Wikipedia

Teatr Żelazny

teatr w Katowicach

Teatr Żelazny – teatr w Katowicach, z siedzibą przy ulicy Gliwickiej 148a na terenie dzielnicy Załęże, założony w 2011 roku przez Piotra Wiśniewskiego. Prowadzony jest przez Stowarzyszenie Teatr Żelazny, ze spektaklami zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci, także przy współpracy z innymi aktorami i grupami teatralnymi.

Teatr Żelazny
Ilustracja
Logotyp Teatru Żelaznego
Pełna nazwa

Stowarzyszenie Teatr Żelazny

Typ teatru

repertuarowy

Założyciel

Piotr Wiśniewski

Kierownictwo
artystyczne

Piotr Wiśniewski, Marta Marzęcka-Wiśniewska

Data powstania

2011

Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Lokalizacja

ul. Gliwicka 148a
40-859 Katowice

Spektakle

Jabłko, Seks dla opornych, Parapetówka, Pchła Szachrajka, Ciało Obce, Złota Rybka, Wilk, Koza i Koźlęta, Diwa

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Teatr Żelazny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Teatr Żelazny”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Teatr Żelazny”
Ziemia50°15′59″N 18°59′18″E/50,266278 18,988250
Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Piotr Wiśniewski podczas remontu w Teatrze Żelaznym (2014)
 
Budynek dworca na stacji Katowice Piotrowice w 2022 roku – siedziba Teatru Żelaznego w latach 2014–2022

Stowarzyszenie Teatr Żelazny zostało założone w 2011 roku z inicjatywy aktora i producenta teatralnego Piotra Wiśniewskiego. Jego celem było stworzyć zespół artystyczny gotowy do pracy na kilku płaszczyznach jednocześnie. Przez pierwsze miesiące działalności Teatr Żelazny działał w Miejskim Domu Kultury „Bogucice-Zawodzie” w katowickiej dzielnicy Bogucice, lecz dążąc do pełnej niezależności i swobody działania rozpoczęto poszukiwania nowej siedziby[1].

Poszukiwania te doprowadziły do budynku dworca kolejowego na stacji Katowice Ligota, który został wynajęty przez stowarzyszenie 2012 roku[2]. Teatr działał tam następne dwa lata jako Przestrzeń Twórcza Stacja Ligota i Teatr Żelazny[1], a oficjalna inauguracja odbyła się 26 października 2012 roku[3]. Miejsce przyciągało zarówno okolicznych mieszkańców, jak i widzów teatralnych, a także artystów[1]. Obok sali teatralnej w 2013 roku została otwarta kawiarnia „Kafe Pekape”[4].

W okresie działania Teatru Żelaznego w Ligocie powstały takie spektakle, jak: Jeśli pragniesz kobiety, to ją porwij, Ballada o bezpańskiej suce i gołębiu czy Kosmos i Romanca. Gościnnie przyjeżdżały profesjonalne zespoły z całej Polski, m.in.: Teatr Strefa Otwarta, Teatr Bez Rzędów, Teatr w Walizce, Teatr XL, Teatr Sparowani, a także artyści teatralni z niezależnie tworzonymi spektaklami (Piotr Zawadzki z Teatru Zagłębia, Bartłomiej Błaszczyński z Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach i inni)[1].

Przestrzeń twórcza stała się miejscem dla artystów różnych dyscyplin – organizowano wernisaże, wystawy, jam sessions, spotkania autorskie, a także czytania. W 2013 roku do udziału w jednym z nich zaproszono Krzysztofa Globisza[1]. Aktor przyjął zaproszenie Teatru Żelaznego do wspólnego projektu, którym było czytanie performatywne monodramu Marka Koterskiego, Nienawidzę, które odbyło się 15 grudnia[5]. W czytaniu udział wzięli także aktorzy zaprzyjaźnieni z teatrem, wykonując piosenki do tekstów Marka Koterskiego oraz muzyki Marty Bromboszcz. Krzysztof Globisz objął nad Teatrem Żelaznym nad nim patronat honorowy[1].

W 2014 roku z powodu modernizacji dworca na stacji Katowice Ligota Teatr Żelazny musiał po raz kolejny szukać nowego miejsca, by odnaleźć je w opuszczonym dworcu kolejowym na stacji Katowice Piotrowice[1] przy ulicy Armii Krajowej 40[6]. Secesyjny budynek pełnił swoje funkcje do 2006 roku, a po zamknięciu jego stan techniczny się pogarszał. Fatalny stan budynku wymagał wiele prac[1].

Powstała tam amfiteatralna widownia mieszcząca 100 widzów, a gmach ten stał się kolejną siedzibą Teatru Żelaznego, będąc wówczas jednocześnie przestrzenią twórczą skupiającą artystów wszystkich dziedzin: muzyków, plastyków, aktorów i reżyserów[1]. Premierowy spektakl w nowej siedzibie, jakim był Ciało obce Rafała Ziemkiewicza, odbył się w 2016 roku[7].

