymi ulicami do linii kolejowej Tychy − Kostuchna − Murcki stanowi tereny zabudowy mieszkaniowej mieszanej oraz wielorodzinnej z usługami − nowe osiedle u zbiegu ul. Szarych Szeregów i ul. Armii Krajowej oraz w pobliżu skrzyżowania ul. Szarych Szeregów z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego[6]. Przy ulicy znajduje się stacja elektroenergetyczna 110/6 kV KWK Murcki, będąca źródłem zaopatrzenia w energię elektryczną Kopalni Węgla Kamiennego Murcki[5].
Ulicą kursują linie autobusowe Zarządu Transportu Metropolitalnego.
Obiekty historyczne
edytujPrzy ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego znajdują się następujące obiekty, objęte ochroną konserwatorską[5]:
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 5); wzniesiony po 1901[7];
- figura przydrożna św. Jana Nepomucena (ul. T. Boya-Żeleńskiego 16); wzniesiona w 1892[7] z fundacji Jana i Marii Skrzydło[8][9];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 21); wzniesiony w 1908[7];
- dom mieszkalny z wtórną nadbudową (ul. T. Boya-Żeleńskiego 22); wzniesiony po 1901[7];
- zabytkowy familok (ul. T. Boya-Żeleńskiego 27/29); wzniesiony po 1901[7];
- budynek przedszkola (ul. T. Boya-Żeleńskiego 30); wzniesiony w latach 30. XX w. jako przedszkole niemieckie[10];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 35); wzniesiony po 1901[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 36); wzniesiony około 1900[7];
- dom wielorodzinny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 37, róg z ul. Jana Wantuły); wzniesiony w 1900; objęty ochroną wraz z zabudową gospodarczą (stodoła)[7];
- zespół leśniczówki − dwa domy (ul. T. Boya-Żeleńskiego 38, 40); wzniesione w 1914[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 57); wzniesiony po 1901[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 61); wzniesiony po 1901[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 63); wzniesiony około 1930[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 64); wzniesiony w 1902[7];
- budka dróżnika (ul. T. Boya-Żeleńskiego 73)[11]; wzniesiona po 1901[7];
- willa mieszkalna (ul. T. Boya-Żeleńskiego 76); wzniesiona w 1904 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- willa mieszkalna (ul. T. Boya-Żeleńskiego 78); wzniesiona w 1904 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym (ul. T. Boya-Żeleńskiego 80); wzniesiony w 1914 na osiedlu przy kopalni "Böer";
- krzyż misyjny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 80, róg z ul. Kazimierza Lepszego); wzniesiony w 1926[7][9];
- figura przydrożna i kapliczka szafkowa na drewnianym słupie (ul. T. Boya-Żeleńskiego 80, róg z ul. Kazimierza Lepszego); wzniesione w 1914[7];
- dom mieszkalny z budynkami gospodarczymi (ul. T. Boya-Żeleńskiego 82); wzniesiony przed 1914 na osiedlu przy kopalni "Böer"[12][7];
- dom noclegowy (ul. T. Boya-Żeleńskiego 83); wzniesiony w 1909 na osiedlu przy kopalni "Böer"; przebudowany w latach 1913−1921[7];
- dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym (ul. T. Boya-Żeleńskiego 84); wzniesiony w 1910 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- kamienica mieszkalna (ul. T. Boya-Żeleńskiego 85a/85b); wzniesiona około 1960[7];
- dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym (ul. T. Boya-Żeleńskiego 86); wzniesiony około 1910 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym (ul. T. Boya-Żeleńskiego 88); wzniesiony około 1910 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- zespół dawne fabryki chloru Heydena[11], obejmujący budynki administracyjno-mieszkalne (ul. T. Boya-Żeleńskiego 108, 110); wzniesiony około 1915[7];
- dom mieszkalny (ul. T. Boya-Żeleńskiego 112); wzniesiony około 1950[7];
- zespół budynków Kopalni Węgla Kamiennego "Murcki" − rejon "Boże Dary"[11] (dawna kopalnia "Böer"), obejmujący[7]:
