Surowe (województwo mazowieckie)
Surowe – wieś sołecka[5] kurpiowska[6] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czarnia[4][7].
| wieś | |
 Leśniczówka w Surowem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
899[2] |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-431[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WOS |
| SIMC |
0508081[4] |
Położenie na mapie gminy Czarnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |
 53°19′36″N 21°09′04″E/53,326667 21,151111[1]
| |
Położenie
edytujWieś leży na Równinie Kurpiowskiej, a w pobliżu przepływa Omulew i jej dopływ Trybówka[8]. Przez Surowe przebiega droga wojewódzka nr 614 Myszyniec-Chorzele[8].
Historia
edytujWieś wzmiankowano już w 1620, jako jedną z największych na Kurpiowszczyźnie[9]. Wchodziła w skład starostwa ostrołęckiego[6]. Surowe liczyły w 1827 roku 74 domostwa i 535 mieszkańców[6]. Liczba ta wzrosła pod koniec XIX wieku do 95 domostw i 927 mieszkańców[6].
W latach 1921–1931 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Wach (od 1931 w gminie Czarnia).
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 1047 osób, 1046 było wyznania rzymskokatolickiego a 1 prawosławnego. Jednocześnie 1046 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 1 rosyjską. Było tu 185 budynków mieszkalnych[10]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Czarni. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Czarnia[11].
W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 tereny byłej gminy znalazły się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia weszła w skład Landkreis Scharfenwiese, Regierungsbezirk Zichenau III Rzeszy[12].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego[8].
W 2011 Surowe zamieszkiwało 991 mieszkańców[13], zaś w 2021 – 839[14].
Demografia
edytujLiczba ludności na przestrzeni lat:
Zabytki
edytujOd 2022 w rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa znajduje się leśniczówka z 1930 roku[15].
Kultura
edytujWieś jest ośrodkiem sztuki ludowej[8]. We wsi pracownię bursztynniczą miał w XX w. Wiktor Deptuła[16].
Turystyka
edytujMiejscowość dała nazwę położonemu na północ rezerwatowi przyrody Surowe z sosnami bartnymi[9].
Religia
edytujWierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Czarni[17].
W 1898 roku w Surowem urodził się Zenon Żebrowski, misjonarz znany jako brat Zenon[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 133720
- ↑ Raport o stanie gminy Czarnia w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 18
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1223 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ a b c d e f Surowe, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 598.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b c d Helena Kalisz, Alfons Sieroń, Ewa Borowa: Ostrołęka: mapa topograficzna Polski. Wyd. 1. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 1995, s. 1–2. ISBN 978-83-7135-100-3.
- ↑ a b c Tomasz Darmochwał, Kurpie. Mapa turystyczna, Anna Filak, wyd. 1, Warszawa–Białystok: TD MAPY, 2014, s. 1–2, ISBN 978-83-88859-72-4 (pol.).
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1655.
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 – Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-22].
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ a b NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-08-09].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 72 [dostęp 2024-08-08].
- ↑ A. Bakuła, Bursztyniarstwo na terenie Kurpiowskiej Puszczy Zielonej w XIX i XX wieku [online] (pol.).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji.