Wikipedia

Ulica Herberta Bednorza w Katowicach

ulica w Katowicach

Ulica księdza biskupa Herberta Bednorza w Katowicach – ulica we wschodniej części Katowic, położona w całości w dzielnicy Szopienice-Burowiec[2]. Jest to jeden z głównych szlaków komunikacyjnych dzielnicy, łączący ulicę Obrońców Westerplatte z ulicą Lwowską[3]. Przy ulicy znajdują się liczne obiekty historyczne i zabytkowe[4], a także siedziby placówek edukacyjnych oraz różnego typu przedsiębiorstw[2].

ulica księdza biskupa Herberta Bednorza
Szopienice-Burowiec
Ilustracja
ulica ks. bpa Herberta Bednorza
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

755 m[1]

Przebieg
0m ul. Obrońców Westerplatte
145m ul. Roździeńska
280m skwer Walentego Roździeńskiego
345m ul. dra Stanisława Olchawy
465m ul. Wałowa, ul. Melchiora Wańkowicza
755m plac Powstańców Śląskich
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica księdza biskupa Herberta Bednorza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica księdza biskupa Herberta Bednorza”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica księdza biskupa Herberta Bednorza”
Ziemia50°15′47,6″N 19°05′30,2″E/50,263225 19,091729
Multimedia w Wikimedia Commons

Przebieg

edytuj

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Obrońców Westerplatte, przy przejeździe tramwajowym, po czym kieruje się na południe i przy skrzyżowaniu z ulicą Roździeńską zakręca na wschód. Dalej krzyżuje się z ulicą dra Stanisława Olchawy obok skweru Walentego Roździeńskiego i ulicami: Melchiora Wańkowicza i Wałową. Kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicami: Obrońców Westerplatte, Lwowską i Wiosny Ludów, na placu Powstańców Śląskich[2]. Łączna długość ulicy wynosi 755 metrów[1].

Charakterystyka

edytuj
 
Zespół browaru i słodowni braci Mokrskich na starej pocztówce

W 1826 roku przy ulicy wzniesiono drewnianą szkołę dla dzieci z Roździenia i Szopienic. W 1857 roku w miejscu drewnianej szkoły oddano do użytku murowany budynek. Od początku istnienia szkoły językiem wykładowym był język polski (język niemiecki tylko jako pomocniczy)[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym przy ulicy działała wytwórnia sygnałów kolejowych Ropag[6]. Po upadku PRL-u, 8 października 1990 roku ulica otrzymała imię biskupa Herberta Bednorza[7].

Ciąg ulic gen. Józefa Hallera – Obrońców Westerplatte – ks. bpa Herberta Bednorza – Lwowska pełni funkcję ulicy głównej[8]. Skwer Walentego Roździeńskiego przy ul. ks. bpa H. Bednorza w założeniu władz miasta jako teren zielony pełni funkcję integrującą[9]. Ulica ks. bpa H. Bednorza to droga publiczna powiatowa klasy ulicy zbiorczej[3]. W 2009 roku pod ulicą zlokalizowany był wodociąg Ø300 i 160 mm oraz gazociąg niskiego ciśnienia o średnicy DN 100 mm[10].

W okresie Rzeszy Niemieckiej ulicę nazywano Schulstraße[11]. W okresie niemieckiej okupacji Polski (lata 1939–1945) ulica nosiła nazwę Hermann Göring Straße na cześć działacza nazistowskiego Hermanna Göringa, w czasach PRL-u ulica Fryderyka Engelsa[12]. W czasach Polski Ludowej przy ulicy mieścił się pomnik bojowników o socjalizm (dziś nie istnieje)[12][13].

Obiekty zabytkowe

edytuj
 
Dom handlowy – dawna szkoła katolicka (ul. ks. bpa H. Bednorza 1)
 
Browar Mokrskich (ul. ks. bpa H. Bednorza 2a–6)
 
Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 13)
 
Kamienica mieszkalna – d. apteka Graefego (ul. ks. bpa H. Bednorza 14)
 
Kamienica mieszkalna – d. willa dra Stauba (ul. ks. bpa H. Bednorza 16)
 
Nieistniejący bud. plebanii Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Zbawiciela (ul. ks. bpa H. Bednorza 20)
 
Kamienica na rogu ul. ks. bpa H. Bednorza i Melchiora Wańkowicza
 
Willa Jacobsena (ul. ks. bpa H. Bednorza 60)

Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • Dom handlowy – dawna szkoła katolicka (ul. ks. bpa H. Bednorza 1), obiekt wzniesiono w 1875 roku w stylu historyzmu, przebudowano w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku[4].
  • Zespół zabudowy dawnego browaru i słodowni braci Mokrskich[14] (ul. ks. bpa H. Bednorza 2a–6); wpisany do rejestru zabytków 13 listopada 1992 roku (nr rej.: A/1506/92[15]), granice ochrony konserwatorskiej obejmują cały zespół zabudowań wraz z otoczeniem, jego układ przestrzenny, zieleń oraz ciągi komunikacyjne. Zespół obejmuje[16]:
    • dawną warzelnię (obecnie palarnia kawy) z 1880 roku,
    • budynek dawnych piwnic i chłodni (obecnie magazyny), wzniesionych po 1880 roku,
    • budynek dawnej słodowni (obecnie hurtownia ryb i magazyn) z około 1890 roku,
    • budynek starej kotłowni i maszynowni (obecnie nieużytkowany) z lat osiemdziesiątych XIX wieku,
    • budynek maszynowni i kotłowni (obecnie nieużytkowany), wzniesiony pod koniec XIX wieku, przebudowany po 1945 roku,
    • budynek dawnej piwiarni (obecnie administracyjny), wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku,
    • budynek dawnej stajni (obecnie magazyn), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
    • budynek mieszkalny i remiza strażacka (obecnie budynek mieszkalny), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
    • budynek dawnej stajni i bednarni (obecnie magazyn i warsztat) z początku XX wieku,
    • budynek dawnego szaletu i altanka (obecnie łaźnia i biuro) z lat trzydziestych XX wieku,
    • budynek portierni z lat trzydziestych XX wieku.
  • Willa mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 5), wybudowana w 1899 roku w stylu historyzmu, według projektu architekta H. Ritschela[4].
  • Kamienica mieszkalna z oficyną (ul. ks. bpa H. Bednorza 7/7a), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu z elementami neogotyku[4].
  • Kamienice z oficynami (ul. ks. bpa H. Bednorza 9, 11/11a), wybudowane pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[4].
  • Ceglany budynek szkoły (ul. ks. bpa H. Bednorza 13), pochodzący z początku XX wieku[4].
  • Kamienica mieszkalna – dawna apteka Graefego (ul. ks. bpa H. Bednorza 14), została wzniesiona w 1892 roku w stylu historyzmu, obiekt projektował architekt H. Ritschel[4]. Obiekt wpisano do rejestru zabytków 7 kwietnia 2023 roku (nr rej. A/1165/23)[17].
  • Gmach dawnej szkoły ewangelickiej (ul. ks. bpa H. Bednorza 15), wybudowany na początku XX wieku, posiada cechy stylów: historyzmu ceglanego, neogotyku, modernizmu[4].
  • Kamienica mieszkalna – dawna willa dra Stauba (ul. ks. bpa H. Bednorza 16), wzniesiona w 1892 roku w stylu historyzmu, zaprojektował ją architekt H. Ritschel[4].
  • Kościół Ewangelicko-Augsburski Zbawiciela (ul. ks. bpa H. Bednorza 20); wpisany do rejestru zabytków 30 grudnia 2002 roku (nr rej.: A/76/02[15]), wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek kościoła wraz z najbliższym otoczeniem w ramach działki (z wyjątkiem ogrodzenia)[16]; kościół zaprojektował architekt H. Ritschel, wzniesiono go w latach 1899–1901, w stylu neogotyckim, z cegły klinkierowej. W otoczeniu znajdują się: neogotycka plebania, wybudowana w latach 1907–1908, dawna apteka Graefe'go, dawna willa dra Stauba. W kościele zachowało się epitafium poświęcone mieszkańcom Roździenia[18].
  • Plebania ewangelicka i dom parafialny (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), wzniesiony w latach 1907–1908 w stylu historyzmu[4]. Znajduje się tu siedziba Fundacji z Pasją, a w przeszłości redakcji gazety Miesięcznik Roździeński. W wyniku wybuchu gazu 27 stycznia 2023 obiekt został w znacznej części zniszczony, a dwie osoby zginęły[19]. W kolejnych dniach został całkowicie rozebrany.
  • Kamienica mieszkalna – dawna kamienica F. Mixy (ul. ks. bpa H. Bednorza 22), wybudowana w 1908 roku dla Franza Mixy[20], posiada cechy stylu modernizmu i klasycyzmu[4].
  • Zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 43)[4]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego; w budynku zachowały się formy historycznej stolarki okiennej i drzwiowej, historyczny rodzaj pokrycia dachu (dachówka), detal architektoniczny i wystrój elewacji[10].
  • Ceglany budynek dawnej stacji kolejowej (ul. ks. bpa H. Bednorza 45), wzniesiony na początku XX wieku[4].
  • Zabytkowa murowana kamienica (ul. ks. bpa H. Bednorza 49)[21][22]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego.
  • Zabytkowy budynek administracyjny[23] (tzw. „willa Jacobsena”[24][25]) z początku XX wieku (ul. ks. bpa H. Bednorza 60); wpisany do rejestru zabytków 17 czerwca 1982 roku (nr rej.: A/1042/22[15][26]), granice ochrony obejmują obiekt w ramach ogrodzenia[16]; kamienica jest murowana z cegły.