W okresie trwania pandemii COVID-19 nie wystawiano spektakli w teatrze, a jego właściciele rozwinęli działalność zawiązaną z edukacją kulturalną. Otwarli także sklep z warzywami, o czym informowały ogólnopolskie media[1].

Latem 2022 roku Polskie Koleje Państwowe wypowiedziały umowę najmu Stowarzyszeniu Teatr Żelazny, co zapoczątkowało działania na rzecz znalezienia nowej siedziby. Spektakle przez kilka miesięcy odgrywano w głównym gmachu Miejskiego Domu „Kultury” Południe w Katowicach i jednocześnie trwały przygotowania do przeniesienia do wynajętego począwszy od września 2021 roku od miasta miasta Katowice budynku przy ulicy Gliwickiej 148a[1].

Działalność

edytuj
 
Siedziba Teatru Żelaznego przy ulicy Gliwickiej 148a (2024)

Teatr Żelazny prowadzony jest przez małżeństwo aktorów Martę Marzęcką-Wiśniewską i Piotra Wiśniewskiego[8]. Jego siedziba znajduje się przy ulicy Gliwickiej 148a w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże[8].

Tematyka spektakli obejmuje głównie zagadnienia i problematykę współczesnego świata oraz stanowi do nich komentarz. Odgrywane są spektakle zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci[8].

Pierwszą premierą budynku Teatru Żelaznego na stacji Katowice Piotrowice było Ciało obce, monodram w wykonaniu Piotra Wiśniewskiego, na podstawie prozy Rafała Ziemkiewicza. Następnie odbyła się prapremiera Diwy – kameralnej sztuki z udziałem Małgorzaty Bogdańska i Edyty Herbuś[1]. W 2015 roku powstała Parapetówka na motywach powieści Berek Marcina Szczygielskiego, która była debiutem reżyserskim Ewy Błachnio[1].

Kontynuując założenia Przestrzeni Twórczej Stacja Ligota teatr zaprasza artystów z całej Polski. Z Teatrem Żelaznym współpracują znani artyści, a także debiutanci. Teatr gościł największych twórców polskiego teatru, takich jak: Olgierd Łukaszewicz, Joanna Szczepkowska[1], Artur Barciś[8], a także Krzysztof Globisz[1].

Kolejną głośną premierą było Jabłko Verna Thiessena, w reżyserii Artura Barcisia[9]. Spektakl nagrodzony sotał najważniejszą nagrodą teatralną województwa śląskiego – Złotą Maską 2017[8].

Piotr Wiśniewski za tworzenie Teatru Żelaznego został Osobowością Roku 2017 w plebiscycie Dziennika Zachodniego[8].

Wybrane spektakle

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Teatr Żelazny: O teatrze. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  2. ↑ Przemysław Jedlecki: Katowice. Dworzec zamieniony w teatr. e-teatr.pl, 2012-09-18. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  3. ↑ Iwona Sobczyk: Katowice. Premiera Teatru Żelaznego na otwarcie Przestrzeni Twórczej. e-teatr.pl, 2012-10-18. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  4. ↑ Michalina Bednarek: Katowice. Teatr i kawiarnia na dworcu w Ligocie. e-teatr.pl, 2013-08-21. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  5. ↑ Katowice. Krzysztof Globisz w Teatrze Żelaznym. e-teatr.pl, 2013-12-12. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  6. ↑ a b c Fundacja Teatr Nie-Taki: Teatr Żelazny. www.off-baza.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  7. ↑ Teatr Żelazny z Katowic przenosi się z dworca na dworzec. dzieje.pl, 2016-07-18. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  8. ↑ a b c d e f Teatr Żelazny. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  9. ↑ Marta Odziomek: Prawdziwe emocje po dwóch stronach rampy. Świetne 'Jabłko' w Teatrze Żelaznym w Katowicach. katowice.wyborcza.pl, 2017-12-22. [dostęp 2018-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-13)].
  10. ↑ Katowice. Premiera na dworcu PKP. e-teatr.pl, 2012-10-22. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  11. ↑ Romanca. e-teatr.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  12. ↑ Teatr Żelazny: Ciało obce. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  13. ↑ Edyta Herbuś i Małgorzata Bogdańska zagrają w spektaklu "Diwa" katowickiego Teatru Żelazny [online], Dziennikzachodni.pl [dostęp 2016-06-19].
  14. ↑ Edyta Herbuś na premierze "Diwy". Jak czuje się w dramatycznej roli? [WIDEO] - Telemagazyn.pl [online], telemagazyn.pl [dostęp 2016-06-19].
  15. ↑ Teatr Żelazny: Parapetówka. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  16. ↑ Teatr Żelazny: Pchła Szachrajka. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  17. ↑ Teatr Żelazny: Złota Rybka. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  18. ↑ Teatr Żelazny: Wilk, Koza i Koźlęta. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  19. ↑ Teatr Żelazny: Kocham i Nienawidzę. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  20. ↑ Teatr Żelazny: Jabłko. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).
  21. ↑ Teatr Żelazny: Seks dla Opornych. www.teatrzelazny.pl. [dostęp 2024-11-11]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teatr_Żelazny&oldid=75256396”