Eliteserien

Eliteserien – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Norwegii, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy), utworzona w 1937 roku i od samego początku zarządzana przez Norweski Związek Piłki Nożnej (NFF). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) i przeznaczone są dla 16 najlepszych krajowych klubów piłkarskich. Jej triumfator zostaje Mistrzem Norwegii, zaś najsłabsze drużyny są relegowane do OBOS-ligaen (II ligi norweskiej).

Eliteserien

2024
Państwo	Norwegia
Dyscyplina	piłka nożna
Organizator rozgrywek	Norweski Związek Piłki Nożnej
Data założenia	1937
Założyciel	Norweski Związek Piłki Nożnej
Poprzednia nazwa	Tippeligaen (1990–2016) 1. divisjon (1963–1989) Hovedserien (1948–1962) Norgesserien (1937–1948)
Partner TV	TV2, NRK i Altibox
Rozgrywki
Liczba drużyn	16
Zwycięzca	Mistrz Norwegii
Niższy poziom ligowy	OBOS-ligaen
Puchary	Puchar Norwegii, Superpuchar Norwegii
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Fredrikstad FK (1937/1938)
Obecny zwycięzca	Bodø/Glimt (2024)
Najwięcej zwycięstw	Rosenborg BK (26)
Strona internetowa

Historia

Mistrzostwa Norwegii w piłce nożnej rozgrywane są od 1937 roku. Na początku rozgrywek Norgesserien wstępne rundy stanowiły mistrzostwa okręgów, których zwycięzcy uczestniczyły w turnieju finałowym o tytuł mistrza. W latach 1940–1946 nie była rozgrywana ze względu na okupację i II wojną światową. Od 1948 nazywała się Hovedserien, która została podzielona na dwie grupy. Od 1963 roku 1. divisjon rozgrywana systemem wiosna-jesień. Do 1972 w rozgrywkach nie brały udziału zespoły z dalekiej północy kraju, m.in. FK Bodø/Glimt. Od 1991 do 2016 nazywana była Tippeligaen. Rozgrywki Eliteserien w obecnym formacie zainaugurowano w sezonie 2017.

Liga jest bardzo popularna w Norwegii, nawet pomimo krytyki mówiącej o nudzie, gdyż ponad dziesięć lat niepodzielnie rządził w niej Rosenborg, który zdobywał tytuły mistrzowskie od 1992 do 2004 roku. Dominacja klubu z Trondheim skończyła się w sezonie 2005, w którym to tytuł mistrzowski zdobyła Vålerenga Fotball.

System rozgrywek

Obecny format ligi zakładający brak podziału na grupy obowiązuje od sezonu 1961/62.

Rozgrywki składają się z 30 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Od sezonu 2009 w lidze występuje 16 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 10 do 16. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty (do sezonu 1987 2 punkty), 1 za remis oraz 0 za porażkę.

Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Norwegii w piłce nożnej. Mistrz Norwegii kwalifikuje się do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA. Druga oraz trzecia drużyna zdobywają możliwość gry w Lidze Konferencji Europy UEFA. Również zwycięzca Pucharu Norwegii startuje w eliminacjach do Ligi Konferencji Europy lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie pierwsze miejsce w lidze – możliwość gry w eliminacjach do Ligi Konferencji Europy otrzymuje również czwarta drużyna klasyfikacji końcowej. Zajęcie 2 ostatnich miejsc wiąże się ze spadkiem drużyn do OBOS-ligaen (1. divisjon), a 14. drużyna zagra w barażach o utrzymanie w najwyższej lidze z najlepszą drużyną baraży między drużynami z miejsc 3–6 OBOS-ligaen.

W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów, klasyfikacja końcowa ustalana jest na podstawie ogólnego bilansu bramkowego osiągniętego w sezonie, większej liczby bramek zdobytych, potem wyniku dwumeczu pomiędzy drużynami, w następnej kolejności w przypadku remisu – na podstawie różnicy bramek w pojedynku bezpośrednim oraz w ostateczności z wykorzystaniem losowania.

