Ulica 5 Lipca
Ulica 5 Lipca (do 1945 roku Grünstraße) – ulica w Śródmieściu Szczecina, przebiegająca przez osiedla Śródmieście-Północ (numery 1–3A[1]) i Turzyn (numery 4–47[2]), od placu Szarych Szeregów do ulicy Stanisława Noakowskiego. Nazwa upamiętnia datę oficjalnego przekazania miasta władzom polskim[3].
| Śródmieście-Północ, Turzyn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Północna pierzeja ulicy 5 Lipca na odcinku między aleją Bohaterów Warszawy a ulicą Stanisława Noakowskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
920 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Szczecina  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 53°26′05,7″N 14°32′00,3″E/53,434915 14,533408
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zachodnia część (powyżej alei Bohaterów Warszawy) należy do najstarszych ulic Śródmieścia. Stanowiła jedną z ulic założonego w 1816 roku przedmieścia Neu Torney (Nowy Turzyn). Pierwotna zabudowa obejmująca wolno stojące, parterowe lub jednopiętrowe domki o ryglowej konstrukcji była stopniowo zastępowana budynkami wielorodzinnymi. W ostatniej ćwierci XIX wieku zaczęto wznosić kamienice czynszowe, w okresie międzywojennym powstały wielorodzinne zabudowania spółdzielcze, a na przełomie lat 80. i 90. ostatnie relikty dawnej dzielnicy o wiejskim charakterze ustąpiły miejsca blokom mieszkalnym. Od zachodu ulicę zamyka park Noakowskiego, który pełnił funkcję cmentarza dla przedmieścia Neu Torney[3] (oficjalnie zamknięty w 1928 roku[4]).
Wschodnia część ulicy (między aleją Bohaterów Warszawy i placem Szarych Szeregów) została wytyczona na planach w latach 70. XIX wieku. W 1880 roku ustalono połączenie jej z zachodnim, nowoturzyńskim odcinkiem. Uregulowanie tej części ulicy nastąpiło pod koniec XIX wieku. Zabudowa w tym rejonie obejmuje głównie eklektyczne i secesyjne kamienice, których uzupełnieniem są bloki zbudowane na początku lat 20. od strony alei Bohaterów Warszawy[3].
Duża część budynków przy ulicy 5 Lipca wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków. Są to[5]:
- budynki mieszkalne oznaczone numerami 1, 1A, 2, 3, 26,
- kamienice oznaczone numerami 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 11B, 11C, 11D, 12, 14, 16, 17, 17A, 24, 29, 30, 38, 39, 42, 43, 44, 45, 47,
- budynek przemysłowy oznaczony numerem 16A,
- dawna hala sportowa (Turnhalle) oznaczona numerem 46 – ceglany budynek wzniesiony w 1900 roku, w którym przed wojną mieściła się sala gimnastyczna związku sportowego (Stettiner Turnverein)[3], a po wojnie znajdowało się w nim kino „Colosseum”.
Przypisy
edytuj- ↑ Śródmieście Północ (SP). Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-06)].
- ↑ Turzyn (ST). Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-06)].
- ↑ a b c d Encyklopedia Szczecina. red. nacz. Tadeusz Białecki. T. I A-O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 544. ISBN 83-87341-45-2.
- ↑ Park Noakowskiego. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-04-06].
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-04-06].