Instytucje

edytuj
 
Tablica pamiątkowa, odsłonięta w 2017 przed wejściem do kościoła ewangelicko-augsburskiego

Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza swoją siedzibę mają według stanu z 2020 roku: przedsiębiorstwa handlowo-usługowe[2], Elbud Katowice[27], banki, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej[28], Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej – Oddział Eksploatacji Budynków nr 13[29], parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna[30], Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego im. J. Rymera I Wojewody Śląskiego (Technikum nr 10 i Branżowa Szkoła I stopnia nr 7)[31] oraz Podstacja Pogotowia Ratunkowego Szopienice[32].

Komunikacja

edytuj

Ulicą ks. bpa Herberta Bednorza kursują linie autobusowe Zarządu Transportu Metropolitalnego. Na ulicy zlokalizowany jest jeden przystanek autobusowy – Szopienice Bednorza. W październiku 2020 roku kursowały tam linie nr: 44, 72, 74, 108, 109, 906N i 920. Linie te łączą bezpośrednio z sąsiednimi dzielnicami Katowic oraz miastami, w tym z Chorzowem i Siemianowicami Śląskimi[33].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  2. ↑ a b c d OpenStreetMap: Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  3. ↑ a b Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2020-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Studium... 2012 ↓, Załącznik Z I.9 28/36.
  5. ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 220.
  6. ↑ Michał Bulsa, Wytwórnia Sygnałów Kolejowych "Ropag", „Roździeń”, 9/218, wrzesień 2013, s. 13, ISSN 1426-0085.
  7. ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 49.
  8. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 75.
  9. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 20.
  10. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: 105. Uchwała w sprawie uchwalenia: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulicy Wałowej w Katowicach. Uchwała nr XLVIII/993/09 z dnia 26 X 2009 r.. www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-29]. (pol.).
  11. ↑ Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego: Floetzkarte des Oberschlesischen S. No 27 Sect. Rosdzin. www.mapywig.org. [dostęp 2020-10-23]. (niem.).
  12. ↑ a b Michał Bulsa, Michał Malina, Nieistniejący pomnik przy ul. ks. bpa H. Bednorza, „Roździeń”, 8/217, sierpień 2013, s. 9, ISSN 1426-0085.
  13. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 100, ISBN 978-83-7729-502-1.
  14. ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2020-10-23]
  15. ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2020-10-23].
  16. ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  17. ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 19 maja 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-06-01]
  18. ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 51.
  19. ↑ Wybuch gazu w Katowicach. Zawaliła się plebania. Pod gruzami znaleziono dwie martwe osoby [online], Onet Wiadomości, 27 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-30] (pol.).
  20. ↑ Michał Bulsa, Michał Malina. Kamienica Franza Mixy przy ul. Bednorza 22. „Roździeń”. 9/218, s. 11, wrzesień 2013. ISSN 1426-0085. 
  21. ↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik Z I.9 4/36.
  22. ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr VII/93/07 Rady Miasta Katowice z dnia 26.02.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru południowo-zachodniej części dzielnicy Szopienice w Katowicach. www.bip.katowice.eu. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  23. ↑ Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  24. ↑ Michał Bulsa, Michał Malina. Willa Jacobsena. „Roździeń”. 6/215, s. 20, czerwiec 2013. ISSN 1426-0085. 
  25. ↑ Jabłoński 2003 ↓, s. 46.
  26. ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 7 października 2022 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-10-14]
  27. ↑ Elbud Katowice: Kontakt. elbud.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  28. ↑ Medicover: Centrum Medicover - Katowice Bednorza. www.medicover.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  29. ↑ Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach: Oddział Eksploatacji Budynków Nr 2. kzgm.katowice.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  30. ↑ Szkoła Podstawowa nr 55 Specjalna w Katowicach: Kontakt. sp55.edupage.org. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  31. ↑ Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego: Nasz adres. www.zsps.org.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  32. ↑ Medycyna Praktyczna: Podstacja Pogotowia Ratunkowego Szopienice. placowki.mp.pl. [dostęp 2020-10-23]. (pol.).
  33. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Herberta_Bednorza_w_Katowicach&oldid=75085939”