Skład ligi w sezonie 2024

Uczestnicy poprzedniej edycji
BGL	FK Bodø/Glimt	Bodø	1
BRA	SK Brann	Bergen	2
TIL	Tromsø IL	Tromsø (Sommerlyst)	3
VIK	Viking FK	Stavanger	4
MOL	Molde FK	Molde	5
LIL	Lillestrøm SK	Lillestrøm	6
SIF	Strømsgodset IF	Drammen	7
S08	Sarpsborg 08	Sarpsborg	8
RBK	Rosenborg BK	Trondheim (Lerkendal)	9
ODD	Odds BK	Skien	10
HAM	Hamarkameratene	Hamar	11
FKH	FK Haugesund	Haugesund	12
SND	Sandefjord	Sandefjord	13
Spadek z Eliteserien 2023
VÅL	Vålerenga Fotball	Oslo (Gamle Oslo)	14
STB	Stabæk	Bekkestua, (Bærum)	15
AAL	Aalesunds FK	Ålesund	16
Awans z OBOS-ligaen 2023
FRE	Fredrikstad FK	Fredrikstad	1
KFU	KFUM Oslo	Oslo	2
po barażach
KRI	Kristiansund BK	Kristiansund	4
Oznaczenia: kolumna pierwsza – skróty nazw drużyn, kolumna trzecia – siedziba klubu, kolumna czwarta – miejsce zajęte w poprzednim sezonie.

Statystyka

Tabela medalowa

Mistrzostwo Norwegii zostało do tej pory zdobyte przez 17 różnych drużyn. 13 z nich zostało mistrzami od wprowadzenia 1. divisjon od sezonu 1963.

Stan po zakończeniu sezonu 2024.

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Rosenborg BK	26	7	5	1967, 1969, 1971, 1985, 1988, 1990, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2009, 2010, 2015, 2016, 2017, 2018
2.	Fredrikstad FK	9	9	1	1937/38, 1938/39, 1948/49, 1950/51, 1951/52, 1953/54, 1956/57, 1959/60, 1960/61
3.	Viking FK	8	2	10	1957/58, 1972, 1973, 1974, 1975, 1979, 1982, 1991
4.	Molde FK	5	11	3	2011, 2012, 2014, 2019, 2022
5.	Lillestrøm SK	5	8	3	1958/59, 1976, 1977, 1986, 1989
6.	Vålerenga Fotball	5	3	5	1965, 1981, 1983, 1984, 2005
7.	FK Bodø/Glimt	4	5	1	2020, 2021, 2023, 2024
8.	SK Brann	3	8	4	1961/62, 1963, 2007
9.	Larvik Turn	3	0	0	1952/53, 1954/55, 1955/56
10.	Lyn Fotball	2	5	4	1964, 1968
11.	Strømsgodset IF	2	2	3	1970, 2013
12.	IK Start	2	1	7	1978, 1980
13.	Skeid Fotball	1	5	1	1966
14.	Stabæk IF	1	2	4	2008
15.	Moss FK	1	1	0	1987
16.	Fram Larvik	1	0	0	1949/50
	Freidig SK	1	0	0	1947/48
18.	Tromsø IL	0	2	4
19.	Odds BK	0	2	1
20.	Bryne FK	0	2	0
	Mjøndalen IF	0	2	0
22.	Kongsvinger IL	0	1	2
23.	Eik-Tønsberg	0	1	1
	Sparta Sarpsborg	0	1	1
25.	Steinkjer FK	0	1	0
26.	Sarpsborg FK	0	0	2
27.	Hamarkameratene	0	0	1
	FK Haugesund	0	0	1
	Sarpsborg 08 FF	0	0	1

Bibliografia

• Oficjalna strona 1. Ligi (norw.)
• Tippeligaen, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
• Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)
• Oficjalna strona NFF (norw.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)