Tunel Görgeiho

Tunel Görgeiho (także: Gergelyho tunel) – tunel pieszy (dawniej drogowy) na Słowacji, wydrążony w szczytowej części Gór Kremnickich pod przełęczą Tunel. Obecnie służy tylko turystycznemu ruchowi pieszemu jako atrakcja ułatwiająca przejście przez przełęcz.

Tunel Görgeiho

Państwo	Słowacja
Przeszkoda	Sedlo Tunel (Góry Kremnickie)
Rodzaj	pieszy
Długość	30 m
Liczba tub	1
Liczba portali	2
Data otwarcia	XIV wiek
Data zamknięcia	1955 (ponowne otwarcie: 1997)
Budowa
Data budowy	XIV wiek
Zarządzanie
Płatny	nie
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego Tunel Görgeiho
Położenie na mapie Słowacji Tunel Görgeiho
48°44′56,0″N 18°59′55,6″E

Historia

14 marca 1495 r. w Neusohl Jan Thurzo, krakowski rajca i były burmistrz tego miasta, wraz z synem Jerzym założyli z Jakubem Fuggerem z Augsburga, jednym z najbogatszych ludzi ówczesnej Europy, spółkę górniczo-handlową pod nazwą Ungarischer Handel. W latach 1496–1500 spółka ta wybudowała w Tajovie dwie huty: w jednej wytapiano miedź z rudy wydobywanej w rejonie Bańskiej Bystrzycy, w drugiej prowadzono jej rafinację i odciągano srebro. W celu ułatwienia dostarczania metali do mennicy w Kremnicy zapewne na przełomie XV i XVI w. lub w pierwszych latach wieku XVI spółka ta - wówczas jedna z największych i najbogatszych instytucji przemysłowo-finansowych ówczesnego świata - podjęła decyzję budowy bezpośredniej drogi z Bańskiej Bystrzycy do Kremnicy przez Góry Kremnickie, która biegła mniej więcej tak, jak przebiega dziś żółto znakowany szlak turystyczny Tajov – Tunel – Kremnica. Aby pokonać wąski i nieco skalisty główny grzbiet gór w rejonie przełęczy Tunel przebito pod nim tunel.

Tunel wykorzystywany był też m.in. przez pielgrzymów udających się do Starých Hôr. 20 listopada 1703, po ogłoszeniu zwycięstwa Rakoczych pod Zwoleniem i Svätom Krížem, cesarski generał Schlick uciekł przez ten tunel z Bańskiej Bystrzycy do Bojnic. 28 lipca 1764 Józef II (późniejszy cesarz) i jego brat arcyksiążę Leopold także przechodzili tunelem. W nocy z 24 na 25 stycznia 1849 armia pułkownika Aulicha, dowodzona przez węgierskiego generała Arthura Gőrgey'a, wycofała się tędy przed austriacką armią cesarską. Obiekt odzyskał znaczenie podczas Słowackiego Powstania Narodowego, kiedy to w dniach 4-5 października 1944 partyzanci przenieśli przez tunel skarb z Państwowej Mennicy w Kremnicy do Banku Narodowego w Bańskiej Bystrzycy. Skarb liczył 183 kilogramy złota, 4534 kilogramy srebra oraz innych metali szlachetnych. Po przekroczeniu tunelu zniszczyli obiekt, a osuwisko z 1955 całkowicie zawaliło przejście.

W latach 1996–1997 Zarząd Okręgowy Słowackiego Klubu Turystycznego z Bańskiej Bystrzycy z pomocą miasta Bańska Bystrzyca i innych organizacji, rozpoczął renowację tunelu. Po dziewięciu miesiącach prac, 13 września 1997 przejście zostało ponownie otwarte. Przy wejściu zainstalowano tablicę informacyjną. Remont przeprowadzili członkowie i sympatycy Muzeum Górnictwa w Kremnicy i Kremnickiego Towarzystwa Górniczego pod kierownictwem Dušana Rooba.

Parametry

Obiekt znajduje się na wysokości 1150 metrów, ma około 30 metrów długości i około dwa metry szerokości oraz wysokości.

Turystyka

Okolice tunelu stanowią ważny węzeł szlaków turystycznych. Przebiega tu Cesta hrdinov SNP z Krahuli do Donovałów, Barborská cesta z Kordíków do Krahuli, czerwony szlak do Kováčovej, żółty szlak z Tajova do Kremnicy i zielony szlak do Turčka. Przechodzą tędy też szlaki rowerowe nr 2591 i 5594.