Traktat feski

Traktat feski (arab. معاهدة فاس) – traktat międzynarodowy podpisany 30 marca 1912 w Fezie.

Podział stref wpływów w Maroku zgodnie z traktatem feskim

     Kolonie hiszpańskie (Sahara Hiszpańska i Ifni)

     Protektoraty hiszpańskie w Maroku

     Kolonie francuskie (Algieria i Francuska Afryka Zachodnia)

     Protektorat francuski w Maroku

     Strefa międzynarodowa w Tangerze

Zgodnie z Traktatem sułtan Maroka, Mulaj Abd al-Hafiz zrzekał się na rzecz Francji suwerenności swojego kraju, czyli zgadzał się na ustanowienie francuskiego protektoratu. Francuzi przejęli ministerstwa spraw zagranicznych, wewnętrznych, armii i finansów.

Traktat został przez marokańskich nacjonalistów uznany za zdradę i stał się przyczyną wojny rifskiej i powstania Republiki Rifu.

Tło podpisania traktatu

Kryzys francusko-niemiecki

Środkowa Afryka

     Kamerun Niemiecki

     Tereny przekazane Francji przez Niemcy

     Tereny okupowane przez Brytyjczyków od 1916, obecnie część Kamerunu

     Tereny okupowane przez Brytyjczyków od 1916, obecnie część Nigerii

     Tereny przekazane Niemcom przez Francję

Traktat był efektem uzgodnień pomiędzy Wielką Brytanią, Włochami i Francją z 8 kwietnia 1904, które dzieliły Maghreb na strefy wpływów, z Marokiem pod zwierzchnictwem francuskim. Porozumienia tego nie uznały Niemcy, które także rościły sobie pretensje do władzy nad Marokiem.

W 1911 roku w Maroku wybuchła wojna domowa. Pod pretekstem ochrony europejskiej ludności w Fezie 4 maja 1911 roku oddziały francuskie zajęły to miasto. W ramach prezentacji siły Rzesza wysłała do Maroka niewielką flotę. Niemcy zażądały od Francji rekompensaty za zrzeczenie się tego kraju. Negocjacje rozpoczęto 9 lipca, a 4 listopada zawarte zostało porozumienie.

Sprawa Kamerunu

Rzesza Niemiecka uznała francuskie i hiszpańskie posiadłości w Maroku w zamian za poszerzenie Kamerunu Niemieckiego kosztem części terytoriów Francuskiej Afryki Równikowej w regionie rzeki Kongo. Tereny te, nazywane Neukamerun, nie stały się odrębną kolonią, ale weszły w skład Kamerunu Niemieckiego. Obecnie zaś, na skutek zmiany granic w czasie I wojny światowej, tereny te wchodzą w skład Republiki Konga. Ponadto w ramach traktatu Niemcy zrzekły się na rzecz Francji północno-wschodniego skrawka Kamerunu, który obecnie należy do Czadu.

Strona hiszpańska

Hiszpania uznała protektorat Francji nad Marokiem pod warunkiem uzyskania terenów w północnym Maroku, nad Morzem Alborańskim (Maroko Hiszpańskie), a także rejonu Ifni na atlantyckim wybrzeżu Maroka oraz terytorium saharyjskiego na południe od Tarfai do granicy z francuską Mauretanią. Obecnie ten region nosi nazwę Sahary Zachodniej.

Bibliografia

• Maroko
• Konflikty przed I wojną światową : Rywalizacja brytyjsko - niemiecka
• Kolonizacja: Afryka Północna. kolonizacja-afryki.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-26)].
• Traité de Fès (fr.)