- budynek biurowy i cechowni,
- budynek rozdzielni,
- budynek dawnej kotłowni (obecnie warsztatowy),
- budynek dawnej łaźni,
- budynek związków zawodowych,
- dwa budynki warsztatowe,
- biura i warsztaty szybowe;
- zespół hal produkcyjnych, wzniesiony w 1916 − obecnie znajdujący się na terenie zakładów "Remag"[7];
- cztery obiekty (hala, budynki biurowe), znajdujące się na terenie dawnych zakładów "Polam"[7];
- dom mieszkalny z budynkiem gospodarczym (ul. Kazimierza Lepszego 1, róg z ul. T. Boya-Żeleńskiego); wzniesiony około 1910 na osiedlu przy kopalni "Böer"[7];
- trójkondygnacyjna kamienica narożna (ul. Szarych Szeregów 42, róg z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego); wzniesiona po 1901; dawna siedziba Urzędu Miasta Kostuchna[7];
- dom mieszkalny (ul. Szarych Szeregów 44, róg z ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego) wzniesiony po 1901[7].
Instytucje
edytujSiedzibę przy ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego mają:
- Miejskie Przedszkole nr 42 (ul. T. Boya-Żeleńskiego 30);
- kościół i parafia Trójcy Przenajświętszej (ul. T. Boya-Żeleńskiego 34)[13],
- boisko sportowe Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach (ul. T. Boya-Żeleńskiego 96c)[14], posiadające 2500 miejsc na widowni[15],
- przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej,
- Urząd Pocztowy Katowice 31 (ul. T. Boya-Żeleńskiego 75)[16],
- Zespół Szkół nr 4 im. Tomasza Klenczara (ul. T. Boya-Żeleńskiego 96), obejmujący: XIII Liceum Ogólnokształcące i Technikum nr 15,
- Zakład Energetyki Cieplnej S.A. − ciepłownia "Murcki" (ul. T. Boya-Żeleńskiego 95)[15], ciepłownia posiada moc cieplną 46,6 MW i moc elektryczną 1,5 MW[15],
- Miejski Dom Kultury "Południe" (ul. T. Boya-Żeleńskiego 83),
- Centrum Rehabilitacji, Odnowy Biologicznej i Sportu "Derrata", posiadające pływalnię (ul. T. Boya-Żeleńskiego 100)[15];
- gazowa stacja redukcyjno-pomiarowa pierwszego stopnia[17] o przepustowości 1500 m3/h i dwustopniowej redukcji[15].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 61, 63. ISBN 978-83-7593-014-6.
- ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 133. ISBN 83-905115-0-9.
- ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 71. ISBN 83-905115-0-9.
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice. bip.katowice.eu. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ Raport o stanie miasta Katowice 2005. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2011-09-25].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ Zdjęcie w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_Boya-%C5%BBele%C5%84skiego_-_figura.jpg
- ↑ a b Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 77. ISBN 83-7164-364-0.
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 47. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-09-25]
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 60-63.
- ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch , Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 15, ISBN 978-83-7729-502-1 .
- ↑ MOSiR Katowice: Boisko Sportowe przy Boya-Żeleńskiego. www.mosir.katowice.pl. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ a b c d e Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1, Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ Poczta FUP Katowice 31, Katowice, Boya-Żeleńskiego Tadeusza 75. mapa.targeo.pl. [dostęp 2011-09-25]. (pol.).
- ↑ Monitorowanie podaży i zapotrzebowania energii cieplnej, energii elektrycznej i paliw gazowych w mieście Katowice. Główny Instytut Górnictwa: Zakład Oszczędności Energii i Ochrony Powietrza, grudzień 2004.
Bibliografia
edytuj- Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996. ISBN 83-905115-0-9.
- Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.